جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله اسطوره فریدون و تغییر و تحولات آن در گذر زمان و زمینه های مختلف دینی با توجه به منابع قبل و بعد از اسلام بررسی شده است و ضمن مقایسه فریدون و کارهای او با بعضی از شخصیت های اسطوره ای ودایی و آیین میترا و ارتباط آنها با نمادهای باروری، نشان داده می شود که کار ویژه این پهلوان اژدهاکش اوستا، کار ویژه خدایان باروری و بارندگی است.در متون بعد از اسلام گرچه فریدون کار ویژه و چهره خدایی خود را تا حد زیادی از دست داده است و به پادشاهی با قوای فوق طبیعی تنزل یافته است، همچنان بن مایه های اساطیری و قوای فوق طبیعی جایگاه خود را در این اسطوره تحریف شده، حفظ کرده اند و نشان دهنده ارتباط پنهانی آن با جهان پر رمز و راز اساطیری اند که از جمله آنها است: رازآموزی، گذر از آزمون های دشوار برای اثبات قابلیت ها، ارتباط رازآمیز اسم با ذات هر فرد، بهره داشتن از سحر و جادو و وضع جشن ها و آیین هایی که غالباً با در برداشتن عناصر نمادینی چون گاو به زایندگی و حاصل خیزی مربوط می شوند.

هدف اصلی این پژوهش بررسی ارتباط آیین یارسان با ادیان باستان ایران به منظور درک نحوه تاثیر عقاید و باورهای ایرانیان (قبل از ورود اسلام به ایران) بر آیین یارسان است. از جمله اهداف فرعی این پژوهش رفع شبهات و ابهاماتی است که در ارتباط با آیین یارسان وجود دارد، همچون بررسی منشا نام «قلخانی»، «کاکه ایی»، «هاواری»، «علی اللهی»و ... در این پژوهش از روش کیفی (با کاربرد روشهای مشاهده مشارکتی، مصاحبه و عکس) بنابر رهیافت پدیدار شناسانه استفاده شده است. در این راستا بر سروده های آیینی و فرهنگ شفاهی و فولکلور مردم تاکیدی خاص شده است و لذا سعی بر استخراج عناصر، نمادها و نشانه های مشابه میان آیین یارسان با آیینها و عقاید ایرانیان باستان و بالاخص میترائیسم بوده است، تا کنش آیینی فرد یارسانی معتقد بدان تفسیر شود. یارسان در سیری تاریخی از ایران ماقبل اسلام تا بدینجا رسیده است و هم اکنون ما شاهد حضور بارز و چشمگیر عناصر آیینی ایران باستان در این آیین هستیم. از طرفی دیگر لازم است اشاره شود که یارسان بنابر فلسفه سیاسی خود از دین مبین اسلام، علی الخصوص مذهب شیعه، تاثیراتی مهم را برگرفت چنانکه به عنوان نمونه حضرت علی (ع) امام اول شیعیان، اولین دون از هفت دونی شد که خداوند بواسطه آن بر روی زمین ظاهر شد. اما آنچه در اینجا شایان توجه و اهمیت است نفوذ باورها و عقاید ایرانیان باستان در آیین یارسان به صورت ناخود آگاه و خودجوش بوده است. این نفوذ در ارتباط با عقاید زروانی، مانویت و زرتشتی مشاهده می شود، اما در این میان این میترائیسم بود که توانست ارکان اصلی و مهم خود را در آیین یارسان و باورهای آن جای دهد. از اینجاست که می توان از حضور فرهنگ میترایی در عقاید دینی و باورهای یارسانی سخن گفت، لذا به طور کلی باید گفت که یارسان تنها وارث برحق آیینها و باورهای ایرانیان باستان بوده و در واقع حافظ و نگهدارنده فرهنگ ایران باستان است.