جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شرق شناسی سنتی کهن در غرب بوده که عمدتاً به تقلید و ارائه تصویری از جنبه های فرهنگ های شرقی می پرداخته است. گفتمان شرق شناسی غربی ها به نظر می آید که همیشه با تعصبات و اتهاماتی همراه بوده است که یکی از دلایل این تعصبات و اتهامات را می توان در خدمت گذاری به گفتمان استعماری جستجو کرد. اما اصطلاح شرق شناسی در اوایل قرن بیستم معنای دیگری به خود گرفت. به اهتمام متفکران عمدتاً شرقی، معنای جدید شکل مقابله با معنای دیرین را برگزید تا با سال ها تصویر سازی نادرست مبارزه کند. طبق نظر این شرق شناسان شرقی، تعصبات و اتهامات این تصویر سازی های غیر واقع که خود را در متون، تصاویر و فیلم های مختلف در طی قرن ها ترویج داده اند، باید از طریق بازخوانی نقادانه افشا شده تا سال ها بی عدالتی و استعمار به پایان رسد. در راستای خدمتی به این جریان، این پایان نامه می کوشد تا اثری را مورد بررسی قرار دهد که تصویری از ایران و اسلام ارائه می دهد.تامس مور که در تاریخ ایران و ایرلند نقطه ای مشترک، یعنی تعدی زمینی و مذهبی از جانب کشوری دیگر، می یابد، در تلاش است تا با تداعی سرزمین پارس با ایرلند و اعراب با انگلیسی ها به طور غیر مستقیم با گفتمان استعمار انگلیس مقابله کند. لاله رخ، یکی از آثاری که در این رساله مورد بررسی قرار می گیرد، علاوه بر تداعی ذکر شده، استعمار هند توسط ایرانیان را به تصویر می کشد تا با به تصویر کشیدن ایرانیان هم در نقش استعمارگر و هم استعمار شده نشان دهد صرفاً به دنبال مبارزه با خود استعمار است، نه همدردی با ملتی خاص. اما در این راه مور به سراغ منابعی می رود که توسط همان جریان استعمارگری بوجود آمده که مور به دنبال مقابله با آن است. در حقیقت، با تصویر سازی های کلیشه ای و غیرواقع از شرق و اسلام مور خود به پیشبرد گفتمان استعمارگری کمک می کند که این مسئله در تناقض با آرمان های مورد ادعای مور است. دیگر اثر تامس مور که در این رساله مورد بررسی قرار می گیرد، عشق های فرشتگان است که برگرفته از داستان هاروت و ماروت کتاب مقدس قرآن می باشد. در این اثر نیز تصویر سازی ها بسیار متفاوت از داستان اصلی می باشد که باز هم نشانگر فرصت طلبی مور در شرق گرایی اش است.

‫اين پاياننامه پژوهشى است درباره مهمترين ديدگاههاى خاورشناسان درزمينه منابع قرآن و پاسخ به شبهات آنان و مشتمل بر يك مقدمه و پنج فصل است. در مقدمه تاريخچه خاورشناسى آمده است و فصول اول تا پنجم به بررسى ديدگاههاى خاورشناسان و پاسخ به شبهات آنان مبنى بر غيروحيانى بودن قرآن و مقتبس بودن آن از منابع پيشين اختصاص دارد.

استشراق در طول تاریخ به مفاهیم گوناگونی به کار رفته است؛ در معنای عام آن، مطالعه و پژوهش در امور مربوط به شرق و در معنای خاص آن، اسلام شناسی توسط غیر مسلمانانمی باشد.تاریخچه ی استشراق با توجه به دو مفهوم عام و خاص آن به شش دوره ی کلی با ویژگی های خاص خود قابل تقسیم می باشد.در دوره های مختلف تاریخی پس از ظهور اسلام مستشرقان و به خصوص غربیان، با اهداف و انگیزه های گوناگونی به اسلام شناسی و شناخت معارف قرآن روی آوردند، که شامل اهداف دینی_تبشیری، سیاسی_استعماری، علمی، اقتصادی، فرهنگی،... می باشند.مستشرقان در عصر حاضر برای نیل به اهدافشان از وسایل و ابزار جدید متناسب این دوره، نظیر وسایل ارتباط جمعی ، برگزاری همایش های بین المللی و محافل علمی و دانشگاهی، تألیف کتب ، مقالات، دایره المعارف ها، ترجمه ی قرآن به زبان های اروپایی و ... استفاده می کنند. در نتیجه برای مقابله و مواجهه ی صحیح با افکار و اعمال سوء مستشرقان لازم است که اهداف و ابزارهای به کار گرفته شده توسط آنان شناسایی گردد تا بتوان در حفظ و بقای وحدت اسلامی و اعتلای آن گام موثری برداشت.

