جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحلیل محتوا، روشی برای شناخت و گزارش الگوهای موجود در داده های کیفی است. این روش فرایندی برای تحلیل داده های متنی است و داده های پراکنده و متنوع را به داده هایی غنی و تفصیلی تبدیل می کند. در این روش با تشکیل شبکه مضامین سعی می شود اطلاعات پراکنده به اطلاعات منسجم وهماهنگ با هم تبدیل شود. مضمون یا تم، مبین اطلاعات مهمی درباره دادها و سؤالات تحقیق است و تا حدی معنی و مفهوم الگوی موجود در مجموعه ای از داده ها ر ا نشان می دهد.(. عابدی جعفری، 1390، ص 153) این روش، روشی نظام‌مند، کمی و کیفی است که با استفاده از نمونه‌های داده‌ای متنی یا تصویری به شناسایی، کدگذاری و تفسیر الگوها، مفاهیم و روابط پنهان می‌پردازد. هدف اصلی آن، استخراج واقعیت‌های معنادار و پایدار از منابع داده است تا پرسش‌های پژوهشی یا فرضیات پژوهش را روشن و مستدل سازد. این روش به‌دلیل انعطاف بالا می‌تواند ابتکارات محقق را نیز در پژوهش بگنجاند و کمتر با بن‌بست‌های تکنیکی مواجه می‌شود زیرا اطلاعات متن در آن مهندسی می‌شود. روش تحلیل محتوایی انواع مختلفی دارد که عبارتند از:1-تحلیل محتوای کمی 2- تحلیل محتوای کیفی 3- تحلیل محتوای ترکیبی 4-تحلیل محتوای تفسیری 5- تحلیل محتوای شبکه ای 6-تحلیل محتوای ترکیبی با رویکرد نظریه بنیادین 7- تحلیل محتوای مقایسه ای 8-تحلیل محتوای تصویری. در میان رویکردهای مختلف به تحلیل محتوا، فرایند شش مرحله‌ای براون و کلارک (Braun and Clarke) به دلیل انعطاف‌پذیری و جامع بودن، مورد توجه پژوهشگران است. این فرایند چارچوب ساختار‌یافته‌ای را برای پژوهشگران فراهم می‌کند تا بتوانند پیچیدگی داده‌های خود را مرور کنند و تم‌ها یا همان مضمون‌های معنادار را استخراج کنند. روش براون وکلارک در تحلیل محتوای آیات بدین صورت است که شامل مراحل زیر است: . 1-جمع‌آوری داده‌ها:انتخاب آیات مرتبط با موضوع انکار قیامت از قرآن کریم . 2-آشنایی با داده‌ها و خوانش اولیه:مطالعه دقیق و چندباره آیات منتخب . 3-کدگذاری اولیه:شناسایی واحدهای معنایی (جملات یا عبارات کلیدی) . 4-تشکیل مضامین اولیه:گروه‌بندی کدهای مشابه در قالب دسته‌های مفهومی . 5-بازبینی و پالایش مضامین:حذف یا ادغام مضامین تکراری یا ضعیف . 6-تشکیل شبکه مضامین نهایی:سازمان‌دهی مضامین در قالب شبکه‌ای مفهومی 7-تفسیر و تحلیل نهایی:تحلیل مضامین استخراج‌شده در چارچوب اهداف تحقیق. در قرآن کریم، موضوع قیامت و بازخوردهای مربوط به آن به‌طور مکرر مورد تأکید قرار گرفته است. یکی از نگرش‌های رایج در این متن مقدس، ذکر تکذیب‌کنندگانی است که به پیام‌های الهی در مورد روز قیامت و پیامدهای آن اعتقادی ندارند. این تکذیب‌کنندگان، نه تنها به آیات الهی بی‌اعتنا هستند، بلکه به نوعی در برابر حقیقت انکار می‌کنند و از پذیرش واقعیت‌های معنوی و دینی سرباز می‌زنند. تحلیل محتوای آیات مربوط به انکار ،قیامت می