جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محدث و متکلم . از قدمای متکلمان اهل سنت که در مخالفت با معتزله اثبات صفات می کردند و یکی از سه تن متکلم اهل سنت که اشعری پس از جدایی از ابو علی جبّائی به شیوه آنان گروید و در دفاع از سنت مقدم بر اشعری است. ابن عساکر نقل می کند که او و اشعری با اعتقاد به اثبات صفات از دنیا رفتند. بین این دو اختلافاتی نیز وجود داشت که ابن فورک در کتابی با عنوان " فی اختلاف الشیخین القلانسی و الاشعری" از ان یاد کرده است. اثری از او برای ما به جا نمانده است.

محدث و فقیه از داعیان ارجاء

فقیه مفسر و متکلم زیدی. ابن مرتضی او را در طبقه دوازدهم معتزله قرار می دهد و او را از مشاهیر شاگردان قاضی عبدالجبار می شمارند. ابن مرتضی او را شیخ زیدیه عراق می داند و او را از اساطین شیعه می شمارد . او همچنین در فتنه ایجاد شده در طبرستان در زمان ابن سیف دینوری به کمک شیعه شتافت .

محدث و متکلم . او را به غلو متهم کرده اند. کتاب التوحید ، الامامه و کتاب الایمان از اوست.

ادیب شاعر عالم و متکلم . از برخی از اشعار کلامی او چنین بدست می آید که معتقد به ائمه معصومین بوده است. قصایدی درباره واقعه رد الشمس و حدیث غدیر و تفضیل امیر المؤمنین (ع) دارد .

محدث و متکلم از اصحاب امام حسن عسکری (ع). کتابی در رد غالیه و ابی الخطاب و اصحاب او دارد با عنوان: "الرد علی الغالیة و أبي الخطاب و أصحابه" .

فقیه ، اصولی متکلم و محدث. در ری ابو حاتم رازی را درک کرده بود

محدث، فقیه و متکلم معتزلی. رییس فرقه مریسیه. اصطناع خلق قرآن را به او نسبت می دهند و او را یکی از کسانی می دانند که در متقاعد کردن مامون به عقیده خلق قرآن نقش داشته است. همچنین او را مایل به جهم بن صفوان دانسته اند. فرقه او را گاه از مرجئه شمرده اند و همچنین گاهی آنان را در ضمن جبریه طبقه بندی کرده اند. نقل کرده اند که معتزله او را به سبب قول به جبر و خلق افعال بندگان از صفوفشان بیرون رانده اند. ابن حزم معتقد است که نزدیک ترین فرق معتزله به اهل سنت پیروان نجار و مریسی هستند و دورترین آنها اصحاب ابوالهذیل علاف است . از آراء اوست : 1 خلق قرآن 2 – خلق افعال بندگان 3 – ایمان، تصدیق قلبی و اقرار به زبان است و کفر سر سختی در انکار حق است . 4 – عدم رویت خداوند در قیامت 5 – عدم خلود اهل قبله در جهنم. 6 سجده بر خورشید و ماه و بت کفر نیست اما علامت کفر است .7 – انکار عذاب قبر و سوال دو ملک و عدم خلق بهشت و جهنم را به او نسبت می دهند. 8 – نگاه او به جنگ صفین مشابه نگاه نظام و بشر بن معتمر و دیگران بود.

محدث و متکلم. او و برادرش را از شیوخ شیعه می شمارند و از اصحاب امام صادق (ع) و امام کاظم (ع) بوده است.