‫پديده خاورشناسي غربيان در حوزه قرآن‌پژوهي، متخصصان برجسته‌اي مانند گوستاو فلوگل و تئودور نولدکه آلماني، مونتگمري وات انگليسي، ژول لابوم و موريس بوکاهي فرانسوي را وارد جهان تفسير و علوم قرآني کرد. اين انديشمندان برجسته درباره مصدر قرآن به يقين رسيده، و با ايمان به قرآن و نبوت پيامبر اکرم رسما به دين اسلام گرويدند. جمعي از دانشمندان غيرمسلمان مانند هانري کربن فرانسوي نيز پس از سال‌ها تحقيق به اين نتيجه رسيدند که معارف قرآن آن‌قدر عالي و منطبق با آموزه‌هاي الهي است که قطعا يک نوع پيوندي با خدا دارد. آن‌ها قرآن را "الهي غير‌وحياني" دانستند. تعدادي از شرق‌شناسان نيز معارف والاي قرآن را برخاسته از نبوغ سرشار حضرت محمد( معرفي نموده، و بدين ترتيب قرآن را کاملاً بريده از وحي و خدا قلمداد مي‌کردند. بسياري از مستشرقان نيز مصدر قرآن را تورات و انجيل و ديگر کتب آسماني پيشين دانسته، و سعي مي‌کردند تا اثبات کنند که پيامبر اسلام( همه معارف قرآن را از برخي کشيشان يا يهوديان اقتباس کرده است. تعدادي از مستشرقان در سده‌هاي اخير تئوري فرهنگ زمانه را مطرح کرده‌اند، که بر اساس آن، شرايط زيستي، اجتماعي و فرهنگي زمان پيامبر اکرم(، تأثيرات و القائاتي را در ذهن آن حضرت پديد آورده، و آيات قرآن نيز مولود همان تأثرات و ذهنيات شخصي پيامبر است. برخي ديگر از دانشمندان غربي، وحي را شبيه ضمير ناخودآگاه و تجلي شخصيت باطني پيامبر دانسته‌اند، و معتقدند که انسان بر اثر صفاي نفس، مشاهداتي از ماوراي طبيعت به‌دست مي‌آورد و به جامعه ارايه مي‌دهد. در اين پژوهش، مجموع اين شش نظريه مستشرقان در باب مصدر قرآن، با پاسخ‌هاي متقن رد شده است. و نتيجه گرفته شده که قرآن فقط کلام الهي است، و تمام توجيه‌ها و تفسيرهايي که دشمنان در‌باره وحي و قرآن دارند مطلب تازه‌اي نيست، بلکه قرآن کريم اين شبهات را از زبان دشمنان اسلام نقل کرده و رد نموده است.

در دهه های اخیر افزایش وزن جمعیتی مسلمانان در جوامع اروپای غربی، اذهان را متوجه تمایزات فرهنگی -هویتی آن ها از سایر شهروندان این جوامع نموده است. گرچه این روند به طور مستمر ادامه داشته اما وقوع حادثه یازده سپتامبر و حوادث متعاقب آن بر اهمیت موضوع افزوده است و به گونه ای تمایزات فرهنگی مسلمانان اروپایی را به انفکاک هویتی سوق داده است. در فضای مبارزه با تروریزم، تلقی ناپسند"خرده فرهنگ آشوب ساز" از اسلام، هویت جویی مسلمانان اروپایی را در پی داشت. گرچه مسلمانان جوامع اروپایی به لحاظ نژادی، اقتصادی و مذهبی تمایزاتی از سایر شهروندان اروپای غربی داشتند اما امواج اسلام هراسی این تفاوت های فرهنگی را به چالش هویتی تبدیل کرده است. مسیله اسلام هراسی که خود را در اشکال طرد و تبعیض و خشونت و پیش داوری و با ریشه های دو گرایش سیاسی متفاوت و نه لزوما متضاد تیومحافظه کاری و لیبرالی، نشان می دهد از اصلی ترین مسایل اروپای امروز است. از سوی دیگر، دولت های اروپایی در مواجهه با چالش هویتی - فرهنگی در کشورهای اروپای غربی، راهکارهای گوناگونی را در نظر گرفته و سیاست های متفاوتی را اتخاذ کرده اند، از آن جمله "اسلام اروپایی" به عنوان راه حلی برای کاهش تنش در جوامع داخلی اروپا پیشنهاد شده است. این مفهوم از طرف گروهی از متفکران مسلمان اروپایی، اسلام شناسان غربی و مسیولین حکومتی ترویج می شود. مولفه مفهومی اصلی "اسلام اروپایی" اسلام شناسان غربی و مسیولین حکومتی ترویج می شود. مولفه مفهومی اصلی " اسلام اروپایی" عبارت است از باز تعریف تفسیری از اسلام که با ارزش های اروپایی در تضاد نباشد. اسلام اروپایی دلالت بر گرایش لیبرال و سکولار از اسلام در اروپا دارد که با ارزش های اروپایی هماهنگی دارد. این تحقیق با تبیین وجوه چالش فرهنگی-هویتی مسلمانان در اروپای غربی، نقطه تمرکز خود را به شناخت و بررسی مفهوم اسلام اروپایی در آثار مکتوب مروجان شناخته شده آن قرار داده است و سپس به نقد و سنجش روایی و کارایی این مفهوم با توجه به واقعیات جاری در اروپای غربی پرداخته است.