تواند ابعاد مختلفی از جمله روان شناسی انکار، دلایل عقلی و منطقی عدم باور به معاد این باور را روشن سازد. همچنین بررسی شیوه های قرآن در مواجهه با این افراد اعم از بیانی اخلاقی و هشداردهنده می تواند به فهم دقیق تری از اهداف تربیتی و معرفتی قرآن کریم منجر شود. انکارکنندگان قیامت در قرآن به عنوان افرادی توصیف می‌شوند که در گفتار و عملشان تضاد دارند. آنها ممکن است به زبان ادعا کنند که به خدا ایمان دارند، اما در عمل به آموزه‌های وی بی‌اعتنا هستند. این نفاق ناشی از ترس آن‌ها از مسؤولیت در قبال اعمالشان است در آیه 8 سوره بقره آمده است:( و من الناس من یقول آمنا بالله و بالیوم الاخر و ما هم بمؤمنین). در آیه (کَلاَّ إِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ یَوْمَئِذٍ لَّمَحْجُوبُونَ) در سوره مطففین به این امر نشان می‌دهد که انکارکنندگان از عواقب کارهای خود آگاهند، اما به جای پذیرفتن حقیقت و مسئولیت‌ها، در تلاش برای فرار از آنها هستند تحلیل محتوای آیات مربوط به این گروه می‌تواند ابعاد مختلفی از قبیل روانشناسی انکار، دلایل عقلی و منطقی انکار قیامت، و تأثیرات اجتماعی و فرهنگی این انکارها را روشن سازد. همچنین، بررسی استراتژی‌های قرآن در مواجهه با این تکذیب‌کنندگان و نحوه بیان علمی، اخلاقی و تنبیهی آیات می‌تواند به درک عمیق‌تری از هدف پیام الهی و پیامدهای رفتار این افراد کمک کند.

نوع‌دوستی به عنوان یک فضیلت به معنای دوست داشتن دیگران و کمک کردن به آن ها به صورت داوطلبانه است، بدون اینکه رنگ، نژاد یا مذهب آنان مورد توجه قرار گیرد. رفتارهای نوع دوستانه در زمره رفتارهای اخلاقی قرار می‌گیرد که در هر جامعه ای ـ اعم از مسلمان و غیر مسلمان ـ یکپارچگی بیشتر بین اجزای مختلف اجتماع را فراهم می‌کند تا در پرتو آن بی‌مهری انسان‌ها به یکدیگر و محرومیت‌های اجتماعی کاسته شود و فرد نوع دوست نیز با آراسته شدن به چنین فضیلتی به کمال و سعادت برسد. این تحقیق براساس منابع کتابخانه‌ای از نوع توصیفی ـ تحلیلی بوده و با روش توسعه‌ای در پی پاسخ به این پرسش است که نوع‌دوستی در اخلاق اسلامی چگونه تبیین می‌شود؟ پژوهش حاضر بعد از بازتعریف ماهیت و مؤلفه‌های نوع‌دوستی در اخلاق اسلامی، به شناسایی مبانی و ادله ارزشمندی نوع‌دوستی در منابع نقلی و عقلی پرداخته و پس از اثبات فضیلتمندی نوع‌دوستی، سه چالش مهم را بررسی می‌نماید و با ادله عقلی و نقلی به آنها پاسخ می‌دهد. یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که نوع‌دوستی در آیات و روایات مورد تأیید قرار گرفته و در سیره اهل بیت (علیهم السلام) بر آن صحه گذاشته شده است. اثبات این فضیلت در اخلاق اسلامی می‌تواند موجب تقویت حس همدری، ایثار و گذشت در جامعه، تعامل نزدیکتر با مردم جهان در راستای تبلیغ عملی دین اسلام در دنیا، تقویت بیشتر بنیاد‌های خیریه و کاهش آسیب‌های اجتماعی از طریق همدلی‌های اقتصادی و عاطفی شود.

