جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب حاضر رساله اى كوتاه از شمس الدين ذهبى عالم سنى قرن هشتم هجرى است كه در آن 125 طريق و سلسله سند درباره حديث غدير و بخش اصلى آن جمله «من كنت مولاه فعلى مولاه» گزارش كرده است. اين رساله را مرحوم سيد عبدالعزيز طباطبايى، نسخه شناس و محقق معاصر احياء و تصحيح كرده است. ذهبى در مقدمه چند سطرى اين رساله مى گويد حديث من كنت مولاه متواتر است و قطعا مى توان گفت رسول خدا (ص) آن را بيان فرموده است. عده بسيارى آن را از طرق صحيح و حسن و ضعيف نقل كرده اند كه اين طرق را من بيان مى كنم. ذهبى به ترتيب از ابوبكر، عمر، على عليه السلام، طلحه، سعد بن ابى وقاص و ديگر صحابه اين حديث را گزارش كرده كه تنها از حضرت على عليه السلام 44 سند آورده است. مؤلف در مواردى از اين اسناد عبارت «صح عنه» و در مواردى «لم يصح» آورده كه نشان دهنده اظهار نظر وى درباره طريق حديث است. وى در اين اظهار نظرها راويان اين حديث را بررسى كرده و إسناد آنها را نقد كرده است. بخش قابل توجهى از اين كتاب را پاورقى هاى محقق تشكيل مى دهد كه در آنها به موارد اخراج و نقل حديث غدير در منابع و كتب اهل سنت اشاره مى كند.

«حديث الولاية» اثر سيد علي حسيني ميلاني در رابطه با حدیث ولایت که یکی از احادیث مهم در زمینه اثبات ولایت و امامت علی (ع) می باشد نگارش یافته است. مولف در ابتدای کتاب خود بحثی در رابطه با راویان این حدیث معروف انجام داده و سپس موضوع نص حدیث ولایت و تصحیح نص را مورد بررسی قرار داده است. وی در ادامه مباحثی راجع به دلالت حدیث ولایت بر عصمت، دلالت حدیث ولایت بر ولایت علی (ع) و وجود نفاق در زمان پیامبر سخن گفته و در انتهای کتاب نیز به مناقشات وارد بر این حدیث پاسخ داده است.

یکی از احادیثی که درباره امیرالمؤمنین علیه السلام از زبان رسول خدا نقل شده، حدیث منزلت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله منزلت امام علی را نزد خود به منزلت هارون برای موسی تشبیه کرده است. این روایت با الفاظ گوناگونی (أنت منّي بمنزلة هارون من موسى؛ عليٌ منّي بمنزلة هارون من موسى؛ أما ترضى أن تكون منّي بمنزلة هارون من موسى؟) در منابع شیعه و سنی نقل شده است از جمله در دو کتاب معتبر اهل سنت یعنی صحیح بخاری و مسلم. از سوی دیگر این حدیث بر خلافت امیرالمؤمنین علیه السلام نیز دلالت دارد. از این رو استاد معظم آیت الله سید علی حسینی میلانی (مد ظله العالی) در كتاب «حديث المنزلة» با سیری در منابع، اسناد و محتوای حدیث به چگونگی استدلال به این حدیث برای خلافت و امامت امیرالمؤمنین علیه السلام پرداخته و اشکال‌ های غیر علمی به این استدلال را پاسخ گفته‌ اند.

یکی از احادیثی که در منابع مختلف سنی و شیعی نقل شده و برای اثبات امامت و ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام بدان استناد می شود، حدیث طیر است. ماجرای آن چنین است که روزی به رسول خدا صلی الله علیه و آله گوشت پرنده ای هدیه می آورند؛ و رسول خدا دعا می کند که خداوند محبوب ترین بنده اش را با وی هم سفره کند؛ و حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام هم سفره رسول خدا صلی الله علیه وآله می گردد. این روایت نشان گر مقام و موقعیت امیرالمؤمنین علیه السلام نزد خداوند متعال است و چنین شخصی شایستگی امامت و ولایت بر مسلمانان را داراست. برخی از منکرین در سند و دلالت این حدیث شبهه کرده اند که آیت الله سید علی حسینی میلانی در کتاب «حديث الطير» با بررسی سندی و دلالتی این حدیث به این شبهات پاسخ گفته اند.

