جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 1782
بازخوانی نظریۀ خلافت انسان در حکمت صدرایی
نویسنده:
رضا رضازاده ،مهناز مظفری‌فر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
در الهیات و حکمت صدرایی مقام «خلافت الهی» غایت وجود انسان و عالم هستی است. ملاصدرا با کمک تبیین و براهین عقلانی و با تکیه بر آموزه‌های وحیانی در صدد توضیح این انگاره برآمده است. هدف نویسندگان در این جستار بازخوانی نظریۀ ملاصدرا و تأمل در برخی از تفاسیر عقلی اوست. مطابق این نظریه، انسان، خلیفه، نماینده و مظهر خدای تعالی است، خواه به‌عنوان خلافت صغری (در زمین) و خواه خلافت کبری (در آسمان و عوالم روحانی). ملاصدرا بر آن بوده که انسان به سبب برخورداری از معرفتی که تعلیم خداوند است، شایستگی مقام خلافت الهی و مسجود ملائکه شدن را پیدا کرد. اختلاف وجودی و سرشت و سرنوشت انسان با موجودات دیگر، اعم از فرشتگان، شیاطین، حیوانات، گیاهان و جمادات بر همین مبناست. از این جهت، انسان «امانتدار» خداست، یعنی صفتی وجودی و نوعی کمال نوری بر انسان افاضه شده‌اند و تنها و تنها به او اختصاص دارد.
صفحات :
از صفحه 677 تا 696
تحلیل هستی شناختی و معرفت شناختی معقولات ثانیه فلسفی در حکمت متعالیه (با تأکید بر مفهوم وجود)
نویسنده:
محسن ایزدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
مفاهیم فلسفی نه تنها در فلسفه، بلکه در سایر دانش­ها نیز دارای اهمیت زیادی بوده و قوام همه علوم وابسته به همین مفاهیم است. این مفاهیم، نه مانند معقولات اولی داده بلاواسطه حس هستند و نه مانند معقولات ثانیه منطقی ذهنی محض هستند؛ از همین رو فهم و تحلیل آنها در مکاتب مختلف با مشکل همراه بوده است. در بین معقولات، مفهوم «وجود» از جهات متعددی متمایز و مهم است. از طرفی در حکمت متعالیه وجود اصیل و ماهیت اعتباری است. بنابراین مفهوم وجود مصداق بالذات و مفاهیم ماهوی مصداق بالعرض دارند؛ از طرف دیگر ویژگی مشهور مفاهیم ماهوی این است که مصداق و مابازاء دارند و ویژگی شاخص معقولات ثانیه فلسفی این است که مابازاء ندارند. پس این سئوال قابل طرح است که مفهوم وجود معقول اول است یا معقول ثانی؟ این مقاله با روش تحلیلی – توصیفی و با هدف تحلیل معقولات ثانیه فلسفی، ملاک و معیار دقیق­تری برای تمییز معقولات اولی و ثانیه ارائه کرده است. بنابر اصالت وجود، حقیقت وجود، خارجی و واقعی اما مفهوم وجود که با فعالیت ذهنی ساخته می­شود معقول ثانی و حاکی از واقعیت خارجی است و سایر مفاهیم فلسفیِ ثبوتی، حاکی از انحاء و شئون واقعیات خارجی هستند.
صفحات :
از صفحه 229 تا 248
مبانی هستی‌شناختی رمزپردازی در حکمت متعالیه صدرایی
نویسنده:
احمدرضا هنری،طاهره کمالی زاده،ایرج داداشی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
رمزپردازی از روش‌هایی است که در فرهنگ و تمدن‌های مختلف برای انتقال معانی مختلفی نظیر معانی متافیزیکی مورد استفاده قرار گرفته و در عرصه فرهنگ و تمدن اسلامی نیز دارای سابقه بوده است. در حکمت اشراقی سهروردی و هم‌چنین تعالیم عرفا می‌توان رمزپردازی را به شکل گسترده‌ای مشاهده کرد. با توجه به این‌که شیوة رمزپردازی مبتنی بر نوعی هستی‌شناسی خاص است؛ لذا این پژوهش در پی یافتن پاسخ این سؤال است که: آیا مبانی هستی‌شناختی حکمت متعالیه صدرایی که از مکاتب برجسته در حکمت اسلامی است، با رمزپردازی تناسب دارد و می‌تواند به عنوان پشتیبان نظری آن قرار گیرد؟ این مبانی کدامند؟ به نظر می‌رسد مبانی هستی‌شناختی حکمت متعالیه به خاطر بررسی‌های عمیق و دقیق پیرامون وجود، می‌تواند به عنوان مبنای نظری رمزپردازی قرار گیرد. در این پژوهش به اهم این مبانی مانند اصالت و تشکیک وجود، حمل حقیقت و رقیقت و وجود رابط اشاره شده است که هر یک به نحوی مبیّن رمزپردازی است. این مبانی چارچوبی را فراهم می‌نمایند که بر اساس آن‌ رمزپردازی دارای بنیانی قوی و عقلانی خواهد بود و هم‌چنین ملاک و معیاری وجودی را برای ارزیابی و تشخیص رمزپردازی‌های صحیح و عقلانی در اختیار قرار می‌دهد.
