جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر، پس از تبیین اندیشه های فلسفی شیخ اشراق به عنوان موسس حکمت اشراق، بر اساس دیدگاههای انسان شناسی، معرفت شناسی و ارزش شناسی وی، به استخراج آرای تربیت اخلاقی او شامل اهداف، اصول و روشهایی در تربیت اخلاقی از میان آثار شیخ پرداخته است. این پژوهش با تاکید بر نفس انسان به عنوان جوهری ملکوتی و معرفت حضوری به عنوان معرفت حقیقی، به قرب به حق و برخی مراتب آن از جمله رضوان، وصول به نوارالانوار و سکینه تحت هدف غایی و اخلاق، خودشناسی و عبادت به عنوان هدف واسطه ای از نظر شیخ اشراق اشاره کرده است. مطابق با آثار شیخ، رسیدن به قرب الی الله با تحقق اصل تفکر که از راه مشاهده طبیعت و سیر انفسی، اصل تذکر، با روش یاد خدا و نعمتهای او یاد مرگ و معاد و عبارت آموزی، اصل تهذیب نفس با ریاضت، اعتدال با روش ضد، اصل مداومت و محافظت بر عمل با محاسبه نفس و اصل صبر با روش توکل امکان پذیر است که هر یک از موارد مذکور متناسب با سنین مختلف و میزان و نوع معرفت متربی دارای مراتب مختلف است.

تربیت دینی در کشور ما ، بعنوان یک کشور اسلامی ، دارای جایگاه و اهمیت ویژه ای می باشد. اما علیرغم اهمیت آن ، متاسفانه کمتر به آن پرداخته شده و تحقیقات و شواهد نشان دهنده سست شدن روز به روز ارزش ها و اعتقادات در بین جوانان و نوجوانان می باشد ضعف تربیت دینی در کشور ما بیش از آنکه نتیجه ماهیت پیچیده و دشوار دین و تربیت دینی باشد، ناشی از عدم پژوهش و فهم دقیق و صحیح از دین ، اصول و روشهای تربیت دینی می باشد. بررسی تطبیقی آرا و افکار فیلسوفان و متفکران می تواند ما را در این زمینه یاری دهد.

این پژوهش نظری در عرصه تربیت اخلاقی مبتنی بر دین، به توصیف "مبانی، اصول و شیوه‌های تهذیب اخلاقی" (پیرایش برون و درون آدمی از آلودگی اخلاقی

هدف از نگارش این رساله، تبیین معیارهای برنامه درسی براساس معرفت‌شناسی و ارزش‌شناسی دو دیدگاه فلسفی رئالیسم و رئالیسم اسلامی است . نخست نظریه معرفت و نظریه ارزش علامه طباطبایی و هری برودی به عنوان صاحب‌نظران معاصر مکاتب یاد شده مورد بررسی قرار گرفته و آنگاه معیارهای برنامه درسی از دیدگاه آنان استنباط شده است . در پایان آرای آنان در باب معرفت و ارزش و برنامه درسی مورد بررسی مقایسه‌ای قرار گرفته و وجوه تشابه و افتراق آنان مطرح گردیده است . در معرفت‌شناسی علامه از امکان دست‌یافتن به علم و دانش و توضیحاتی در باب مراتب ادراک ، انواع علم و معنای حقیقت و خطا و راههای پیشگیری از خطا سخن به میان آمده است . برودی نیز جهان خارج و واقعیت را منشاء دانش بشری دانسته احساس را سرآغاز ادراک آدمی می‌داند. او بر این اساس به بحث پیرامون جایگاه نظریه و انواع آن (نظریه‌های علمی و فلسفی) پرداخته است . علامه در مبحث ارزش‌شناسی به بحث پیرامون ادراکات اعتباری پرداخته و آنها را به اعتبارات ثابت و متغیر، قبل از اجتماع و بعد از اجتماع تقسیم کرده است . او ضمن بحث از انواع اعتباریات ، لغویت و عدم لغویت را معیار درستی آنها قلمداد می‌کند. در این نظریه فطرت مبنای ارزشهای دینی و اخلاقی است . در بحث از زیبایی‌شناسی بر سازگاری درونی و بیرونی تاکید شده است . برودی به نقد نظریه ارزشی تجربه‌گرایان و دیدگاه عاطفی ارزش پرداخته نسبیت کامل ارزشها را نفی می‌کند. او برای ارزشها جنبه ذات و ابزاری قایل است و نیت را جنبه درونی فعل اخلاقی و نتیجه را جنبه بیرونی آن می‌داند. از آرای علامه برای تدوین معیارهای برنامه درسی استفاده شده است . در بحث از معیارهای سازماندهی محتوا از عواملی شامل مراحل تحول ذهنی به زبان فلسفی و ضرورت استفاده از تحقیق‌های تجربی سخن به میان آمده است . به علاوه معیارهای دیگری در برنامه درسی پیشنهاد شده است ، مانند سبکهای سازماندهی، تشکیل عادت ، تناسب محتوا با فهم یادگیرنده و سودمندی و پیوستگی و انسجام محتوا. در بحث از روشهای یادگیری و تدریس به روشهای مشاهده و تجربه، استدلال، تحقیق و تفکر اشاره شده است . آرای برودی نیز برای تدوین معیارهای برنامه درسی مورد استفاده قرار گرفته است . او ضمن بحث درباره معیارهای سازماندهی محتوا، از مراحل تحول ذهنی، سبکهای سازماندهی شش‌گانه، ایجاد عادت (مطالعه، مهارتهای تحقیق و تفکر، مهارتهای کتابخانه‌ای، مشاهده و آزمایش ، کسب دانش ، تفکر تحلیلی، ارزشیابی، تخیل و ذوق) انعطاف‌پذیری محتوا و در بحث از روش بر روان‌شناسی تربیتی تاکید کرده، رابطه روش تدریس با معرفت‌شناسی را مورد بحث قرار داده است . در پایان نیز بررسی تطبیقی میان آرای معرفت‌شناختی ارزش‌شناختی و نظریات دو محقق در باب برنامه درسی صورت گرفته و وجوه تشابه و افتراق آنها به بحث گذاشته شده است .