فرقه‌نگاری در بازه زمانی پنج قرن نخست هجری به طور عمده بر پایه ایضاح فرقه ناجیه از فرق هالکه شکل گرفته است، از این رو توجه به حدیث افتراق در این خصوص بسیار چشم‌گیر است. لذا فرقه‌نگاران ـ مانند عبدالقاهر بغدادی، ابن حزم اندلسی، شهفور بن طاهر اسفراینی، ابوالمعالی بلخی و حکیم سمرقندی ـ بر همین جهت ابتدا کوشیده‌اند تا تعداد فرقه‌ها را طوری مرتب نمایند که عدد مورد نظر در حدیث افتراق درست نماید؛ و در ادامه نیز سعی کرده‌اند که فرقه مختار خویش را همان فرقه ناجیه معرفی نمایند. فرقه‌نگاران در این بازه زمانی عموماً با ادبیات خاص خویش سعی نموده‌اند فرق مخالف را نقد نمایند که البته برخی نویسندگان مانند بغدادی و اسفراینی، از به کارگیری ادبیات تند نیز اجتناب ننموده‌اند. این موضوع در واقع برآمده از فرقه‌نگری فرقه نگاران است، یعنی مبتنی بر رویکردی که فرقه‌نگار از پیش در نگارش اثرش اتخاذ کرده است. این پژوهش که به شیوه‌ توصیفی ـ تحلیلی انجام گرفته نشان می‌دهد که در این بازه زمانی ـ یعنی پنج قرن نخست هجری ـ فرقه‌نگاران اهل سنت با گرایش اهل حدیث مانند عبدالقاهر بغدادی و یا اسفراینی رویکرد تندتری نسبت به سایر فرق اسلامی داشته‌اند؛ در عوض فرقه‌نگاران متمایل به معتزله، رویکرد ملایم‌تری در این خصوص اتخاذ نموده‌اند، و نویسندگان شیعی نیز تقریباً بسیار کم در آثار خویش رویکردی این‌چنینی داشته‌اند. در واقع هرچه به اهل حدیث نزدیک‌تر می‌شویم رویکرد سخت‌گیرانه‌تر و به تبع آن الفاظ و کلمات درشت و سخت‌تری می‌بینیم. به بیان دیگر فرقه‌نگری همراه با تسامح و رویکرد علمی؛ و رویکرد خصمانه و بازتاب آن در فرقه‌نگاری گروه‌های فوق آشکار است.

کتاب گران قدر اوصاف الاشراف خواجه نصیر الدین طوسی که به عنوان یک کتاب عرفان عملی به رشته تحریر در آمده از شش باب تشکیل شده است. باب اول در باره‌ آغاز سیر و سلوک و به دست آوردن توشه و آمادگی ‌های لازم است. همان ‌طور که در سفرهای ظاهری باید آمادگی ‌های لازم را فراهم و برای راه، توشه تهیه کرد، در سفر معنوی نیز باید آمادگی ‌ها و مقدمات لازم را فراهم کرد. به همین دلیل، خواجه نصیرالدین طوسی، باب اول کتاب خود را به مقدمات حرکت معنوی اختصاص داده است. این باب شامل شش فصل است:ایمان، ثبات، نیت، صدق، انابه و اخلاص بنابراین، انسانی که ایمان ندارد، یا ایمان دارد اما ثبات ندارد، یا ایمان و ثبات دارد اما نیت ندارد، قادر به حرکت نخواهد بود. یعنی اگر یکی از این ‌ها را نداشته باشد، نمی ‌تواند حرکت کند.باب دوم به رفع موانع در راه خدا اختصاص دارد. بعد از اینکه سالک مقدمات لازم را به دست آورد، باید موانع راه را بردارد، زیرا موانع، حرکت را متوقف خواهد کرد. فصل‌های این باب عبارت ‌اند از: ",توبه، زهد، فقر، ریاضت، محاسبه-مراقبه و تقوا",. باب سوم به بعد به مقامات سیر و سلوک می پردازد. باب سوم درباره مقامات و مراحل سیر و سلوک، طلب کمال و ویژگی ‌های سالکان و حالات آغازین سیر آن‌ ها است. این باب شامل شش فصل است: خلوت، تفکر، خوف-حزن، رجاء، صبر و شکر. هر فصل به یک حالت یا حرکت اشاره