جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابن میثم از جمله شارحانی است که نهج‌البلاغه را با رویکردهای مختلفی شرح و تبیین نموده است. بخشی از خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه؛ دارای معارف توحیدی است که ابن میثم آنها را با رویکرد عرفانی شرح کرده است. ابن میثم در مواردی؛ آراء عرفانی خویش را با مستندات قرآنی و روایی مطرح می‌کند و در مواردی هم مطالب خود را بدون مستندات ذکر می‌کند؛ نگارنده سعی می کند با مراجعه به منابع دینی؛ مستندات آنها را به دست بیاورد و در صورتی که مستندی داشته باشند می توان آنها را به عنوان معارف شیعی به جامعه علمی و مخاطبان تشنه راه حقیقت عرضه نماید.سالک الی الله در سیر و سلوک بایسته است عوامل و ابزار سیر و سلوک؛ مانند (ضرورت وجود استاد راه، مراقبه، محاسبه، خلوت، اُنس با معبود و ...) و آفات و آسیب‌های سیر و سلوک؛ مانند (جهالت، غفلت، دنیاگرایی، حجاب‌های نفسانی و ...) را بشناسد تا به مقامات و درجات عرفانی؛ مانند (مقام عرفانی زهد، مقام عرفانی توکل و ...) نائل گردد؛ این نوشتار به این سه امر می پردازد.روش تحقیق؛ روش توصیفی و بر اساس مطالعات کتابخانه ای است که برای رسیدن به نتایج مطلوب از قرآن و منابع معتبر اسلامی (مخصوصاً کتب شیعی) استفاده شده است.

این مجموعه درسگفتار در زمینه عرفان، سیرو سلوک عرفانی، عرفان نظری و عملی، نظان عرفانی به بحث می پردازد.

دوره 1 : عرفان نظری و عملی یک شاخه از عرفان اسلامی است. عرفان نظری به تبیین و اثبات وحدت شخصی وجود و تعینات الهی و انسان کامل می‌پردازد. عرفان عملی نیز عبارت از منازل السائرین است. استاد عبدالحسین خسروپناه در 9 جلسه به مباحث هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی عرفانی پرداخته است. همچنین در 31 جلسه منازل عرفانی و منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری شرح داده شده است. این دروس از سال1391 در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران آغاز و در فروردین 1394 به اتمام رسیده است. انجمن حکمت و فلسفه

در شماره هفتادوپنج دفتر، طرح و تبيين «بيداري نفس» را از منظر طراح آن اولين آندرهيل که آن را نخستين مرحله از مراحل و منازل سيروسلوک عارفانه در مسيحيت گرفته بود، مطالعه کرديم. در اينجا نيز "تزکيه نفس" را که دومين مرحله تصور کرده است از نظر مي گذرانيم. مراحل و منازل عرفاني که قبل از آن نوافلاطونيان آن را سه مرحله "تزکيه"، "اشراق" و "اتحاد" بيان کرده اند وبه تبع آن همان طور که مشاهده کرديم نويسندگان عارف مشرب مسيحي نظير آندرهيل، به پنج مرحله قائل و تزکيه نفس را بعد از بيداري به عنوان دومين مرحله قرارداده است. در اين اثر، همه کوشش نويسنده بر آن است تا تزکيه نفس را در عرفان فرايند و روندي مرکب، ضروري و مداوم و طولاني بشناساند که به معناي تهذيب نفس و فراورده ها و دستاوردهاي آن سازگاري و انطباق دادن نفس با خداوند، کسب معرفت، رهايي، فقر معنوي، بندگي، عبوديت، اطاعت و رياضت، که تا حدي به واسطه پشيماني و جد و جهد خود فرد و تا حدودي به واسطه لطف ساري و جاري خدا فراهم مي آيد و از دروازه شريعت شروع مي شود. به علاوه تزکيه نفس تني چند از عارفان مسيحي نظير ياکوپون داي، قديس فرانسيس آسيزي، قديس کاترين جنوايي، مادام گوئيون و... ازطريق رياضت که وي آن را جنبه مثبت تزکيه گرفته است اشاره کرده است.

آنچه در پی می‌آید ترجمه دو فصل نخست از کتاب عرفان عملی (practical mysticism) اثر عرفان‌پژوه و عارف مسیحی معاصر، خانم اولین آندرهیل است. وی سهم عمده‌ای در تبیین اندیشه و عمل روحانی داشت، چنان‌که وی را احیاگر مفهوم «قدسیت» به عنوان رسالت هر مسیحی می‌دانند. شاید در ابتدا کتاب کوچکی چون عرفان عملی در میان 39 کتاب و 350 مقالة خانم آندرهیل جلب نظر ننماید؛ اما با ملاحظه عنوان فرعی کتاب، جایگاه ویژه آن روشن می‌گردد: کتابی کوچک برای مردم عادی. آندرهیل در این کتاب سعی دارد از یک سو حاصل و ثمره عرفان نظری در حیات بشر را در عرفان عملی به تصویر کشد و از سوی دیگر آن را از انحصار طبقه‌ای خاص خارج سازد و همه مردم را به سوی این ضیافت باشکوه الاهی دعوت نماید. او با زبانی درخور فهم انسان عادیِ روزگار خویش به توصیف مراحل سلوک می‌پردازد.

کتاب در 10 بخش تنظیم شده است، بخش نخست به چیستی عرفان می‌پردازد و فصول دیگر این کتاب شامل عناوین عالم حقیقت، آمادگی عارف، تامل و مقاربه، سازگاری با خویشتن، عشق و اراده، نخستین شکل تامل، دومین شکل تامل، سومین شکل تأمل و زندگی عرفانی است. غایت عرفان یگانگی با حقیقت است و عرفان عملی عهده‌دار بیان طریقه دستیابی و نیل به این هدف است. آندرهیل منازل سلوک را به پنج مرحله کلی بیداری، تهذیب و تصفیه، تامل و مقاربه و حیات عارفانه تقسیم کرده است، نکته مهم این این است که وی کوشیده تا عرفان را به زبانی قابل فهم مردم عادی تبیین کند تا همه بتوانند در حیات معنوی سهمی از آن داشته باشند. در حقیقت این کتاب به نوعی نوشته شده که مخاطب عام بتواند، با عرفان و سیر و سلوک آشنا شود.