جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محدث و متکلم امامی. امام رضا و امام جواد و امام هادی را درک کرده است.

محدث و متکلم شیعه . در روایاتی که کراجکی از او نقل کرده است صبغه کلامی او مشخص است و عمدتا در جهت اثبات امامت و فضیلت امیر المومنین است .

محدث، فقیه و متکلم. شیخ طوسی او را از اصحاب امام حسن عسکری(ع) می داند. کتب " الردّ علی من زعم أنّ النبيّ کان علی دین قومه" و " الردّ علی الزیدیة" از اوست.

صوفی محدث و شاعر که دستی در کلام نیز دارد. از مشاهیر متصوفه در قرن سوم هجری. عموم محدثین رأی نیکویی درباره او ندارند و به او نسبت تساهل در روایت می دهند. در فقه حنبلی بوده است. به او نسبت قدری بودن داده اند و شهرستانی او را از مشبهه می شمارد. او قائل به اسقاط اختیار برای تحقق عبودیت است و همچنین قائل به جواز نظر در وجه الله و استماع کلام اوست .عقل قادر به اشراف بر ربوبیت نیست و صرفا ابزار عبودیت است .او در باره حسن و قبح نظری آمیخته به عرفان دارد و معقتد است قبایح به سبب استتتار حق از آنها قبیح شده اند و حسنات به سبب تجلی او مستحسن هستند.

محدث، فقیه شافعی و متکلم اشعری

متکلم ، فیلسوف و پزشک. معدود متکلمان بزرگ بغداد در عصر خود که کلام را با فلسفه آمیخت. از معاصران کندی . او و کندی را از اولین کسانی می شمارند که گام اول را در تکوین مکتب مشائی اسلام برداشتند.

متکلم معتزلی. رییس فرقه الثُمانیة. از بزرگترین متکلمانی است که در فکر مامون تاثیر نهاد . ابن ندیم فهرست هشت اثر از آثار او را ذکر کرده است . برخی از آراء کلامی ثمامه: آراء کلامی 1 - معتقد است که کثیری از حوادث نیاز به محدِث ندارند و افعال ( اعراض) متولد بدون فاعل اند و برای بنده فعلی نیست جز چیزی از سنخ اراده در قلب پدید می آید. 2 - به او منسوب است که خداوند عالم را به طباعش خلق کرده است. ابن راوندی این گفتار را کفر دانسته است چرا که گوینده خداوند را مطبوع قرار داده است و مطبوع محدَث است و از افعالی که بر او طبع می شود جدایی ندارد.شهرستانی این گفته را بدین نحو تفسیر کرده است که منظور او نظر فلاسفه مبنی بر ایجاب بالذات بدون ایجاب بنا به اراده است. 3 – از آراء منحصر به فرد او این است که بهشت و جهنم دار ثواب برای عبادت و شکنجه برای گناه است، پس برای کودک و آنکس که طاعت و معصیت خدا را نمی داند بهشت و دوزخی نیست و آنان در آخرت جز خاک نخواهند بود.خیاط نسبت این قول به ثمامه را رد می کند. 4 – او استطاعت را سلامت و صحت جوارح و خالی بودن آنها از آفات می دانست و معتقد بود که قبل از فعل است. 5 – معتقد به ایجاب معرفت قبل از ورود سمع بود (همانند عامه معتزله) اما این را اضافه می کرد که کسی از کفار که خالقش را نمی شناسد معذور است.

دارای اصالت ترکی و از معتزله بزرگ بغداد . ابن حزم او را یکی از سه شخصی می داند که ریاست معتزله به آنها متتهی می شود که دو تن دیگر ابو هاشم جبّائی و ابوالقاسم کعبی بلخی هستند و پیروان او را به اخشیدیه می شناسند. نسبت به ابوهاشم و اصحاب او تا حد تکفیر اختلاف نظر داشته است. نقل است که او توبه را اظهار پشیمانی می دانست حتی با وجود نبود عزم ترک معصیت و الذهبی این را از قول مرجئه نیز شنیع تر می داند. شیخ مفید کتابی در رد ابن اخشید در مساله امامت تالیف کرده است . با عقیده به صدور معجزه از ائمه موافق بوده است.

محدث ، فقیه و متکلم شیعه. کلینی روایاتی از او درباره علم امام و اینکه آنا ولات امر الله هستند نقل کرده است.