جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شا‌مل‌: رسا‌له‌ها‌ی: الصلاة‌ و فیها‌ الکشف‌ عن‌ ما‌هیتها‌ و سرتشریعها‌، تفسیرالصمدیه‌، بیا‌ن‌ الهویة‌ والالهیة‌ والاحدیه‌ و بیا‌ن‌ معنی‌ الصمدانیه‌، تفسیر المعوذة‌ الاولی‌ و تشتمل‌ علی‌ اشا‌رات‌ حکمیه‌ عا‌لیه‌، تفسیر المعوذة‌ الثا‌نیه‌ و فیها‌ بیا‌ن‌ الفرق‌ بین‌ الربیه‌ والملکیه‌ والالهیه‌، الزیا‌ره‌ والدعا‌ء‌، الشفا‌ء‌ من‌ خوف‌ الموت‌، القضا‌ والقدر، العشق‌، حی‌ بن‌ یقضا‌ن‌، الطیر، اجوبة‌ الشیخ‌الرئیس‌ عن‌ مسا‌ئل‌ ابی‌ الریحا‌ن‌ البیرونی‌، جواب‌ الشیخ‌الرئیس‌ عن‌ سوال‌ احمد السهلی‌ / ابن‌ سینا‌.- جواب‌ ابی‌ الفتح‌ عمر الخیا‌م‌ عن‌ سوال‌ محمد النسوی عن‌ حکمة‌ الخا‌لق‌ فی‌ خلق‌ العا‌لم‌ و حکمة‌ التکلیف‌.- جواب‌ خیا‌م‌ عن‌ ثلاث‌ مسا‌ئل‌ الهیه‌.- الضیا‌ء‌ العقلی‌ فی‌ موضوع العلم‌ الکلی‌ / خیا‌م‌.- اثبا‌ت‌ الصا‌نع‌ لصدقة‌ بن‌ علی‌، صفوة‌ الکلام‌ علی‌ صفة‌ العلم‌ الالهی‌ / صدقة‌ بن‌ علی‌.- آیا‌ت‌ الصنعة‌ / فضل‌الدین‌ الموقی

چکیده ماشینی:"در سال چهارصد و هفتاد و سه‌ی هجری ابونصر محمد بن عبد الرحیم نسوی، قاضی القضات نواحی فارس به سید اجل، حجت حق، فیلسوف عالم، یاور دین، بزرگ فلاسفه‌ی شرق و غرب، ابوفتح عمر بن ابراهیم خیامی -قدس الله نفسه-نامه‌یی نگاشت حاوی مباحثی از حکمت خداوند تبارک و تعالی در خلق عالم و خصوصا انسان و مکلف ساختن مردم به عبادات، و ضمن آن ابیات فراوانی را گنجاند که از آن جز این چند بیت باقی نمانده است: ای باد صبا اگر خواهی که حق مرا بر خود به جای آری سلام مرا بر دانشی‌مرد بزرگ، خیام، برسان خاک درش را بوسه‌یی خاضعانه ده خضوع نیازمند حکمتی که چشمداشت دهشی دارد پس او است همان فرزانه‌ی حکیمی که ابرهای‌[حکمت و فضلش‌] چون آب حیات خرده استخوان‌های پوسیده را سیراب و زنده می‌کند از حکمت کون و تکلیف می‌آورد آنچه را که براهین آن مستغنی از هر چون و چرایی است پس خیام بدین رساله وی را چنین پاسخ گفت: ای برادر و ای سرور پر شوکت فاضل و ای یگانه‌ی کامل، خداوند زندگانی تو را دراز و بلند گرداناد و عزت و بلندمرتبگی تو را پایدار کناد و درگاهت از مصیبت‌ها و پیشامدهای روزگار در امان داراد."

این کتاب شامل 17 رساله (14 رساله از ابن سینا، 2 رساله از صدقة بن علی و یک رساله از با‌با‌افضل‌ کا‌شا‌نی) در موضوعات مختلف است که محقق کتاب، عنوان «جامع البدائع» را برایش برگزیده و در سال 2004م.از سوی انتشارات «دار الکتب العلمیة» در بیروت منتشر شده است. قبلا کتاب دیگری باهمین عنوان و همین محتوا اما شامل 18 رساله با تحقیق «محی‌الدین‌ صبری الکردی» در سال ۱۳۳۵ق.= ۱۹۱‌7م.در مطبعة السعادة مصر چاپ و منتشر گردیده بود. محقق کتاب حاضر در مقدمه اثر، به استفاده از کتاب مذکور در تحقیق اثر و کار محقق قبلی اشاره نموده است. بنابر این کتاب حاضر، بازنشر کتاب قبلی با حذف یک رساله می باشد.اگرچه به عنوان چاپ اول از آن یاد شده است. کتابی با همین عنوان، با گزینش 13 رساله ابن سینا از نسخه عربی کتاب، به فارسی ترجمه (مترجم: یوسف بیگ‌باباپور) و از سوی انتشارات سفیر اردهال در سال 1393 منتشر شده است. همچنین تعدادی از این رسائل به همراه چند رساله دیگر (جمعا 23 رساله) با عنوان «رسائل الشیخ الرئیس الحسین بن عبدالله بن سینا=رسائل ابن سینا» از سوی انتشارات بیدار در سال 1400ق.در قم نشر گردیده است. این 4 مجموعه به ترتیب 17، 18، 13 و 23 رساله را دربر دارند که دارای اشتراک و اختلاف در رسائل با یکدیگرند. با این توضیح که دو مجموعه اول، علاوه بر رسائل ابن سینا، حاوی رسائل دیگران نیز می باشد؛ اما دو مجموعه اخیر فقط رسائل ابن سینا را در بر دارد. عناوین رسائل کتاب حاضر (17 رساله) در بخش «فهرست مندرجات» قابل مشاهده است.

