جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «قانون اساسى حکومت امام على علیه السلام» نوشته على انصاریان، شامل ترجمه و تبويب «فصل بندى» موضوعات عهدنامه حضرت امير (ع) است، به ضميمه تحقيقاتى پيرامون عهدنامه. اين تحقيقات عبارتند از: 1- بررسى اجمالى شخصيت و شرح حال مالك اشتر. 2- تحقيق در مدارك عهدنامه. در اين بخش، كتب روايى و تاريخى معتبر، كه عهدنامه امام (ع) را نقل كرده اند، گزارش شده است، چه كتب قبل از تاليف نهج البلاغه و چه كتب بعد از تاليف آن. البته در اين بخش اخير، به مداركى استناد شده است كه عهدنامه را از نهج البلاغه نقل نكرده اند. 3- تحقيق در اسناد و رجال عهدنامه. در اين بخش، سه سند معتبر عهدنامه مورد مطالعه قرار گرفته است و رجال آنها يكايك بررسى شده اند.

كتاب شريف «تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة»، معروف به «وسائل الشيعة»، از تأليفات ارزشمند محدث بزرگ و علامه محقق، شيخ محمد بن حسن حُر عاملى از علماى بزرگ و از فقهاى برجسته شيعه در قرن يازدهم هجرى (1033 - 1104ق) است. وى، اين كتاب را در مدت بيست سال از عمر شريف خود نگاشته است. اين كتاب، به زبان عربى و مشتمل بر روايات اهل بيت عصمت و طهارت (ع) در زمينه احكام شرعى است. اين كتاب، از زمان نگارش، پيوسته مورد توجه علما و فقهاى شيعه قرار گرفته است و در اين زمان از اركان اصلى استنباط احكام شرعى و اجتهاد در حوزه‌ هاى علميه شيعه به شمار مى‌ آيد و در تمام درس‌ هاى خارج فقه، روايات آن نقل شده و به آنها استناد مى‌ شود. كتاب «وسائل الشيعة» از بهترين جوامع روايى شيعه و حاوى رواياتى ارزشمند از پيامبر اسلام (ص) و ائمه معصومين (ع) درباره احكام شرعى در زمينه‌ هاى گوناگون فقهى است. مرحوم شيخ حر عاملى در جلد پايانى وسائل، بحثى را تحت عنوان «خاتمة الكتاب»، مشتمل بر 12 فايده مهم با عناوين زير مطرح فرموده‌اند: «الفائدة الاولى فى ذكر طرق الشيخ الصدوق فى الفقيه»، «الفائدة الثانية فى ذكر طرق الشيخ الطوسى فى التهذيب و الاستبصار»، «الفائدة الثالثة فى تفسير عدة الكلينى و سائر مبهماته»، «الفائدة الرابعة فى ذكر الكتب المعتمدة فى تأليف هذا الكتاب»، «الفائدة الخامسة فى طرق المؤلف الى رواية الكتب المذكورة»، «الفائدة السادسة فى صحة الكتب المعتمدة فى تأليف هذا الكتاب و تواترها و صحة نسبتها و ثبوت احاديثها عن الائمة»، «الفائدة السابعة فى ذكر اصحاب الاجماع و امثالهم كاصحاب الاصول و نحوهم»، «الفائدة الثامنة فى تفصيل بعض القرائن التى تقترن بالخبر»، «الفائدة التاسعة فى ذكر الاستدلال على صحة احاديث الكتب التى نقلنا منها»، «الفائدة العاشرة فى جواب ما عساه يرد على ما ذكرناه من الاعتراض»، «الفائدة الحادية عشر فى الاحاديث المضمرة»، «الفائدة الثانية عشر فى ذكر جملة من القرائن المستفادة من احوال الرجال تفصيلا».

اثر حاضر به بررسی وضعیّت میراث روائی در دو برهۀ قبل و بعد تدوین، چگونگی تدوین، پیش فرض های تدوین و آفات آن می پردازد. این کتاب در یک مقدمه و چهار فصل به شرح ذیل، نگاشته شده است. فصل اول: نشأت حدیث (پیدایش) فصل دوم: ویژگی های زمان ما قبل تدوین حدیث فصل سوم: پدیدۀ جعل حدیث؛ حقیقت و حدود آن فصل چهارم: عقل عام، ساختۀ میراث روائی

نام اين كتاب «طبقات الرجال» يا «الطبقات» است و معروف به «رجال برقى» مى‌ باشد. مؤلف آن ابو جعفر، احمد بن ابی عبد الله بن خالد برقی، متوفاى ۲۷۴ يا ۲۸۰ هجرى، از راويان بزرگ حديث در قرن سوم و از اصحاب ائمۀ بزرگوار علیهم السلام است. كتاب رجال برقى در مجموع ۱۷۳۰ نفر از اصحاب معصومين را نام برده كه در مواردى اندك هم مطالبى پيرامون وثاقت و عدم وثاقت آنها ذكر كرده است. علاوه بر اين عناوين، در پايان كتاب نام دوازده نفر از مهاجرین و انصار را كه در روز جمعه‌ اى در مقابل ابوبكر نسبت به غصب خلافت اعتراض كردند، آورده است.

