جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حدیث ثقلین که در بسیاری از کتاب های معتبر نقل شده بدین صورت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «انّی تارکٌ فیکمُ الثقلینِ: کتابَ اللّهِ عز و جلَّ و عترتی ــ کتابُ اللّه حبلٌ ممدودٌ مِنَ السماءِ الی الارضِ و عترتی اَهلُ بیتی ــ و انّ اللطیفَ الخبیرَ اخْبَرَنی اَنّهُما لَنْ یَفْتَرِقا حَتی یَرِدا' علیَّ الحَوضَ، فَانْظُرونی بما تَخْلُفُونی فیهما». اين حديث را صدها پيشوا و حافظ حديث از قرون مختلف، از حدود چهل زن و مرد صحابى از پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله به طرق زيادى نقل كرده اند. از آن جا كه در ثبوت سند اين حديث و محتواى آن ترديدى نيست؛ برخى از مغرضان به جعل روايت وصيت به كتاب و سنت پرداخته و آن را به عنوان حديث ثقلين مطرح كرده اند. در اين راستا روايتى از اهل تسنن نقل شده كه پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: «من در ميان شما دو چيز گران بها را باقى مى گذارم: كتاب خدا و سنتم». کتاب «رسالة في حديث الوصية بالثقلين الكتاب و السنة»، به بررسی و نقد این حدیث جعلی می پردازد.

در برخی از کتاب‌ های اهل سنت روایت‌ هایی در مناقب خلفای سه‌ گانه آمده است. نکته‌ جالب توجه در این روایات اینکه این اسامی، به ترتیب (ابوبکر، عمر و عثمان) در این روایات ذکر شده‌ اند. آیت الله سید علی حسینی میلانی در کتاب «رسالة في الاحاديث الواردة في الخلفاء على ترتيب الخلافة»، با بررسی و نقد این روایات نشان داده است که بسیاری از روایات این چنینی جعلی و ساختگی هستند.

احادیث بسیاری در مناقب و فضایل اهل بیت علیهم السلام از زبان و بیان رسول خدا صلی الله علیه و آله در کتب حدیثی نقل شده است. برخی از این روایات مشهورند و با عناوین مشخص شناخته می‌ شوند مثل حدیث منزلت، حدیث سد الأبواب، حدیث مباهله و... اما وقتی به برخی از کتب اهل سنت مراجعه می‌ کنیم احادیثی را می‌ یابیم که با همین الفاظ احادیث مشهور و دارای عنوان هستند اما با اسامی برخی از صحابه. نویسنده کتاب «رسالة في الاحاديث المقلوبة في مناقب الصحابة» حضرت آیت الله حسینی میلانی (دام ظله)، ابتدا به بررسی احادیثی که در شأن اهل بیت علیهم السلام اشاره دارند، پرداخته و از کتب اهل سنت شاهدی بر تطبیق این احادیث بر اهل بیت علیهم السلام نقل کرده است. سپس در پی پاسخ به این سؤال بوده که این احادیثی که برای برخی از صحابه نقل شده‌ اند و در الفاظ و محتوا گاهی هم سنگ روایات مناقب اهل بیت پیامبر قرار می‌ گیرند، روایاتی صحیح هستند و یا تحریف گران در این عبارات دست برده‌ اند؟ ایشان برای نمونه چهار حدیث مشهور را بررسی کرده است از جمله حدیث منزلت، حدیث مباهله، حدیث سد الأبواب، حدیث سروران اهل بهشت. شیوه نویسنده بدین گونه بوده است که ابتدا سند و صحت حدیث مورد نظر را برای اهل بیت علیهم السلام از کتب اهل سنت استخراج کرده و آنگاه صورت تحریف شده روایت را نقل و بررسی کرده است. شایان ذکر است که بخش چهارم کتاب، نمونه‌ هایی از احادیث ساختگی را در شأن ابوبکر، عمر و عائشه نقل کرده است که خود علمای اهل سنت بر جعلی بودن آنها گواهی داده‌ اند. آیت الله سید علی حسینی میلانی در پایان کتاب ضمن اشاره به نقد و بررسی حول این چهار حدیث، از پژوهشگران و اهل تحقیق می‌ خواهد تا احادیثی را که برخی از پیشینیان به صحت آنها حکم داده‌ اند، بازنگری کنند. چه بسا احادیث فراوانی دچار تحریف و دستبرد شده باشند. چرا که دوران تعصب و تقلید کورکورانه به سرآمده است.