دارد. مثلاً خلوت و تفکر یک حالت و سیر است. خلوت و دوری از دیگران و تنها بودن با ملکوت خویش و پرورش محبت، یکی از مراحل سیر و سلوک است. خوف، حزن، رجاء، صبر و شکر نیز به حالات اولیه‌ی سالک تعلق دارد. باب چهارم درباره‌ی حالات سالک در طول سفر و مقدمات وصال است. این باب شامل شش فصل است: ",اراده، شوق، محبت، معرفت، یقین و سکون.",باب پنجم به حالات نهایی سالک بعد از رسیدن به وصال اشاره دارد. حالات نهایی، حالاتی هستند که در سالکی که به خدا رسیده است، در پایان سفر ظاهر می‌شود. فصل ‌های این باب عبارت‌اند از: توکل، رضا، تسلیم، توحید، اتحاد و وحدت. باب ششم درباره‌ی فانی شدن و رسیدن به خداوند متعال است. در این باب فقط وحدت مطرح است و دیگر کثرت، تکثر و فصل‌ها وجود ندارد. در اینجا فقط فانی شدن در خدا وجود دارد و دیگر اثری از سالک باقی نمی ‌ماند. هدف سالک، فنا فی‌الله و رسیدن به وحدت است، به همین دلیل در باب ششم فصلی وجود ندارد.

فضائل‌نویسی مستقل برای اهل‌بیت به‌عنوان یک سبک حدیثی در طول تاریخ مورد توجه محدثان اهل‌سنت قرار گرفته است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و رویکرد تاریخی، به بررسی خاستگاه، عوامل و زمینه‌های شکل‌گیری و روند رونق و افول این جریان تا پایان قرن دهم هجری پرداخته است. نتایج نشان می‌دهد که فضائل‌نویسی اهل‌بیت از قرن سوم هجری آغاز و در قرون چهارم و پنجم به اوج رسید. این سبک از قرن ششم تا نهم با افول همراه بوده و در قرن دهم با تعدیل نگاه‌های متعصبانه و حمایت علمای برجسته احیا شد. جغرافیای این سبک از شرق جهان اسلام (خوارزم و ماوراءالنهر) تا غرب (اندلس) گسترده بوده، در ابتدا بغداد و خراسان و سپس مصر و شام کانون اصلی نگارش آثار بوده‌اند. سیاست‌های تسامح مذهبی حکومت‌های سامانی، آل بویه و آل حمدان موجب رشد این سبک شد. محدثانی مانند حاکم نیشابوری، رامهرمزی و کاغذی بصری ارتباط نزدیکی با دستگاه حکومتی داشته به نگارش کتاب‌های فضائل اهل‌بیت پرداختند. اما ظهور حکومت‌های متعصب همچون غزنویان و سلجوقیان به همراه منازعات فرقه‌ای، زمینه افول فضائل‌نویسی را فراهم کرد. تقابل گفتمان عثمانیه و معتزله و نقش مأمون عباسی در نزدیکی معتزله و شیعه با تأکید بر فضائل اهل‌بیت و انتصاب امام رضا (ع) به ولایتعهدی نیز از عوامل کلیدی پیدایش این جریان بود. تقویت معتزله در عصر آل‌بویه با نقشی که صاحب بن عباد در آن ایفا کرد، در تغییر رویکرد حدیثی شهرهای متعصبی مانند اصفهان توسط افرادی چون ابونعیم اصفهانی و ابن مردویه اصفهانی به‌وضوح مشهود است. شافعی‌مذهبان، به‌ویژه به دلیل محبت شافعی به اهل‌بیت، بیشترین آثار فضائل‌ را در میان فرق اهل‌سنت نگاشته‌اند. در مقابل، جریان موضوعه‌نویسی و نگاه متشددانه افرادی چون ابن‌تیمیه و ابن‌کثیر در دوره افول تأثیر منفی داشت که با تلاش علمایی مانند سیوطی و ابن‌حجر‌هیتمی در قرن دهم تعدیل شد. نتایج نشان می‌دهد که کاهش تعصب‌گرایی فرقه‌ای و افزایش تعامل علمی میان مسلمانان، نقش مهمی در رونق این سبک حدیثی و تقویت تقریب میان فریقین داشته است.