ابن‌ملاحمی خوارزمی، متکلم معتزلی در قرن ششم هجری است که در تحفة المتکلمین فی الرد علی الفلاسفة به ارزیابی انتقادی سخنان فیلسوفان اسلامی پرداخته است. عنوان این اثر وی، یادآور «تهافت‌نگاری»های گوناگون در جهان اسلام علیه فیلسوفان است که در صدر آنها تهافت‌الفلاسفة ابوحامد غزالی است. این اثر در بیست باب تنظیم شده و انتقادات وی شامل این مباحث است: حدوث عالم، صفات باری‌تعالی، اجسام سماوی، اثبات عقول مجرد، نبوت، نفس، احکام آخرت، ثواب و عقاب. ابن‌ملاحمی در این اثر انتقاداتی را نیز به ابوحامد غزالی بدین سبب که در آثار متأخر خود به استدلال‌های فلاسفه تمسک کرده، وارد ساخته است. وی در این اثر، دیدگاه‌های این اندیشمندان را بررسی کرده است: افلاطون، ارسطو، پروکلس، فیلوپونوس، المپیودورس، کندی، فارابی، ابن‌سینا، زکریای رازی، بهمنیار و ابوالبرکات بغدادی. بیشترین آثار اشاره شده در این کتاب، آثار ابن‌سینا نظیر الشفاء، الاشارات و التنبیهات، المبدأ والمعاد، و کتاب النفس و خطبة هستند. فهرست اعلام، فرق و مذاهب، کتابها و آیات قرآن پایان‌بخش کتاب است که جستجوی مطالب را برای خواننده آسان می‌سازد.

التعلیقات ابن سینا این رساله مجموعه یادداشت‌هایی پراکنده در باره مسائل و مباحث فلسفی است که برخی از آن‌ها نسبتاً مفصّل و برخی دیگر بسیار مختصر است. التعلیقات ابن سینا نیز حاشیه بر کتابی دیگر نیست، بلکه عبارت‌هایی از گفته‌های ابن سینا در مجلس درس اوست که بهمنیار یا یکی دیگر از شاگردان وی یادداشت کرده است. در این رساله، ترتیب موضوعات و مباحث به شیوه معمولِ کتاب‌های فلسفی نیست که با منطق آغاز شود و به مباحث الاهیات یا مابعدالطبیعه پایان پذیرد، اگر چه در برخی نسخ خطی آن سعی شده تا تعلیقه‌ها به ترتیب معمول تدوین و تحریر شود. جوزجانی در فهرستی که از آثار استاد خود، ابن سینا، تهیه کرده، از این رساله نام نبرده است، اما اسلوب متن و شباهت مباحث آن با دیگر آثار ابن سینا نشان می‌دهد که این رساله از آثار وی است. تاریخ تالیف تاریخ دقیق تألیف آن در هیچ‌یک از نسخ خطی ثبت نشده، اما به گفته بدوی احتمالاً بین ۴۰۴ و ۴۱۲ ــ در دوره‌ای که بهمنیار همراه ابن سینا بوده ــ تألیف شده است، یعنی زمانی که ابن سینا در همدان وزیر شمس الدوله بود و با بعضی شاگردانش مجالس علمی شبانه داشت. اما به نظر آل یاسین ممکن است که این رساله پس از مرگ ابن سینا تدوین شده باشد. برخی محتویات کتاب ابن سینا در این رساله به نقد و بررسی برخی آرا و براهین معتزله پرداخته، که از آن جمله است: شیوه استدلال ایشان در ابطال جسمانیت خداوند و نیز رأی ایشان در باره اختیار ، ملاک احتیاج معلول به علت، امتداد ثابت بین خداوند و آفرینشِ عالم، که این امتداد ثابت را وِعاء زمان دانسته‌اند.