جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در پرتو پیام امام به کنگره هزاره نهج البلاغه که در سال 1360 صادر گردید حاوی نکات و مطالب مهمی است که در این مقاله شرح و تفسیر بخشی از آن تقدیم میگردد.

اخلاق از واژه هایی بشمار می رود که تاریخ آن همزاد و همراه با آفرینش انسان است؛ زیرا انسانیت انسان با اخلاق معنا پیدا می کند. بر همین اساس است که در آموزه های دینی بالاخص معارف قرآنی به اخلاق و مولفه های آن به صورت ویژه پرداخته شده است. قرآن کریم به عنوان آخرین و کاملترین ذخیره خداوند سبحان، به مولفه های اخلاقی نگاه بی بدیلی داشته است. در این مقاله با بهره برداری از روش های نوین روش شناسی مطالعات قرآنی، واژه اخلاق مورد واکاوی قرار گرفته و با استفاده از مفهوم و منطوق آیات قرآن کریم معنای آن روشن گردیده است، و برای دستیابی به این مهم ضمن روشن کردن معنای لغوی واژه اخلاق واژه های مرتبط با آن با بکارگیری قاعده سیاق هسته معنایی اخلاق و ارتباط نظام مند مولفه های مرتبط با آن تبیین گردیده است.

در اين مقاله با بررسي هويت اخلاقي– عرفاني مدينه» فاضله از ديدگاه فارابي (بعنوان مؤسس فلسفة اسلامي) و ابن‌عربي (بعنوان پدر عرفان اسلامي)، سيماي سه ركن اصلي اين مدينه يعني رياست، فصل مميزه و هدف از تشكيل آن با تأكيد بر مفاهيم پايه‌يي كمال، عدالت و سعادت تام ترسيم شده است و ثابت ميشود اين مفاهيم در متعاليترين وجه ممكن در مدينه» مهدوي تحقق مي‌يابد. تأكيد بر جايگاه عقل و معرفت در اينباره و همچنين بيان مصاديق مدن غير فاضله از ديدگاه ايندو انديشمند، از ديگر مسائل مطرح شده در اين پژوهش است. تحليل مقايسه‌يي آراء فارابي و ابن‌عربي نشان ميدهد كه عليرغم اشتراك ديدگاه درباره» اركان اصلي مدينه» فاضله، زيرساختهاي انديشه و آراء فلسفي و عرفاني آنها در اينباره مختلف و متفاوت است. از جمله» اين تفاوتها ميتوان به مواردي چون جايگاه طرح مسئله» مدينه» فاضله، مباني شكلگيري اين ايده، زبان و ادبيات ارائه» آن، تعيين مصداق و بيان سطح تعالي آن و نحوه» اعتقاد به لزوم تحقق عيني مدينه» فاضله اشاره كرد.

عدالت و عدالت خواهی موهبتی الهی است که خداوند آن را در فطرت انسان قرار داده است. از این رو، انسانها دارای شناخت فطری وگرایش فطری نسبت به عدالت هستند. اجرای عدالت در سطح جامعه نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. خداوند متعال، تحقق عدالت و اجرای آن را در سطح جامعه، از وظایف انبیاء عظام برشمرده است. لذا دین اسلام بر اهمیت آن تاکید ویژه ای دارد، که نمونه های بارز آن در رفتار، گفتار و عملکرد پیامبر اکرم و اهل بیت -علیهم السلام- به خوبی قابل مشاهده است. در احادیث متواتر، حکومت حضرت مهدی(عج) نمونه بارز حکومت عدل معرفی شده است و عدالت به شکل فراگیر آن در همه ابعاد، فقط در آن زمان تحقق خواهد یافت. علل و عواملی باعث می گردد عدالت در سطح جامعه با موانعی روبرو شود و عدالت و اجرای آن را در جامعه متوقف سازد، که در این صورت ظلم و جور به جای عدل و قسط جامعه را فرا می گیرد و احکام الهی ترک می شود. در این پژوهش به دنبال بررسی موانع عدالت در حکومت دینی هستیم، موانعی که نمی گذارد عدل در جامعه اسلامی اجرا شود و حق به صاحب حق برسد و همین امر، منشاء تمام ظلم ها و فساد ها می شود. موانع عدالت شامل موانع اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است که در طی بحث پیرامون هر کدام، مواردی را بیان خواهیم نمود. کلید واژه ها: عدالت، موانع عدالت، عدالت فراگیر، حکومت دینی