در این پژوهش به بررسی جایگاه و اصالت ادعیه و زیارات در فرهنگ شیعی پرداخته می‌شود. اهمیت این گنجینه گرانقدر در میان جهان اسلام بر کسی پوشیده نیست و تمام مسلمین در طول زندگی خود پس از واجبات به خواندن ادعیه و زیارات می‌پردازند. با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی و منابع معتبر حدیثی، تفسیری و دعایی، این مطالعه ابتدا به شناسایی روش های نگارش کتاب هایی دعایی و شناسایی مبانی صاحبان آن پرداخته و سپس به تحلیل سندی، مصدری، متنی و محتوایی دعاهای مشهوره شیعه مانند کمیل، توسل، زیارت عاشورا، جامعه کبیره و دعاهای فرج پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که برخی ادعیه مانند توسل به دلیل ضعف سندی و حضور در متون متأخر فاقد اعتبار هستند، در حالی که زیارت عاشورا و جامعه کبیره با وجود چالش‌های سندی، به واسطه اشتهار گسترده و هم‌خوانی محتوایی با قرآن و سنت، اعتبار نسبی دارند. این پژوهش با ادغام ابعاد سندی، محتوایی و اجتماعی، به پاسخ‌گویی شبهات معاصر کمک کرده و معیارهایی برای پالایش معارف دعایی ارایه می‌دهد.

«عدم سازگاری شرع مقدّس با خشونت»، به‌عنوان گزاره‌ای که بسیاری از علما و محققان را به تکاپوی کشف قواعد اصطیادی به‌منظور تعدیل احکام کیفری اسلام نظیر رجم، سوزاندن، قطع ید و... در تلاقی با نظام‌های بین‌المللی واداشت، درنهایت به صدور قواعدی نظیر قاعده حرمت تنفیر از دین، حرمت موهون نمودن دین و... منجر گردید. قواعدی که اگرچه درنهایت جلوی اقامه برخی مجازات‌ها را گرفت؛ اما ازآنجا ‌که بر نوعی مصلحت‌سنجی استوار بودند از حیث اِسنادی، نافی خشونت‌آمیز بودن احکام اسلامی از اساس نشدند. چالشی که از نگاه نگارنده، به‌ غفلت از فلسفه احکام و تأثیرپذیری آن‌ها از مقتضیات زمانی و مکانی و اهتمام ویژه‌ شارع مقدس بر حرمت اسراف بر نفس مکرَم برگشته؛ و درنهایت منجر به تأسیس قاعده نفی خشونت در اسلام به‌عنوان راه‌حل نهایی این جستار و محور اصلی مسئله رساله حاضر، ارائه ‌شده است. این پایان‌نامه با روش توصیفی-تحلیلی در پنج فصل تدوین شده است. ضمن بررسی کلیات تحقیق در فصل نخست، در فصل دوم تلاش شد در راستای بررسی مبانی نظری قاعده نفی خشونت، ابتدا به بررسی واژگان مرادف و مقابل خشونت در متون شرعی پرداخته و سپس مبانی نفی خشونت در ادلّه و اصول متخذ از آن‌ها بررسی گردد. در فصل سوم پرسشی بنیادین در حوزه کیفری مبنای بحث قرار گرفت و آن بررسی طریقیت و موضوعیت شکل اجرای مجازات‌ها در اسلام بود. در این راستا دیدگاه اسلام در مورد فلسفه مجازات‌ها و تضارب اندیشه‌های علما به همراه مستنداتشان مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت در فصل چهارم موارد تطبیق قاعده نفی خشونت در احکام شرعی تحلیل شد که در پایان به ارائه یافته پژوهش و نیز پیشنهاداتی شد که در فصل پنجم بیان شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد قاعده «نفی خشونت در اسلام» را باید متناظر با روح شریعت و به‌عنوان یک قاعده نظارتی و حکومتی در نظر گرفت. این قاعده بر پایه رحمانیت اسلام و کرامت انسانی استوار است و هدف آن تنظیم و تعدیل احکام اجتماعی و اجرای قوانین اسلامی است. بدین معنی که هرگونه حکم یا عملی که دون شأن آدمی و در تعارض با حقوق و کرامت ذاتی او و خِرَد و عقلانیت جمعی یا مخالف با عقل قطعی باشد در اسلام نفی شده است.