چکیده ندارد.

چکیدههدف: بررسی شباهتها و تفاوتهای اندیشه های تربیتی امام محمد غزالی و ویلیام جیمز هدف اصلی تحقیق بوده است .برای این مقایسه چهار مولفه ماهیت تربیت دینی ، اهداف تربیت دینی، اصول تربیت دینی، روشهای تربیت دینی مورد مقایسه قرار گرفته است.بیان مساله:تربیت از ماده «ربو» یا «ربب» در لغت به معنای افزودن و رشد نمو کردن آمده است. و در اصطلاح تربیت عبارت است از هر گونه فعالیتی که معلمان، والدین یا هر شخص به منظور اثر گذاری بر شناخت، نگرش، اخلاق و رفتار فردی دیگری بر اساس اهداف از پیش معین انجام می دهد(اخلاقی،1387).روش تحقیق:‌روش اسنادی– تحلیلی بوده است که برای جمع آوری اطلاعات از روش سندکاوی استفاده شده است برای این منظور به کتابها، مدارک ، اسناد ، پایگاهها و مقالات و پژوهشهایی که به دیدگاه امام محمد غزالی و ویلیام جیمز پرداخته اند مراجعه شده است. مهمترین یافته های تحقیق عبارتنداز:الف) امام محمد غزالی و جیمز هر دودر زمینه مولفه های تربیتی (ماهیت ،اهداف، اصول، روشها ) دارای شباهتهای زیر هستند:ماهیت تربیت دینی:گرایش به سوی حقایق و واقعیات مقدس در وجود همه افراد بشر وجود دارد و تعلیم و تربیت حق هر انسانی است، وجود انسان دارای استعدادهای مادی و غیر مادی و معنوی است اگر امیال ماوراء الطبیعه درست پرورش نیابد زیانهای غیر قابل تصور به جا می گذارد. مسائل تربیتی ماهیت عینی و ذهنی دارند.اهداف تربیت دینی :هر دو برای انسان سعادت دنیوی واخروی را به عنوان اهداف تربیت دینی مطرح می سازند، هر دو تهذیب اخلاق و تبدیل حقیقت به امر اخلاقی را مورد توجه قرار می دهند و تعالی دانش و تجربه را به عنوان هدف تربیت دینی در نظر می گیرند، توجه به حیات دینی و توجه به عالم برتر معنوی و وحدت با عالم برتر از اهداف مشترک دیگر این دو اندیشمند در تربیت دینی است.اصول تربیت دینی:رعایت اصل تفرد و رعایت تفاوتهای زیر در اصل فعالیت در تربیت ، توجه به همه ابعاد وجودی تربیت یا اصل تکامل،‌همراهی علم و عمل توجه به آزادی و اختیار و اراده و نقش عادت در تربیت ازاصول مشترک این دو دانشمند است.روشهای تربیتی :روش کشف وشهود یا روش تجربی و آزمایشی، روش تشویق و ترغیب و روش ایجاد عادات درست و روش مشاهده و تفکر یا استقراییب) غزالی و ویلیام جیمز در زمینه ماهیت ، اهداف،‌اصول و روشهای تربیتی دارای اختلافاتی هستند .ماهیت تربیت دینی: جیمز تربیت، فلسفه و روانشناسی را مرتبط با هم و همگی را برای کشف کامل تجربه لازم می دانند اما غزالی اینگونه دیدگاهی ندارد و در برخی موارد فلسفه را در مقابل دین می داند و ... اهداف تربیتی: غزالی سیر روح و باطن انسان به سوی حق و وصول به انس و قرب الهی و پرواز روح را به عنوان هدف برتر تربیت دینی مطرح می سازد در حالی که جیمز اهداف درونی انسان را نسبت به اهداف بیرونی که جنبه شخصی دارند مورد توجه و حائز اهمیت می داند و آنها را برگرفته از متن تجربه شخصی می داند و....اصول تربیت دینی: غزالی به اصل کرامت ذاتی انسان و اصل تدریج و وجود مراحل متعدد در تربیت ماهیت سلبی و ایجابی تربیت اعتقاد دارد در حالی که جیمز این اصول را در تربیت دینی مطرح نمی سازد و به اصول رضایت بخشی باورها برتری احساس به عنوان طبقه ژرف تر دین و مبدا و بدوی کودک در محور تربیت معتقد است.روشهای تربیت دینی: غزالی روش تعقل‌گرایی، تحریک انگیزه، تکرار و تمرین، آموزش فعال، روش عمل به ضد یا تحصیل به نفس و داستان گویی را در تربیت دینی مورد توجه قرار می دهد در حالی که جیمز توجهی به این روشها ندارد و در عوض به روشهای پراگماتیستی، پرسش و پاسخ و روش پروژه توجه دارد.کلید واژه: امام محمد غزالی،ویلیام جیمز،تربیت دینی ،اهداف تربیتی،اصول،روشهای تربیتی