صفحات :
از صفحه 183 تا 203
واکاوی مفهوم اختیار در حکمت متعالیه
نویسنده:
امیر راستین،علیرضا کهنسال،سیدمرتضی حسینی شاهرودی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
نوشتار کنونی بر آن است تا بر اساس مبانی حکمت متعالیه و سخنان حکیمان صدرایی، تصویری روشن از معنای اختیار به دست دهد. مهم‌ترین تعریف‌های موجود از اختیار در حکمت متعالیه، عبارتند از: «داشتن مبادی چندگانه علم، شوق، اراده و تحریک عضلات»، «داشتن مبادی دوگانۀ علم و اراده»، «صحة الفعل والترک»، «مشیّة الفعل و‌الترک»، و «استقلال فاعل و نفی اثرپذیری از غیر». در این میان، تنها یک تفسیر جامعیت و اشتراک مفهومی میان تمام مصادیق اختیار را فراهم می‌کند و آن، تفسیر اختیار به دارا‌بودن اراده و علم است؛ آن‌هم با تفسیری ویژۀ حکمت متعالیه که در آن، هر دو مفهوم علم و اراده همانند وجود، در عین غیریت مفهومی، در تمام مراتب هستی حضور دارند و در عین اشترک معنوی، مشکک هستند. معنای جامع اراده که همان ابتهاج، محبت و رضاست، از مصادیق مادون مانند میل و شوق در عالم طبیعت آغاز و تا ابتهاج و محبت ذاتی پروردگار گسترش می‌یابد. تلطیف معنای اراده به محبت وجودی، پذیرش اختیار انسانی را به‌رغم وجود احاطه و سلطه علّت بر انسان، خردپذیرتر و وجدان‌پذیرتر می‌سازد؛ ضمن آنکه توجه به حبّ، اقتضا و طلب ذاتی انسان در مرتبه وجود علمی او نزد حق‌تعالی (عین ثابت)، تبیین اختیار را روشن‌تر می‌سازد و به برخی پرسش‌ها نیز پاسخ می‌دهد.
صفحات :
از صفحه 144 تا 167
تبیین معاد جسمانی بر اساس مبانی هستی شناختی حکمت متعالیه
نویسنده:
محمد نجاتی،مصطفی مجد،فاروق طولی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
ملاصدرا بخش مهمی از مبانی فلسفی خویش را صرف تمهید مقدمات اثبات معاد جسمانی می نماید. وی با تجزیه این مقوله به دو مساله عینیت بدن دنیوی و اخروی و همچنین وجود تعارضات گزاره های آن, به ارائه تبیین درخور در باب حشر جسمانی می پردازد. عمده مبانی صدرا در این مقوله به دو حوزه وجودی و معرفتی بازگشت می کند. وی در حوزه وجودی بر اساس لحاظ وحدت و فردیت خارجی موجودات, هویت اصالی هر موجود را حقیقت تشکیکی وجود می داند که اتصاف آن به ترکیب از ماده، صورت و یا جنس و فصل, محصول خلاقیت و انتزاع ذهن از فرایند اشتداد بوده است. از نظر وی فرایند مرگ نیز عینا گونه ای از اشتداد وجودی بوده و در نتیجه مستلزم انقلاب یا هرگونه تغییر و تحولی در هویت انسان نخواهد بود. صدرالمتالهین بر این اساس به دفع تعارضات حوزه وجودی می پردازد. در حوزه معرفتی نیز, وی با تمسک به مبنای خود در تجرد خیال و ادراکات خیالی به دفع تعارض احتمالی اجتماع فرایند مرگ و حشر جسمانی اهتمام می ورزد. درستی آزمایی این تبیین در معیار کلام حق نشان می دهد که رویکرد ملاصدرا در مقوله حشر جسمانی با تبیین قرآنی آن سازگار است.