پدیده بینامتنیت، که به ارتباط و تأثیرگذاری متقابل متون بر یکدیگر می‌پردازد، گرچه در زبان‌شناسی معاصر مطرح شده، اما ریشه در مفاهیم کهن ادبی دارد. این مفهوم در متون اسلامی، به‌ویژه در ارتباط با قرآن کریم، نمود بارزی دارد. امامان معصوم (ع) از این منبع الهی در استدلال‌های خود بهره جسته‌اند که نمونه برجسته آن در مناظرات امام رضا (ع) مشهود است. هدف این مطالعه، نشان دادن نقش قرآن کریم به عنوان منبعی حاضر در اندیشه و استدلالات امام رضا (ع) است. این پژوهش به درک بهتر تعامل میان علم و دین در گفتمان‌های دینی کمک می‌کند و نشان می‌دهد چگونه امام رضا (ع) با بهره‌گیری از علم ظاهر و باطن قرآن، توانستند در مناظرات خود با اربابان ادیان و مذاهب مختلف، مرجعیت علمی و معنوی خود را به عنوان امام شیعیان و مفسر واقعی قرآن تثبیت نمایند. این پژوهش به بررسی حضور قرآن کریم به عنوان متن غایب در مناظرات هفت‌گانه امام رضا (ع) می‌پردازد. تحلیل این حضور در سه سطح صورت می‌گیرد: بینامتنیت لفظی، موضوعی و ساختاری. در سطح لفظی، استفاده مستقیم امام از آیات قرآن به عنوان شاهد در مناظرات بررسی می‌شود. سطح موضوعی به مفاهیم قرآنی که به صورت غیرمستقیم در مناظرات بازتاب یافته‌اند، می‌پردازد. سطح ساختاری، شباهت‌های ساختاری مناظرات امام با مناظره‌های قرآنی را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

مسئله‌ی قضا و قدر یکی از مسائل مهمی است که به طور عمیقی با بحث‌های هستی‌شناسی و خداشناسی و همچنین اختیار انسان مرتبط است. قضا و قدر الهی و باور به تعیین مقدرات قبل از ایجاد انسان، مسأله اختیار را می‌تواند مورد پرسش جدی قرار دهد و در نگاه ظاهری این دو باور متضاد جلوه می‌کند. ممکن است به نظر برسد که اگر همه چیز در لوح محفوظ نگاشته شده پس اعمال و انتخاب‌های افراد نیز از پیش مشخص است و جایی برای اختیار نخواهد ماند و شاید باور به اختیار بی معنی باشد. لذا تبیین صحیح قضا و قدر به حل این تناقض کمک خواهد کرد. در این پژوهش برآنیم دیدگاه علامه طباطبایی در این دو مسأله را نشان دهیم. با بیان دیدگاه علامه طباطبایی درباره‌ی قضا و قدر و اختیار میتوان به نسبت و رابطه‌ی این دو باور مهم پی برد و در نهایت وجود اختیار را برای انسان ثابت دانست. ایشان با در نظر گرفتن دو عالم امر و خلق و بیان تفاوتهای این دو عالم نشان می‌دهند که در عالم امر تنها امر الهی برای تحقق موجودات کافیست و در عالم خلق علاوه بر امر خداوند واسطه و اسباب هم در تحقق امور دخالت دارند و از این حیث عالم خلق عالم تدریج و زمان است. بر این مبنا ایشان تبیین دیگری از قضا و قدر ارائه کرده و با فرق نهادن میان فاعلیت