امامت و نحوه موضعگیری در قبال آن، حقیقتی است که نه تنها خط مشی انسان را در طول حیات دنیوی معین می‌کند، بلکه سرنوشت آینده او را نیز ترسیم خواهد نمود.امامت از وظایف امام است و این امری حیاتی است که در هر برهه‌ای از زمان باید مورد کندوکاو قرار گیرد و به شبهات پیرامون آن پاسخ داده شود، لذا امام? در بیانی فرمودند: «براستی امامت، جلیل القدرتر، عظیم الشّأن‏تر، والاتر، منیع‏تر و عمیق‏تر از آن است که مردم با عقول خود آن را درک کنند». نظر به اهمیت موضوع امامت که توسط امام رضا با استناد به آیات وحی طرح گردیده مسئله‌های قابل توجهی همانند نقش امامت در عینیت جامعه و... وجود دارد، لذا این مهم در سهبعد؛ شخصیت، مصادیق و جایگاه امامت ضروری به نظر می‌رسد، اما جدای از اینکه روایات تفسیری حجیت دارد و یا به صورت مشروط از حجیت برخوردار است، اینگونه روایات ممکن است از باب تطبیق، تأویل، اشاره به باطن آیه و یا به مصداق اتم و اکمل آیه اشاره داشته باشند که شناسایی نوع آن کمک شایانی به فهم دقیق آیه می‌کند. از طرفی موقعیت ممتاز امام رضافصلی نو در بازکاوی و دفاع از حریم امامت بوجود آورد و امام از این فرصت جهت تبیین جایگاه امامت در زمینه‌های متفاوتی از جمله: 1ـ فلسفه امامت؛ 2ـ جایگاه امامت؛ 3ـ تفسیر آیات امامت 4ـ مسولیت‌ها و اختیارات امام؛ 5ـ مهدویت؛ مورد بحث قرار دادند.نقش امامت در حیات جامعه اسلامی ، زنده نگه داشتن احکام الهی، ضرورت وجود حکومت در تمامی ملت‌ها و رشد، تقویت و دفاع از فرهنگ اسلام، از جمله عللی است که در بیان قرآنی امام به آن اشاره شده است. امام، مصداق بارز امانت‌داری عدالت محور و رشد یافته است که مایه قوام دین، خشم منافقین و نابودی کافرین است، لذا امامت مقامی است که پس از نبوت اعطا می‌گردد. بی تردید حضور امام در جامعه باعث بوجود آمدن حاکمیت اسلامی بر پایه عدالت و اجرای کامل و صحیح احکام و حفظ و حراست از مرزهای جغرافیایی و ... می‌‌گردد، علاوه بر این حفظ وحدت و همگرایی در جامعه از اهم وظایف امام محسوب می‌شود. بنابراین همانگونه که در رفتار سیاسی ائمه تقیه وجود دارد، در مواقعی نیز اقدام نظامی از جمله راهبردهای امام است، لذا جریان امامت در مدت 250 ساله خود بعنوان یک جریان واحد تلقی گشته و هدف امامت واحد بوده است.

این پایان نامه در صدد ترسیم حکومت مهدوی و مقایسه ی آن با سیره ی علوی، با هدف مقایسه ی بین حکومتدو حجت خدا در دو بازه ی زمانی کاملا متفاوت است و متشکل از چهار فصل می باشد. در فصل اول، به کلیات و تعاریف و مبانی نظری موضوع، همچنین دیدگاه قرآن و نهج البلاغه را درباره ی حکومت جهانی حضرت مهدی (علیه السلام) مطرح کردیم. فصل دوم با عنوان ترسیم حکومت مهدوی بر اساس متون دینی ست که در این فصل ابتدا به بیان اهداف حکومت امام مهدی (علیه السلام)و سپس به ترسیم حکومت ایشان در سه حوزه ی اقتصاد، فرهنگ و سیاست، بر اساس متون دینی پرداختیم. فصل سوم با عنوان سیره ی حکومتی امام علی (علیه السلام) می باشد، که مانند فصل دوم، اهداف حکومت امام علی(علیه السلام) و سیره ی قولی و فعلی ایشان را در سه مقوله ی اقتصاد، فرهنگ و سیاست بررسی نمودیم. فصل چهارم این رساله به مقایسه ی میان سیره ی امام علی(علیه السلام) و شیوه ای که امام زمان (علیه السلام)خواهند داشت، پرداختیم و در سه مقوله ی اقتصاد، فرهنگ و سیاست آن را بررسی کردیم.نتایج حاصله در این پژوهش به وجود اشتراک در مبانی و اصول حکومتی و اشتراکاتی در حوزه های اقتصاد و فرهنگ و سیاست اشاره دارد و تفاوت های اساسی نیز وجود دارد که بر اساس آن، حکومت امام زمان (ع) حکومتی جهانی خواهد بود . مهم ترین این تفاوت ها اراده ی الهی و وعده ی خداوند برای حاکمیت جهانی دولت مهدوی است که با رشد عقلی بشر و به کارگیری تمام ابزار های مادی و معنوی محقق خواهد شد.