یکی از احادیثی که درباره امیرالمؤمنین علیه السلام از زبان رسول خدا نقل شده، حدیث منزلت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله منزلت امام علی را نزد خود به منزلت هارون برای موسی تشبیه کرده است. این روایت با الفاظ گوناگونی (أنت منّي بمنزلة هارون من موسى؛ عليٌ منّي بمنزلة هارون من موسى؛ أما ترضى أن تكون منّي بمنزلة هارون من موسى؟) در منابع شیعه و سنی نقل شده است از جمله در دو کتاب معتبر اهل سنت یعنی صحیح بخاری و مسلم. از سوی دیگر این حدیث بر خلافت امیرالمؤمنین علیه السلام نیز دلالت دارد. از این رو استاد معظم آیت الله سید علی حسینی میلانی (مد ظله العالی) در كتاب «حديث المنزلة» با سیری در منابع، اسناد و محتوای حدیث به چگونگی استدلال به این حدیث برای خلافت و امامت امیرالمؤمنین علیه السلام پرداخته و اشکال‌ های غیر علمی به این استدلال را پاسخ گفته‌ اند.

یکی از احادیثی که در منابع مختلف سنی و شیعی نقل شده و برای اثبات امامت و ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام بدان استناد می شود، حدیث طیر است. ماجرای آن چنین است که روزی به رسول خدا صلی الله علیه و آله گوشت پرنده ای هدیه می آورند؛ و رسول خدا دعا می کند که خداوند محبوب ترین بنده اش را با وی هم سفره کند؛ و حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام هم سفره رسول خدا صلی الله علیه وآله می گردد. این روایت نشان گر مقام و موقعیت امیرالمؤمنین علیه السلام نزد خداوند متعال است و چنین شخصی شایستگی امامت و ولایت بر مسلمانان را داراست. برخی از منکرین در سند و دلالت این حدیث شبهه کرده اند که آیت الله سید علی حسینی میلانی در کتاب «حديث الطير» با بررسی سندی و دلالتی این حدیث به این شبهات پاسخ گفته اند.

كتاب حاضر نوشته آيت الله سيد علي حسيني ميلاني درباره حديث يوم الدار، نص حديث، راويان حديث از اهل سنت، تحريف حديث، دلالت حديث بر امامت امير مومنان علي عليه السلام و ديدگاه ابن تيميه و ديگران در مورد آن مي باشد. آن گاه كه آيه «و انذر عشيرتك الاقربين» نازل شد و پيامبر مأمور به اعلان رسمى دعوت شدند، خويشاوندان خود را در خانه حضرت ابوطالب عليه السلام جمع نموده، آنان را به اسلام دعوت كرده و فرمودند: «فأيّكم يبايعني على أن يكون أخي و وزيري؟» كدام يك از شما با من بيعت مى كند تا برادر، وزير و خليفه و جانشين من بشود؟ هيچ كس به جز اميرالمؤمنين على عليه السلام پاسخ نداد. تا اين كه پيامبر در حضور همه در خطاب به حضرت امير فرمود: تو برادر، وزير، وصى و جانشين من هستى. اين واقعه در بين محدثان به حديث «يوم الدار» معروف است و بسيارى از بزرگان حديث آن را نقل كرده اند; اما ابن تيميه در اين باره مى گويد: اين حديث در نزد حديث شناسان دروغى بيش نيست و هيچ عالم حديث شناسى نيست مگر اين كه مى داند كه آن دروغ و جعلى است. بنابراين، يا تمام علماى اهل سنت كه مى دانسته اند اين حديث دروغ و جعلى است و در عين حال آن را در كتاب هاى خود نقل كرده اند فاسق مى باشند و يا اين كه تمامى آنان عالم و حديث شناس نبوده اند.