تام خداوند و علت تامه که با قابلیت قابل و تحقق شرایط تام می‌گردد، توانسته از یک طرف هر فعلی را فعل خداوند بداند و از طرف دیگر اختیار انسان را هم جزئی از علل تامه به شمار آورد که برای تحقق فعل لازم است. بنابر این با بررسی بیشتر در نحوه‌ی فاعلیت الهی، عوالم وجود و قضا و قدر، اختیار انسان تبیین فلسفی می‌شود، همچنین می‌توان گفت همه‌ی افعال از جهت ثبوت و وجود به خداوند متعال تحقق دارد و از این منظر فعل خدا است و از جهت فاعلیت می‌تواند فعل انسان باشد و در اینجاست که می‌توان گفت انسان دارای اختیار است. لذا تناقضی بین این دو باور وجود ندارد و تبیین متفاوت علامه طباطبایی از قضا و قدر، می‌تواند اختیار را به نحو دیگری تبیین کند.

موضوع این پژوهش «اصول و روش‌های تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه آیت‌الله محمدباقر تحریری» می‌باشد. روش ایشان مبتنی بر مبانی و اصولی است که برگرفته از قرآن کریم و سنت اهل‌بیت : می‌باشد و سعی دارند اصول و روش‌هایی را با تکیه بر این مبانی و اصول، معرفی نماید و شیفتگان راه حقیقت را به سرمنزل مقصود سوق دهند. جریان تربیت اخلاقی مسیری است که مکتب‌ها و مسلک‌های گوناگون با روش‌های متفاوت مدعی رساندن انسان به هدف متعالی و کمال انسانی می‌باشند، جامع‌ترین مکتب در این میان مکتب اسلام است که می‌توانیم با توجه به این نظام اسلامی روش‌ها و اصول تربیت اخلاقی را از آن استخراج نمود. در این زمینه عالمان تشیع تلاش‌ها و زحمات بسیاری برای تبیین آن نموده‌اند از آن جمله حضرت آیت‌الله تحریری است که در سال‌های متمادی با تشکیل جلسات اخلاقی و کلاس‌های معرفتی و اخلاقی و همچنین تالیفاتی که در این زمینه داشتند کمک شایانی به جامعه اسلامی و اخلاق پژوهان و حقیقت طلبان نموده‌اند. دو مؤلفه مهم یعنی اصول و روش‌های تربیت اخلاقی در این نوشتار مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته است. با توجه به سیر منطقی، تلاش شده ده اصل تربیتی مورد بحث و بررسی قرار گیرد که عبارتند از: اصل توحید مداری، شرک زدایی، اصل ولایت‌مداری، اصل بندگی، اصل خودشناسی، اصل خودشناسی، اصل جامع‌نگری، اصل ضرورت استاد، اصل تدریج و اصل تفاوت‌‌های فردی. در ادامه به روش‌های تربیتی پرداخته شده است که ناظر به اصول تربیتی و تحقق بخش آن می-باشد. روش‌ها به 2 دسته تقسیم می‌شود که عبارت است از: 1. روش‌های بینشی 2. روش‌های رفتاری. در روش‌های بینشی می‌توان به 3 روش: درک صحیح از دین، درک بندگی و درک ولایت اشاره کرد. اما روش‌های رفتاری را در دو قالب مراقبه و محاسبه و مراتب آن بحث کرده‌ایم. واژگان کلیدی: روش_ تربیت_ اخلاق_ تربیت اخلاقی_ آیت‌الله تحریری.