علم رجال از احوال راویان احادیث و اوصافی از ایشان که در قبول یا عدم قبول روایتشان مدخلیت دارد بحث می کند. این علم از ابتکارات مسلمین است و در نتیجه اهتمام علمای اسلام به امر حدیث پدید آمده است. دانشمندان مسلمان چه شیعه و چه سنی برای جلوگیری از دستبرد در میراث معصومین احادیث را هنگان نقل با ذکر واسطه بیان می کردند. این وسایط که سلسله سند نامیده می شوند در وثاقت و سایر اموری که در وثاقت و سایر اموری که در قبول یا رد ایشان مدخلیت دارد، متفاوت بودند و از آنجایی که خبری مورد قبول بود که از شخص عادل و ثقه نقل شده باشد و هر چه زمان می گذشت بر تعداد واسطه ها افزوده و شناسایی و اطلاع بر حال زنجیره حدیث مشکل تر می گشت لذا گروهی به ضبط احوال روات و ناقلین حدیث پرداختند که علمی به نام علم رجال پایه ریزی شد. این مقاله چند مورد از مهمترین عناوین علم رجال را مورد بررسی قرار می دهد.

«خلاصة الأقوال في معرفة الرجال» تأليف شيخ حسن بن يوسف بن مطهر حلى، معروف به علامه حلى، كتابى است در رجال‌ شناسى اخبار و احاديث كه بر اساس جرح و تعديل راويان، به زبان عربى و در سال 693 ق تأليف و با تحقيق شيخ جواد قيومى منتشر شده است. اين كتاب كه به «رجال حلى» نيز معروف است از اصول هشت‌ گانه رجالى شيعه به شمار مى‌ آيد. كتاب با سه مقدمه از ناشر، محقق و مؤلف آغاز و مطالب در دو قسمت ارائه شده است. قسمت اول: شامل كسانى است كه به آنها اعتماد مى‌ شود و روايت آنها مقبول است؛ قسمت دوم: كسانى كه به جهت ضعف راوى يا اختلاف رجاليون در توثيق و ضعف و يا مجهول بودن راوى در مورد روايت آنها توقف مى‌ شود. اسامى راويان نيز بر اساس حروف الفبا تنظيم شده و براى هر نام يك باب در نظر گرفته شده و تمام رواتى كه همنام هستند، يكجا آمده‌ اند تا اشتراك اسامى هم تمييز داده شود. نويسنده پس از بررسى يكايك راويان، بين افراد معتمد از نظر خودش و افرادى كه به هر دليل تضعيف شده‌ اند، يا در مورد آنها اختلاف وجود دارد و يا مجهول هستند، تفكيك قائل شده است.

علم رجال از مهم ترین و مشهورترین علوم حدیث است. حدیث مهم ترین منبع معارف دینى بعد از قرآن کریم محسوب مى شود که از پیامبر 9 و ائمّه معصومین صادر شده است. راویان، نقش بزرگى در حفظ این میراث ارزشمند داشته اند. برخى از علما و مؤلّفین، اسامى راویان واحوال ایشان را در ضمن آثار و تألیفات و یا به صورت کتابهاى مستقل آورده اند که در پاره اى موارد چند جلدى و در حدّ دائرة المعارف بزرگ عرضه شده است. سهم شیعه در تألیف کتب رجالى دهها عنوان است و معجم رجال الحدیث آیت الله سیّد ابوالقاسم خویى از آن جمله است. علّامه نمازى شاهرودى کتاب مستدرکات علم رجال الحدیث را مشتمل بر 18846 عنوان راوى تألیف نمود. در این کتاب در بیان فائده علم رجال و احتیاج فقیه به آن، موالید پیامبر 9 و ائمّه :، وفات، اسماء، القاب، و کنیه هاى آن بزرگواران، اصحاب اجماع، ممدوحین و مذمومین در روایات، اعتبار کتب اربعه و دفع شبهات مربوط، و برخى مطالب مرتبط با علم رجال نکاتى مطرح شده است. سپس اسامى راویان به ترتیب ابواب حروف تهجى ذکر شده و در خاتمه کنیه ها، القاب و اسامى زنان راوى آمده است.