هویت، یکى از مفاهیم عمیق و کلیدى در علوم اجتماعى و روان شناسى است. انسانى که در ابعاد مختلفزندگى فردى و اجتماعى، به تعریف مشخصى از خود رسیده باشد، به طورى که هدف و غایتتلاش‌هایش را بداند؟ هویت خود را به درستى شکل داده است. درایجاد چنین مفهومى عوامل مختلفى مى تواند موثر باشد که در مجموع، این عوامل منجر به تشکیل نظام باورها در فرد مى شود. یکى از مهم‌ترین این عوامل، دین است. دین با پرداختن به پرسش‌هاى اصلى، از جمله هدف از آفرینش، ماهیت انسان، فلسفه ى زندگى و...، زمینه و راه کار مناسبى براى شکل گیرى آن مجموعه از باورها ارایه مى دهد، به طورى که مى تواند در هویت‌یابى فرد موثر باشد. انسان، هر اندازه که در پذیرش باور خاصى از توانایى استدلال خود بیشتر کمک گیرد و بدون چون و چرا مطلبى را نپذیرد، از تفکر رشد یافته‌ترى برخوردار خواهد بود. تفکر انتقادی،نوعى از تفکر است که مى تواند خود را مورد ارزیابى قرار دهد و بدون پیش داورى به بررسى دلایل و احتمالات مختلف یک موضوع بپردازد. از این جهت، مى توان آن را یکى از عوامل موثر در پذیرش باورهاى دینى و شکل گیری هویت دانست. در این پژوهش که با روش کیفى انجام شده است، با توجه به اهمیتى که دین در شکل گیرى کل هویت فرد دارد و نیز تاثیر رشد تفکر و شناخت انسان در این فرایند، به بررسى وضعیت هویت دینى نوجوانان و چگونگى بهره گیری آن ها از مهارت تفکر انتقادى مى پردازیم. به این منظور با هشت دانشجوى دختر و پسر از دو رشته ى فیزیک و جامعه شناسى که در دانشگاه شهید بهشتى، مشغول به تحصیل هستند، مصاحبه ى عمیق نیمه ساختاریافته انجام شد. نتایج تحلیل کیفى محتوای مصاحبه ها نشان مى دهد که وضعیت هویت دینى افراد و میزان بهره مندى آنها از مهارت تفکر انتقادی، هر کدام، قابل تقسیم به سه سطح است: هویت دینى شکل یافته، در حال شکل گیرى وشکل نایافته، تفکر انتقادى قوى، متوسط، ضعیف. کسانى که از مهارت تفکر انتقادى، به خوبى استفاده کرده یا مى کنند، از هویت دینى شکل یافته‌ترى برخوردارند و یا این که مراحل جست وجو براى دست یابى به هویت دینى شکل یافته را طى مى‌کنند. همچنین در این تحلیل ها، عوامل دیگرى که بر شکل گیرى هویت دینى افراد و چگونکى رشد تفکر انتقادی در آن ها موثر بوده است، شناسایى شد که از آن جمله مى توان، زمینه ى مذهبى خانواده، عملکرد افراد به ظاهر دین دار در سطح جامعه، تاثیر روابط دوستانه، تاثیر محیط مدرسه و معلم و داشتن تعامل فکری با اساتید دانشگاه را نام برد.