«کنز العمال فى سنن الاقوال و الافعال» از مهم ترین منابع و مصادر حدیثى اهل سنت است که توسط علاء الدین على بن عبد الملک ابن قاضى خان قادرى شاذلى هندى معروف به متقى هندى (888 8 8ـ975ق) نوشته شده است. او این کتاب را در مقام ترتیب و بازنویسى کتابهاى مهم جلال الدین سیوطى مثل جوامع الجامع، الجامع الصغیر، و زواید الجامع الصغیر تدوین کرده است و در مقدمه کتاب آن را اینگونه توضیح داده است: «هنگامى که کتاب جامع صغیر و زواید آن را دیدم، این دو کتاب به گونه اى بود که احادیث را آن باید از ابتدا تا انتها مورد بررسى قرار مى دادیم تا به حدیثى دست پیدا کنیم. از این رو من به ترتیب و تنسیق آن دست زدم و کتاب منهج العمال فى سنن الاقوال را تدوین کرده و احادیث فقهى را در قالب بابهاى مرسوم فقهى مرتب کردم; سپس به ذهنم خطور کرد که قسم اقوال احادیث را نیز مرتب کنم که براساس آن کتاب الاکمال لمنهج العمال را نوشتم. آنگاه این دو کتاب را تلفیق کرده و کتاب غایه العمال فى سنن الاقوال را تدوین کردم. پس با دقت و ذوق ویژه اى به مرتب کردن و باز نویسى احادیث این کتاب پرداختم تا احادیث آن قابل دسترس تر باشد و نامش را «کنز العمال فى سنن الاقوال و الافعال» نهادم. در این کتاب علاوه بر تنظیم اصل کتابهاى سیوطى، احادیثى را هم به آنها افزوده ام که در منابع معتبر دیگر وجود داشت ولى سیوطى در کتابهاى خود نیاورده بود». متقى هندى در ابتداى کتابش مقدمه سیوطى بر الجامع الصغیر و و زواید الجامع الصغیر را آورده که در آن مهم ترین منابع و مآخذ کتابش را ذکر کرده است و پس از آن، فهرست کامل منابع سیوطى براى تالیف کتاب جمع الجوامع را نقل نموده که در واقع منابع کتاب خودش نیز به شمار مى رود. او کتابش را به ترتیب حروف الفبا تنظیم کرده است و در ذیل هر حرفى چند کتاب مثل کتاب الایمان و کتاب الاذکار آورده و در هر یک از کتابها بابهایى با عناوین متعددى آورده است و در ذیل هر باب نیز چند فصل در شرح جزئیات هر باب تنظیم نموده است. البته با این عنوان یعنى کنزالعمال کتابى توسط یکى از علماى شیعه نیز نوشته شده است که کتابى فقهى است و در شرح مختصر النافع مى باشد و نام آن کنز العمال فى شرح مختصر النافع است و توسط استاد علامه مجلسى یعنى شرف الدین على بن حجه الله شولستانى نوشته شده است. کتاب متقى هندى در نزد علماى اسلام اعم از شیعه و سنى داراى منزلت والایى است و همه علماى بزرگ به آن توجه کرده و از آن بهره برده اند. با توجه به اهمیت کتاب هندى، کتابهاى متعددى بر اساس روایات آن تدوین و تالیف شده است که برخى از آنها عبارتند از: 1ـ الفتن و اخبار آخر الزمان من کتب الجمهور، تالیف شده توسط میرزا نجم الدین طهرانى عسکرى. 2ـ فاطمه(علیها السلام) عند الجمهور، که همچنین توسط میرزا نجم الدین طهرانى عسکرى تدوین شده است. 3ـ منتخب کنزالعمال که توسط میرزا محمد کشمیرى دهلوى نوشته شده است. او براى بسیارى از کتابهاى مهم اهل سنت مثل صحاح سته، و انواع سنن، طبقات، جوامع، و مسندها منتخب و مختصر نوشته است. 4ـ منتخب کنز العمال که مناوى نوشته است. 5ـ منتخب کنز العمال که محمد بن ابراهیم ابوطاهر کورانى شافعى تدوین و تنظیم کرده است. کتاب کنزل العمال منبع بسیار غنى و جامع براى علماى شیعه است که معتبرترین روایات مربوط به عقاید، تاریخ و فقه خود بر اساس منابع مورد قبول اهل سنت را در آن مى یابند و در احتجاجات خود به آن استناد و استشهاد مى کنند. این کتاب بارها در کشورهاى اسلامى مثل هند ایران، عراق، مصر و لبنان چاپ شده است.