جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از آنجا که علم اقتصاد منحصر به شناخت پدیده‌های عینی و واقعی نیست، و الگوهای اقتصادی تحت تأثیر جهان‌بینی‌های خاصی قرار دارند، لذا مقاله حاضر به ریشه‌ یابی معرفت شناسانه علم اقتصاد درجهان کنونی می‌پردازد؛ و نسبت معرفت‌شناسی علم اقتصاد امروزی را به تفکر اومانیستی حاکم بر نظریه‌های فلاسفه بعد از دوره رنسانس، تحقیق و بررسی می‌کند. برای رسیدن به این منظور: در بخش اول، تعریفی مختصر از اومانیسم ارائه می‌شود. سپس، به سیر معرفت‌شناسی اومانیستی با معرفی نظرات متفکران بارز نگرش مزبور پرداخته می‌شود. در بخش دوم، نومینالیسم و اندیویدوآلیسم، به عنوان شاخصه‌های اومانیستی اقتصاد در جهان امروز، نظریه آدام اسمیت، به عنوان یکی از بنیانگذاران اقتصاد کلاسیک،‌و نیز انگلس، به عنوان یکی از بنیانگذاران اقتصاد سوسیالیستی، به نحوی اجمالی بررسی می‌گردد.

مفهوم اقتصاد اسلامی، پیشینه تاریخی وچشم‎انداز آینده» است. در مقام توضیح این عنوان عرض کنم، هنوز بعد از گذشت تقریباً نیم‎قرن از مطرح‎شدن مباحثی تحت عنوان اقتصاد اسلامی و با گذشت بیش از دودهه از انقلاب اسلامی و رشد تحقیقات در این زمینه، این سؤال مطرح است که ترکیبی به عنوان اقتصاد اسلامی معنا دارد یا نه؟ برخی از صاحب‎نظران وکارشناسان اقتصادی کشور هنوز این سؤال را مطرح می‎کنند و برخی دیگر نیز به طور قاطع می‎گویند علم اقتصاد مانند بقیه علوم است، مانند علم فیزیک و همانطورکه فیزیک اسلامی معنا ندارد، اقتصاد اسلامی و غیراسلامی نیز نداریم. البته طی دو روز گذشته و در همایش اقتصاد اسلامی مباحثی چون مکتب اقتصاد اسلامی، نظام اقتصاد اسلامی، سیستم اقتصاد اسلامی، مبانی اقتصاد اسلامی و علم اقتصاد اسلامی، طرح و بررسی شد ، اما ما در این میزگرد می‎خواهیم این مسأله را به بحث بگذاریم که آیا اقتصاد اسلامی معنی دارد یا نه؟ پیشینة تاریخی وچشم‎انداز آن چیست؟ من از اعضای محترم می‎خواهم دیدگاه‎های خود را در این زمینه بیان کنند و سپس نکاتی که دردیدگاه‎ها وجود دارد و مناقشه‎برانگیز و قابل گفتگو است، به بحث گزارده شود.

مقاله حاضر به تحلیل دو سیاست یکسان سازی نرخ ارز و سیاستهای ارزی پس از آن در ایران می‌پردازد. علی‌رغم اینکه سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز در سال 1372 در جهت صحیح بود، ولی عدم هماهنگی بین سیاست ارزی و دیگر سیاست‌های کلان از مهم‌ترین عوامل شکست این سیاست محسوب می‌شود. سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز در این سال مابه‌التفاوت نرخ ارز بازار و نرخ ارز رسمی را کاهش داد ولی این کاهش به قیمت افزایش نرخ تورم تمام شد. برای به حداقل رسانیدن هزینه تورمی سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز باید قبل از اجرای این سیاست، اصلاحاتی در ساختار بودجه دولت به وجود می‌آمد. این مقاله همچنین نشان می‌دهد که حرکت نرخ ارز واقعی مبتنی بر بازار در اقتصاد ایران گویای تغییر در شرایط بنیادین اقتصاد بوده است و این واقعیت را نشان می‌دهد که مسؤولین اقتصادی در مواجهه با نرخ‌های دورقمی در دو دهه گذشته، می‌بایست نوعی انعطاف‌پذیری در نظام ارزی ایجاد می‌نمودند. مقاله نشان داده است که هر چند آثار سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز در سال 1381، در آینده مشخص خواهد شد، ولی نگرانی‌های جدی وجود دارد که افزایشهای شدید در بودجه دولت در این سال نهایتا باعث از بین رفتن آثار مثبت این سیاست بر اقتصاد کشور شود.

نوسانات قیمت نفت یکی از دلایل عمده آشفتگی در اقتصاد کشورهای صادرکننده نفت است. در این تحقیق با استفاده از مدلهای خودرگرسیونی برداری و تصحیح خطای برداری و به کارگیری هفت متغیر اساسی، اثرات تغییر در قیمتهای نفت بر اقتصاد جمهوری اسلامی ایران بررسی شده است. اطلاعات آماری مدل نیز به صورت ماهیانه برای سالها 1-1986 تا 4-2001 تهیه شده است. نتایج حاصل از تخمین مدل نشان می‌دهد که بین متغیرهای کلان کشور ارتباط شدیدی وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از آزمون علیت، جهت تأثیرگذاری را از قیمت‌های نفت، درآمدهای نفتی، هزینه‌های توسعه دولت و هزینه جاری دولت به طرف سایر متغیر می‌داند. جالب‌ترین نتیجه تحقیق این است که محرک‌های مالی مربوط به دولت بیشترین سهم را در تعیین قیمت‌های داخلی دارند در حالی که کمترین سهم متعلق به محرک‌های پولی است. لذا برای استفاده کاربردی از این نتایج در سیاستگذاری‌ها می‌توان گفت که سیاست‌های مالی می‌توانند به نحوی مؤثر در تثبیت قیمت‌های داخلی پس از بروز شوک‌های نفتی عمل کنند.

کتاب "مدارهای توسعه نیافتگی در اقتصاد ایران" برای اولین بار در سال 1371 منتشر و روانه بازار شد. به تازگی چاپ پنجم آن نیز به بازار کتاب عرضه شد. مرحوم دکتر حسین عظیمی پس از چاپ چهارم، تصمیم داشت با ویرایشی اساسی، چاپ پنجم را با افزوده ها و تغییراتی ارایه کند که متاسفانه درگذشت ایشان، مانع از انجام این امر شد.

گسترش حیطۀ کاری شرکتهای تولیدی و خدماتی چند ملیتی منجر به افزایش تجارت جهانی شده و پدیدۀ نوینی با عنوان تولید جهانی و جهانی شدن را به همراه آورده است. امروز جهانی شدن پدیده ای همه گیر شده و معدود کشورهایی هستند که هنوز به سازمان تجارت جهانی نپیوسته اند . کشور ما نیز به دلیل ضرورت گسترش صادرات غیرنفتی و ایجاد رقابت در تولیدات داخلی خواهان آن است که به این مجموعۀ عظیم بپیوندد.

این مقاله مطالعه ای تجربی است که به تاثیر تجارت خارجی و سرمایه خارجی بر روی رشد اقتصادی در ایران پرداخته است . رشد اقتصادی ناشی از سرمایه گذاری خارجی را تحت راهبردهای (استراتژیهای ) تجاری برای سالهای 40-80 آزمون و بررسی کرده ایم . نتایج حاصل شده نشان می دهد که رشد اقتصادی ناشی از سرمایه گذاری خارجی تحت راهبرد توسعه صادرات بیشتر از رشد اقتصادی ناشی از سرمایه گذاری خارجی در شرایط جایگزینی واردات است . ...