جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محدث، فقیه و متکلم معتزلی. رییس فرقه مریسیه. اصطناع خلق قرآن را به او نسبت می دهند و او را یکی از کسانی می دانند که در متقاعد کردن مامون به عقیده خلق قرآن نقش داشته است. همچنین او را مایل به جهم بن صفوان دانسته اند. فرقه او را گاه از مرجئه شمرده اند و همچنین گاهی آنان را در ضمن جبریه طبقه بندی کرده اند. نقل کرده اند که معتزله او را به سبب قول به جبر و خلق افعال بندگان از صفوفشان بیرون رانده اند. ابن حزم معتقد است که نزدیک ترین فرق معتزله به اهل سنت پیروان نجار و مریسی هستند و دورترین آنها اصحاب ابوالهذیل علاف است . از آراء اوست : 1 خلق قرآن 2 – خلق افعال بندگان 3 – ایمان، تصدیق قلبی و اقرار به زبان است و کفر سر سختی در انکار حق است . 4 – عدم رویت خداوند در قیامت 5 – عدم خلود اهل قبله در جهنم. 6 سجده بر خورشید و ماه و بت کفر نیست اما علامت کفر است .7 – انکار عذاب قبر و سوال دو ملک و عدم خلق بهشت و جهنم را به او نسبت می دهند. 8 – نگاه او به جنگ صفین مشابه نگاه نظام و بشر بن معتمر و دیگران بود.

محدث، فقیه و متکلم امامی. نقل است که از فطحیه بود و سپس به در اواخر عمر از انان بر گشت و به امامت امام رضا(ع) ایمان آورد. کتاب "الرد علی الغالیة" از اوست.

محدث، فقیه، صوفی و متکلم . آراء کلامی حسن بصری 1 – ایجاب رؤیت خداوند در قیامت 2 – خداوند خالق خیر و شر است. 3- خداوند بندگان را آفرید و امورشان را به آنان واگذارد(تفویض کرد) 4 – اضافه گناهان بندگان به خداوند را نفی می کرد 5- پذیرفته نشدن توبه کسی که مؤمنی را از روی عمد به قتل برساند. 6 – قول به نفاق مرتکب کبیره بر خلاف مرجئه که قائل به ایمان مرتکب کبیره هستند و خوراج که معتقد به کفر او و معتزله که اصحاب منزلة بین المنزلتین اند. 8- قائل به تفضیل عثمان بر علی (ع) که بر خلاف رأی واصل بن عطا است.

فقیه و متکلم از رجال شیعه. ذکر او به ایجاد از طرف شیخ منتجب الدین رفته است اما از موقع کلامی او و همچنین آثارش چیزی ذکر نشده است .

محدث ، فقیه حنبلی ، واژه شناس و متکلم. بنا به گواهی ابن ابی الفرّاء کتبی در اصول دین دارد که اسماء انان معلوم نیست و انگار که بر شیوه محدثین از حنابله در استناد به نقل بوده است.

فقیه شافعی محدث و متکلم . ملقب به شافعی صغیر . اکثر کتب او رد و نقض مذهب اصحاب رای و حنفی ها در فقه است . با عیسی بن داوود جراح از وزرای مقتدر حکام عباسی ارتباط و دوستی نزدیک داشته است . او را از فقهای قائل به عدل می شمرند. در مساله صفات از اختراع اوصاف و به کار گیری اصطلاحات متکلمین درباره خداوند دوری می کرده و خود را مقید به اوصافی می کرده که خود خداوند و رسولش گفته اند. با جنید بغدای ارتباط نزدیک داشته است .

از کرّامیه. به همراه ابن الهیصم و اسحاق بن محمشاد از مشاهیر کرامیه است. معتقد بود که اسماء الله عرض هستند و حال در جسم قدیم اند. او عوارض خداوند را مغایر یکدیرگ می دانست و لذا الله از نظر او غیر از رحمن است و رحمن غیر از رحیم و ...