صفحات :
از صفحه 135 تا 160
نحوه علم الهی به وجود منبسط و سایر موجودات از نظر ملاصدرا و علامه طباطبایی
نویسنده:
محمد جعفر جامه بزرگی، محمد جعفر حیدری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
مساله وجود منبسط از مهم ترین موضوعاتی است که فلاسفه اسلامی در تبیین نظام هستی شناسی خود به آن توجه ویژه ای داشته اند. ملاصدرا در پرتو اصول حکمت متعالیه مانند اصالت وجود و اعتباریت ماهیت و اختصاص جعل به وجود و همینطور تقسیم وجود به رابط و مستقل، توانست تفسیری جدید از این مساله ارائه دهد. بر این اساس واحد صادر شده -که همان وجود منبسط امکانی است- واحدی بلا ماهیت است و از این رو نحوه علم الهی به وجود منبسط تبیین درستی خواهد داشت. از سوی دیگر، با توجه به اینکه از نظر ملاصدرا ماهیات در وجودات رابط به تبع وجود موجود است، علم الهی به ماهیات موجودات به تبع وجود آنها وبالعرض خواهد بود. این مقاله سعی دارد با نشان دان اشکالات دیدگاه ملاصدرا، با طرح مبانی علامه طباطبایی نشان دهد که ایشان با علم به این مشکل، با ارائه دیدگاهی جدید به حل این مساله و تبیین علم خداوند به موجودات مقید نائل آمده است. در این دیدگاه ماهیات شأن معرفت شناختی داشته و متعلق معرفت بشرای ا ند نه علم الهی و بنابراین علم الهی به وجودات مقید تعلق می گیرد و ماهیت جنبه ذهنی و مفهومی برای بشر خواهد داشت.
صفحات :
از صفحه 71 تا 86
بازخوانی نظریۀ «تروّح جسم انسان» از دیدگاه ملاصدرا به‌مثابه راه‌حلّی برای مسائل مربوط به آخرت
نویسنده:
مسعود اسماعیلی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در دیدگاهی غیرمشهور از‌ ملاصدرا، افزون بر تطوّرات نفس‌‌، بدن نیز سیری اشتدادی در پیش دارد و می‌‌تواند از مرحلۀ کون و فساد تا مرحلۀ اکتفاء بالذات، اشتداد یابد و حالتی به نام تروّح بیاید که در آن حالت‌‌، با وجود بقا در نشئۀ دنیا‌‌، چنان لطیف شود و خواص روحانی را چنان بپذیرد که به وِزان نفس‌‌، مناسب حضور در آخرت باشد. بر این اساس‌‌، همان‌طور که در ابتدا نفس با جسم‌‌، تنها ترکیبی حقیقی‌‌، ولی ‌‌‌‌‌تعلّقی دارد و در انتها با بدن یکی است و در‌ واقع‌، با حفظ هویت روحانی خود‌‌، متجسّد ‌‌می‌‌شود‌‌، جسم نیز می‌‌تواند _ در نهایت ‌‌_ متروّح باشد و با حفظ هویت بدنی خود‌‌، به‌‌نحوی با روح یکی شود. این نظریه (تروحن جسم انسان در آخرت)، از دیدگاه عرفا در باب تروحن انسان‌های کامل (اَبدال)، اتخاذ شده است که در این نوشتار به تحلیل آن دیدگاه پرداخته شده و بر‌ اساس آن‌‌، این نظریۀ ملاصدرا توضیح داده شده است. بر‌ اساس این نظریه‌‌، پاره‌‌ای از مفاهیم و نظریه‌های فلسفی مانند مجرّد و مادی‌‌، معاد جسمانی‌‌، تعلق نفس به بدن و ارتباط آن دو می‌‌تواند دستخوش تغییراتی شود و احیاناً راه‌‌حل‌‌هایی دیگر و بهتر بیابد.
