جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف از این پژوهش بررسی وضعیت معماری مساجد همدان در دوره قاجار از دیدگاه باستان شناسی می باشد، که به صورت موردی مسجد جامع و پنج مسجد محله ای شهر همدان وسه مسجد روستایی بخش فامنین و یک مسجد روستایی همدان مورد بررسی قرار گرفته است . روش تحقیق بر اساس تحقیقات کتابخانه‌ای در خصوص پیشینه شهر همدان و وضعیتاین مساجد در گذشته و تحقیقات میدانی در خصوص چگونگی وضعیت معماری و تزیینات آنها بوده است که با بررسی بناها، عکس‌ها و پلان‌ها صورت گرفته است .بررسی‌ها نشان می دهد که معماری مساجد این دوره در شهر همدان دارای نوعی رکود و سستی نسبت به معماری دوره‌های قبل تر مساجد در ایران است و بطور کلی نوعی سادگی و بی پیرایگی را در این بناها مشاهده می کنیم. در میان مساجد شهر همدان مسجد جامع به لحاظ اهمیت، دارای ساخت و ساز وسیع‌تر و تزیینات بیشتری است اما باقی مساجد دارای شبستان‌های ساده ستون‌دار با طاق‌های جناقی و تزیینات محدود در آجرکاری بناها می‌باشند. شبستان‌ها بنابر موقعیت اقلیمی منطقه کوهستانی، معمولاً دارای سقف‌هایی کوتاه می باشند. در مقایسه با دیگر مساجد این دوره در ایران نیز مانند، مسجد شاه تهران و مسجد سلطانی سمنان نیز این سادگی در مساجد همدان دیده می شود.

اين رساله به بررسي و تجزيه و تحليل جغرافياي تاريخي شهرهاي ساساني و انطباق يا عدم انطباق آنها با داده‌هاي باستان‌شناسي مي‌پردازد. براي دست‌يابي به اطلاعات و داده‌هاي اين موضوع، متون تاريخي و جغرافياي تاريخي شهرهاي ساساني و همچنين گزارشات باستان‌شناسي مدّ نظر قرار گرفته و سپس اطلاعات جمع‌آوري شده، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند.در اين رساله تعداد 13 شهر از دورة ساساني مورد بررسي و تحقيق قرار گرفت. اين شهرها به ترتيب عبارتند از: دارابگرد، اردشيرخوره، مرو، تخت سليمان، بيشاپور، جندي‌شاپور، ايوان كرخه، نيشابور، سيراف، اصطخر، رام‌شهرستان، تيسفون و قصرشيرين. شواهد بسياري نشان مي‌دهد كه شهرهاي دورة ساساني با طرح و نقشة قبلي ساخته مي‌شده و بنا به دلايل علمي، بيشتر يك نقشة منظم داشتند. طرح‌ها و نقشه‌هاي ساساني با توجه به شهرهاي مطالعه شده در اين پايان‌نامه، به سه شكل متحد‌المركز و دايره‌اي، مستطيل شكل (هيپوداموس) و نامنظم بودند. طرح دايره‌اي يا مدور در چهار شهر اردشيرخوره، تخت سليمان، مرو و دارابگرد مشاهده مي‌شود.طرح ديگري كه در ساخت شهرهاي ساساني مورد استفاده قرار گرفته، طرح مستطيلي يا هيپوداموس مي‌باشد. از شهرهاي مستطيل شكل مي‌توان به شهرهاي بيشاپور، جندي شاپور، سيراف، نيشابور، ايوان كرخه، اشاره كرد. نوع سوم شهرهاي ساساني، شهرهايي است كه داراي شكل منظم هندسي نيستند و بيشتر با توجه به محيط جغرافيايي محل شهر، ساخته شده‌اند. از اين دسته مي‌توان به شهرهاي تيسفون، رام شهرستان و قصرشيرين اشاره كرد. غالب شهرها در مناطق جنوب غرب و غرب ايران مانند فارس، خوزستان، آذربايجان و سواحل خليج فارس قرار دارند. با توجه به مشخص شدن موقعيت جغرافيايي اين شهرها در متون جغرافيايي و تاريخي، كاوش‌هاي باستان-شناسي، اين نتيجه حاصل مي‌شود كه اكثر شهرهاي ساخته شده در دوران امپراتوري ساساني متعلق به اولين شاهان اين سلسله، يعني اردشير اول و شاپور اول مي‌باشد. علاوه بر اين، ويژگي‌هاي باستان‌شناسي اين شهرها با توصيف مورخين و جغرافي‌نگاران كاملاً منطبق است و بر اين اساس، باستان‌شناسان مي‌توانند با تكيه بر اين منابع موثق، نتايج سودمندي در عمليات كاوش و يا بررسي‌هاي ميداني از شهرهاي ساساني به دست آورند.

این‌ تحقیق تلاشی است درجهت دستیابی به برخی مفاهیم و معانی کلیدی که در ورای رنگ طلایی موجود است. مفاهیمی‌‌ ‌‌‌‌که اساس فلسفه و زیبایی‌شناسی یک تمدن و قلمرو را شکل می‌دهد. زیبایی شناسی اصطلاحی است که در برابر اصلاح Aesthetic به کار می‌بریم. هر چند از زمان به کارگیری استتیک به معنای جدید دیر‌زمانی نمی‌گذرد و نمی‌توان آن را به عنوان ویژگی هنر‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌سنتی به شمار آورد و به هنر سنتی تعمیم داد، لیکن باید توجه داشت که زیبایی و توجه به زیبایی موضوعی جدید نیست و در نظر هنروران و اندیشمندان سنتی نیز زیبایی از اهمیتی وافر برخوردار است. ‌‌در این تحقیق با نگاهی گذرا به موضوع زیبایی و شناخت زیبایی در دو نگرش غربی و شرقی به سراغ جایگاه زیباشناختی رنگ طلایی در معراج‌نامه میرحیدر رفته‌ایم و این اثر باشکوه را در پرتو معانی خود معراج به عنوان واقعه‌ی بسیار مهم د‌ر ‌‌جهان اسلام و مراتب معنوی و ملکوتی‌ای که پیامبر(ص) از آن خبر داده است و نیز نگرش خاص اندیشمندان مسلمان درباره نور و زیبایی و شاخصه‌ی مهم هنر سنتی یعنی رمزپردازی بررسی نموده‌ایم. طلا به عنوان نماد نور و تجسد آن در نگرش کیمیاگرانه‌ی هنروران مسلمان بیانگر مراتبی از ‌سلسله مراتب وجود است که جز با به‌کارگیری آن در این تصاویر با عنصر دیگری قابل تصویرکردن نیست.عنوان این تحقیق، بررسی زیبایی‌شناسی رنگ طلایی در معراجنامه میرحیدر می‌باشد. و اصلی‌ترین سوال فرضی آن این بوده است که آیا می‌توان با نگرش زیباشناسانه‌ی غربی به تحلیل و بررسی رنگ طلایی پرداخت؟روش تحقیق در این رساله به صورت کتابخانه‌ای انجام شده و همچنین در بخشهایی از آن از برخی منابع اینترنتی استفاده شده است.