جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫كتاب مورد تحقيق در نقد و بررسى نظريات خاورشناسان پيرامون قرآن كريم و تأليف عمر بن ابراهيم رضوان از دانشمندان اهل حجاز است. در اين پاياننامه بخشى از جلد اول كتاب مذكور كه در معرفى و نقد آثار خاورشناسان و بيان لغزشهاى آنان در مباحث قرآنى است، ترجمه و تحقيق شده است.

‫در اين پژوهش شبهات برخي از شرق شناسان در خصوص وحياني بودن قرآن، کيفيت جمع و تدوين آن، مصادر وحياني قرآن، قرائت‌هاي مختلف قرآن و ادعاهاي آنان مبني بر وجود تضاد و تناقض در قرآن کريم مطرح و پاسخ داده شده است. تحقيق حاضر در سه فصل سامان يافته است. در فصل اوّل مفهوم استشراق و مستشرق از لحاظ لغوي و اصطلاحي، پيدايش تفکرات و مکاتب استشراقي در غرب، انگيزه‌هاي برخي از قرآن پژوهان و شرق شناسان مانند تئودور نولدکه، بروکلمان و گولدزيهر و... انگيزه‌هاي علمي و استعماري مستشرقان از قرآن پژوهي و بررسي تاريخ اسلام بيان شده است. در فصل دوم به تبيين موضع مستشرقان در مورد مصدر و منبع قرآن و وحياني بودن آن، بررسي معناي لغوي و اصطلاحي وحي نزد مفسران شيعه و اهل سنت، ديدگاه‌هاي مستشرقان در مورد ماهيت وحي و ارتباط دادن آن با تجربه شخص پيامبر اسلام و نبوغ ايشان در دانستن وحي و قرآن و دلايل تاريخي آنان در اين زمينه پرداخته و اين مباحث مورد نقد و ارزيابي قرار گرفته است. در فصل سوم شبهات شرق شناسان در مورد تاريخ قرآن و نزول دفعي و تدريجي آن، جمع و تدوين قرآن در عهد عثمان و قرائات مختلف قرآن مطرح شده و اين ديدگاه‌ها نقد و بررسي شده است.

خاورشناسان در تمام زمینه ها و ابعاد دین اسلام قلم فرسایی کرده اند ، مطالعات آنها روز به روز ابعاد جدیدی پیدا می‌کند. مهدویت پژوهی تنها یکی از موضوعات پژوهشی آنهاست. با این حال بیشتر پژوهش هایی که در زمینه خاورشناسی سامان یافته ، بر شناخت اهداف و انگیزه های آنان متمرکز بوده است. در این میان پرسشی اساسی بی پاسخ مانده است و آن این است که چرا در بیشتر پژوهش های خاورشناسان نتایج متفاوتی با دیدگاههای اسلامی به دست می‌آید در حالی که منابع مورد استفاده مشترک است؟ پاسخ این به این مسأله در روش پژوهشی آنان نهفته است. در این پژوهش که با روش توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته است به دنبال این هستیم تا با معرفی و بررسی روش های پژوهشی بکار گرفته شده توسط خاورشناسان در زمینه مهدویت، ارتباط نتایج با روش‌های پژوهشی را نمایان سازیم. بنابراین طبق این پژوهش هانری کربن با روش پژوهشی خود در بررسی مهدویت، در پی آن است تا مبانی و چگونگی پیدایش این تفکر و اندیشه‌ را در متون مقدس و مبانی معرفتی و اعتقادی تشیع بیابد و جایگاه ویژه آن را نشان دهد، با وجود اینکه او با روش پژوهشی خود توانسته است اهمیت و جایگاه مهدویت را بنمایاند ولی بدلیل باطنی نگری خود تنها از یک بُعد به بررسی مهدویت پرداخته است ، در صورتی که این عقیده دارای ابعاد دیگری نیز هست. در عوض مادلونگ با روش تاریخی نگری خود و نیز با استناد به روایت جعلی ، عقیده هم نامی حضرت مهدی(علیه السلام)، وپیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم)، را به زمان قیام مختار و نیز اندیشه غیبت را به ماجرای مرگ محمد بن حنفیه، مربوط می داند، در صورتی که از همان صدر اسلام و نیز در مقاطع مهم و حساس تاریخ ، پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم)، ونیز سایر ائمه(علیهم السلام)، براساس آیات و روایات به تبیین اندیشه مهدویت و نیز معرفی خود ایشان پرداخته اند و بطور کامل ایشان را معرفی کرده اند که چه کسی و از چه نسلی هستند. تیموتی آر.فرنیش با به کارگیری روش تطبیقی آن هم بطور ناقص ، بدنبال یافتن ریشه مهدویت شیعی در یهودیت و مسیحیت است، از طرفی او این اندیشه اصیل را وام دار اهل سنت می داند و معتقد است چون نامی از حضرت مهدی(علیه السلام)، در صحیحین نیامده است در نتیجه در این اندیشه تردید ایجاد شده است؛ درصورتی که روایات مهدی در صحیح مسلم وجود داشته است اما حذف شده اند. در نهایت ادوارد براون بدلیل جایگاه ویژه ای که اندیشه مهدویت در اسلام دارد بطوری که مانع اصلی رسیدن دولت های استعمارگر بخصوص انگلیس به اهداف شوم خود می باشد، با برگزیدن روش وقایع نگارانه و نیز با استفاده از مخفی کاری و دگرگونی ارزش ها درصدد تخطئه دین اسلام و اندیشه مهدویت و در نهایت تبلیغ باب و بهائیت برآمده است.