صفحات :
از صفحه 117 تا 142
تأثیر محیى الدّین عربى بر صدرالمتألّهین و فلسفه او
نویسنده:
علی زمانی قمشه ای
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
عرفان اسلامى از آغاز ظهور قرن به قرن تکامل یافت در هر قرنى عرفاى بزرگى ظهور کردند و به آن کمال بخشیدند و به سرمایه اش افزودند. البته این تکامل سیرى تدریجى داشت ولى در قرن هفتم به دست محیى الدّین با حرکت جهشى به نهایت کمال خود رسید. او عرفان را وارد مرحله جدیدى کرد که سابقه نداشت. محیى الدّین بیش از دویست کتاب نگاشته مهم ترین کتابهاى او یکى (فتوحات مکیّه) است که درحقیقت یک (دایرةالمعارف) عرفانى است و دیگرى کتاب (فصوص الحکم) است. ملاّصدرا با همه احترامى که براى ابن عربى قائل است امّا از آن جا که خود پژوهشگرى است بى نظیر و داراى نبوغى سرشار در پاره اى مسائل نظر ابن عربى را رد مى کند و در برخى مسائل سخن او را به عنوان تأیید بر پژوهش خویش مى آورد و در مسائلى چند چنین مى نماید که از او تأثیر پذیرفته است. بنابراین نمى توان او را پیرو بى چون وچراى ابن عربى دانست و این واقعیّتى است که ما در سرتاسر نوشته ها و آثار ملاّصدرا بویژه در اسفار با آن روبه رو هستیم. بارى نگارنده به مقتضاى حوصله تنگ این مقاله دیدگاههاى هر دو دانشمند بزرگ را برپایه مسائل مطرح شده در اسفار ملاّصدرا پى مى گیرد و از سایر نگاشته هاى او چشم مى پوشد.
صفحات :
از صفحه 284 تا 312
تبیین دوگانه انگاری مرتبه ای در نفس شناسی صدرایی و جایگاه آن در میان نظریات فلسفه ذهن
نویسنده:
مجید شمس آبادی حسینی، محمدکاظم فرقانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
ملاصدرا نفس را به عنوان امری مجرد اثبات می‌کند. اما این‌گونه نیست که امری متمایز از بدن باشد و دوگانه انگاری جوهری لازم بیاید. یعنی اثبات نفس و یا قوای نفس مانند خیال، هویت انسان را دوگانه نمی‌کند. بلکه حتی فرض تجرد نفس با وحدت نفس و بدن هم سازگار خواهد بود. ملاصدرا حقیقت انسان را این‌گونه نیز نمی‌بیند که جوهری مادی است که از دو ویژگی حالات ذهنی و حالات بدن برخوردار است. حال این پرسش مطرح می‌گردد که با توجه به نظریات فلسفه ذهن، نظریه‌ی ملاصدرا در باب نفس، دوگانه انگاری جوهری است یا این‌همانی نفس و بدن یا دوگانه انگاری ویژگی‌ها؟ اساساً آیا می‌توان آن را در این نظریات موجود گنجاند و چه نسبتی با این نظریات دارد؟ ملاصدرا نفس را جوهری واحد می‌داند که در مرتبۀ نازل‌تر ظاهر شده است و در این مرتبۀ نازل همان قوا است. واکاوی نفس‌شناسی صدرایی جایگاه نظریۀ وی در میان نظریات فلسفۀ ذهن و تمایز آن را با نظریات مشابه مانند نظریۀ دوگانه‌انگاری جوهری، دوگانه‌انگاری ویژگی و تئوری این همانی ذهن و بدن، روشن می‌سازد. از نظریۀ ملاصدرا می‌توان با عنوان دوگانه‌انگاری مرتبه‌ای تعبیر کرد. در این مقاله این نوع دوگانه‌انگاری تبیین و تمایزش از تقریرهای گوناگون دوگانه‌انگاری جوهری و دوگانه‌انگاری ویژگی و این همانی ذهن و بدن مشخص شده است تا جایگاهش در میان نظریات موجود در خصوص نفس روشن گردد.
صفحات :
از صفحه 121 تا 129
  • تعداد رکورد ها : 1782