كتاب حاضر نوشته آيت الله سيد علي حسيني ميلاني درباره حديث يوم الدار، نص حديث، راويان حديث از اهل سنت، تحريف حديث، دلالت حديث بر امامت امير مومنان علي عليه السلام و ديدگاه ابن تيميه و ديگران در مورد آن مي باشد. آن گاه كه آيه «و انذر عشيرتك الاقربين» نازل شد و پيامبر مأمور به اعلان رسمى دعوت شدند، خويشاوندان خود را در خانه حضرت ابوطالب عليه السلام جمع نموده، آنان را به اسلام دعوت كرده و فرمودند: «فأيّكم يبايعني على أن يكون أخي و وزيري؟» كدام يك از شما با من بيعت مى كند تا برادر، وزير و خليفه و جانشين من بشود؟ هيچ كس به جز اميرالمؤمنين على عليه السلام پاسخ نداد. تا اين كه پيامبر در حضور همه در خطاب به حضرت امير فرمود: تو برادر، وزير، وصى و جانشين من هستى. اين واقعه در بين محدثان به حديث «يوم الدار» معروف است و بسيارى از بزرگان حديث آن را نقل كرده اند; اما ابن تيميه در اين باره مى گويد: اين حديث در نزد حديث شناسان دروغى بيش نيست و هيچ عالم حديث شناسى نيست مگر اين كه مى داند كه آن دروغ و جعلى است. بنابراين، يا تمام علماى اهل سنت كه مى دانسته اند اين حديث دروغ و جعلى است و در عين حال آن را در كتاب هاى خود نقل كرده اند فاسق مى باشند و يا اين كه تمامى آنان عالم و حديث شناس نبوده اند.

الجمل او النصرة في حرب البصرة یکی از کتاب‌های تاریخی-کلامی شیخ مفید است که دربارهٔ نبرد جمل و آرای گوناگون کلامی و حوادث این جنگ نگاشته شده است. گفته می‌شود که شیخ این کتاب را به درخواست فردی نگاشته است. شیخ مفید اعتقاد داشت کتاب‌هایی که پیش تر دربارهٔ جنگ جمل نوشته شده بودند آشفته و پر از اشتباهات فراوان اند و حقیقت در آن‌ها گم شده است. او این کتاب را در دو بخش تنظیم کرده است. در بخش اول، این واقعه از جنبه کلامی بررسی شده است و در بخش دوم، به تاریخ آن و گزارش این واقعه پرداخته است. این کتاب تنها کتابی محسوب می‌شود که فاصله زمانی کمی با جنگ جمل دارد. در عین حال یکی از کتبی است که این جنگ را به صورت کامل روایت کرده است. شیخ مفید در این کتاب به بیعت فردی به نام کلیب نیز اشاره کرده است که به سبب رفتار آزادمنشانه علی بن ابی‌طالب بوده است. همچنین شیخ مفید در این کتاب به شیوه نظارتی علی بن ابی‌طالب در حکومت نیز اشاره کرده است. همچنین این کتاب سرشار از استدلال‌های منطقی است و نکات تاریخی در آن به وفور دیده می‌شود. از دیگر ویژگیهای کتاب می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: - نویسنده کتاب، شیخ مفید، از بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین اندیشمندان جهان اسلام و از راویان بزرگ حدیث به شمار می‌آید؛ مخصوصا با توجه به این نکته که وی این کتاب را در اواخر عمر (اوج شهرت علمی وی) نگاشته است. - این کتاب، حلقه‌ای ارزشمند میان پژوهشگران معاصر و بسیاری از منابع مهم تاریخی است که به دست پژوهشگران معاصر نرسیده و در اختیار نویسنده کتاب بوده است، مانند کتاب جمل، نوشته ابومخنف، کتاب جمل واقدی، کتاب جمل مداینی، کتاب جمل ثقفی و بسیاری از کتابهای ارزشمند تاریخی که از طریق این کتاب می‌توان از محتوای آنها مطلع شد. - این کتاب، در نوع و سبک خود نمونه و بی‌نظیر است و بسیار کامل به جزییات حوادث پرداخته و تمام زوایای جریان را مورد بررسی قرار داده است. - شیخ مفید، بدون هیچ‌گونه تعصب، تمام نظریات و سخنان را با امانت کامل آورده، حتی سخنان مخالفین علی بن ابی‌طالب را نیز آورده و این خود بر ارزش و اعتبار کتاب می‌افزاید. نویسنده در این کتاب، به بسیاری از منابع مهم اهل سنت نیز اشاره دارد. - نگارنده در این کتاب به روایات و سخنانی از علی بن ابی‌طالب اشاره دارد که در دیگر کتابهای روایی پژوهشگران اخیر موجود نمی‌باشد و این دلیل بر آن است که نگارنده به منابعی که به دست ایشان نرسیده، دسترسی داشته است.

کتاب الاسلام الصحیح نظرات جناب نشاشیبی را در مورد موضوعات مختلف یادآور می شود. کلیت کتاب را می توان گفت که در مورد امامت و مخصوصا ادله اثبات امامت امام علی علیه السلام می باشد. در متن کتاب ادله قائلین به خلافت ابوبکر و عمر بررسی و جواب داده می شود. آیات و روایات معروف در باب اهل بیت و امامت امام علی علیه السلام از جمله آیه اطاعت ، حدیث منزلت و... در این کتاب بر حقانیت امامت امام علی علیه السلا ذکر می شود.