رابطه بین دیدگاههای مختلف درباره شناخت دین و بهره برداری از منابع وحیانی، به ویژه اعتبار یافته های عقلی و مسائل مطرح در حوزه آموزش و پرورش اسلامی، از جمله موضوعاتی است که تاکنون کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. اختلاف دیدگاهها بطور مستقیم در فلسفه آموزش و پرورش اسلامی و دیگر مسائل مطرح در قلمرو آموزش و پرورش، نظیر روش تدریس، برنامه درسی، رابطه معلم و شاگرد و ... اثر می گذارد و جهت گیری ها و توصیه های خاصی را به مربیان و مجریان امر تربیت پیشنهاد می کند. پژوهش حاضر در صدد است تا با بررسی و گزارش دیدگاه های علامه طباطبایی (ره) در زمینه نقش عقل در شناخت دین، آثار و توابع این دیدگاه را در قلمرو مسائل مطرح آموزش و پرورش نشان دهد. رساله در پنج فصل تدوین شده است: در فصل اول و دوم، به ((کلیات تحقیق)) و ((پیشینه پژوهش)) پرداخته شده است؛ فصل سوم به پاسخ تفضیلی به یکی از سوالات کلی پژوهش، یعنی ((جایگاه عقل در دین شناسی از دیدگاه علامه طباطبایی (ره))) اختصاص یافته است. در این فصل، ابتدا معانی عقل و نسبت بین معانی فلسفی و برداشت قرآنی از آن بررسی شده و آنگاه با نقد دلیلهای مخالفان، اعتبار عقل در شناخت دین، نقش عقل در فهم مسائلی که حل و فصل آنها مقدم بر رجوع به متون دینی است و نقش عقل در فهم متون دینی و حل تعارض عقل و دین مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم نیز، براساس تبیین های حاصل از فصل سوم، به ترتیب اقتضائات این دیدگاه در مبانی، اهداف و روش های تربیت عقلانی توضیح داده شده است.

چکیده ندارد.

هدف اصلی تحقیق روشن کردن این مطلب است که آیا چه همانندیها و تفاوتهائی بین نظرات فلسفی و تربیتی افلاطون و دیوئی وجود دارد ؟ و آیا از مقایسه این نظریات می‌توان به نکات جدیدی که راهنمای ما در مسائل تربیتی باشد دست یافت ؟ با جواب به این سوالات است که به بینش عمیق و شناخت واقعی اندیشه‌های دو مربی مذکور پی برده، و زمینه لازم برای گسترش اندیشه‌های تربیتی فراهم می‌گردد. البته در این راستا سوالات ویژه‌ای مطرح می‌گردد که برای رسیدن به هدف اصلی پاسخ دادن به آنها ضروریست . این سوالات عبارتند از : 1 - افلاطون و جان دیوئی چه کسانی هستند و از چه موقعیت و منزلت در تاریخ تعلیم و تربیت برخوردارند ؟ 2 - دیدگاه این دو مربی در مورد مبانی متافیزیکی، معرفت شناسی و ارزش شناسی چیست ؟ از واقعیت معرفت و ارزش چه تفسیری دارند ؟ 3 - افلاطون و دیوئی از چه دیدگاه تربیتی برخوردارند ؟ آیا در مورد هدف ، برنامه و روش تعلیم و تربیت چه نگرشی دارند ؟ 4 - افلاطون و دیوئی در اندیشه‌های فلسفی و تربیتی دارای چه دیدگاههای مشترک و متفاوتی هستند. و آیا با این بررسی به چه نکاتی می‌توان رسید ؟ با جواب به این سوالات است ، که محقق به هدف اصلی تحقیق که بررسی و مقایسه اندیشه‌های افلاطون و دیوئی است نزدیک شده، و امکان شناخت و دستیابی به اندیشه‌های جدید را فراهم می‌سازد.