جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب که یکی از تأثیرگذارترین آثار عصر روشنگری است گفتاری در مورد منشأ و اساس نابرابری است و تحت عنوان گفتاری درباره ی نابرابری در این به چاپ رسیده است. این کتاب اثری از فیلسوف ژان ژاک روسو است و در سال 1755 نوشته شده است. .این گفتمان که تحقیقی بسیار بدیع در مورد سیاست و طبیعت انسانی است، دیدگاهی نظری از مردم در شرایط پیش از اجتماعی و تأثیرات متعاقب آن تمدن ارائه می‌کند. نویسنده نظریه تکاملی را توسعه می‌دهد که داروینیسم را پیش‌بینی می‌کند و جنبه‌هایی از اخلاق، جامعه‌شناسی و معرفت‌شناسی را در بر می‌گیرد. روسو برای اولین بار در این اثر تصور خود را از وضعیت طبیعت انسانی آشکار می‌کند. او سپس روشی را توضیح می دهد که از نظر او، مردم ممکن است جامعه مدنی را ایجاد کرده باشند، و این او را به این نتیجه می رساند که مالکیت خصوصی منبع اصلی و اساس همه نابرابری ها است. متن در سال 1754 در پاسخ به یک مسابقه ی جایزه دار نوشته شده است. آکادمی دیژون در پاسخ به این درخواست: "منشأ نابرابری در بین مردم چیست و آیا قانون طبیعی مجاز است؟" روسو با رساله خود برنده نشد (همانطور که برای گفتار در مورد هنر و علوم هم نتوانست برنده شود). ژان-ژاک روسو فیلسوف، نویسنده، آهنگ‌ساز اهل جمهوری ژنو، در سدهٔ هجدهم و اوج دورهٔ روشنگری اروپا می‌زیست. اندیشه‌های او در زمینه‌های سیاسی، ادبی و تربیتی، تأثیر بزرگی بر معاصران گذاشت. نقش فکری او که سال‌های زیادی از عمرش را در پاریس سپری کرد، به عنوان یکی از راه‌گشایان آرمان‌های انقلاب کبیر فرانسه قابل انکار نیست.

"آنتی‌دورینگ عنوان اثری است از "فریدریش انگلس" که آن را علیه نظریات "ایکن دورینگ"، دانشیار دانشگاه برلین به رشته تحریر درآورد. "در زمان مبارزه ایدئولوژیک در سال‌های 60 سده گذشته که در میان حزب سوسیال دموکراسی وجنبش کارگری آلمان در جریان بود، نظریات دورینگ که اندیشه‌هایی خرده بورژوایی و در تحلیل نهایی ارتجاعی بودند نزدیک بود تا از خود بر حزب سوسیال دموکراسی، تاثیرات منفی برجای نهد. در واقع انگلس با نوشتن [این کتاب] نه تنها نظریات دورینگ، بلکه همه نظریات سوسیالیسم تخیلی و خرده بورژوایی... را به انتقاد می‌کشد و در عین حال توضیح کاملی از اصول تئوری سوسیالیسم علمی ارائه می‌دهد. آنتی دورینگ یک دانشنامه... مارکسیسم است. در این کتاب هر سه بخش آموزش مارکس و انگلس: ماتریالیسم دیالکتیک، ماتریالیسم تاریخی و اقتصاد سیاسی و تئوری سوسیالیسم علمی به طور جامعی تبیین می‌شود".

مقاله حاضر با روش توصیفی درصدد مقایسه دیدگاه های تربیتی و اخلاقی دو متفکر بزرگ قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی یعنی روسو و هربارت می باشد و قصد دارد وجوه افتراق و اشتراک دیدگاه های آنها درباره تربیت و اخلاق را بررسی نماید. یکی از دلایل مقایسه این دو دیدگاه این است که آرای تربیتی روسو بر نظریه تربیتی هربارت تأثیر گذاشته است. نتیجه این بررسی نشان می دهد روسو هدف غایی و نهایی تربیت را "انطباق و هماهنگی کامل با طبیعت" می داند ولی هربارت هدف نهایی تعلیم و تربیت را "تشکیل شخصیت یا منش" تصور می کند. اصول تربیت از دیدگاه روسو عبارتند از: اصلاح اجتماع بدون اصلاح روش تربیتی میسر نیست. آموزش و پرورش صحیح باید بر روان شناسی تجربی و شناخت خصوصیات روانی دوران کودکی مبتنی باشد. باید از تحمیل سلیقه مربی به عنوان بزرگسال به کودک خودداری شود. به جای روش لفظی و کتابی، روش های شهودی و عملی را به کار برد. مربی باید نیازهای حقیقی طبیعت را پرورش دهد و تلون کودک را به صورت نگرش خلاق درآورد. به نظر هربارت نیز تعلیم باید محسوس، مداوم، ترقی دهنده و مربوط به زندگی، و متناسب با مرحله رشد کودک و سابقه ذهنی و علاقه او باشد. روسو معتقد است اخلاق برترین جنبه انسان است و انسان کامل را کسی می داند که دارای فضائل اخلاقی باشد. برای هربارت نیز هدف آموزش، اخلاق است و نظام تربیتی هربارت در اخلاق پایان می پذیرد.

در سدۀ هفدهم، در کتاب امیل، روسو مفهوم تربیت طبیعی را مطرح کرد و، به‌رغمِ اقبال و ادبار عموم و خصوص از این کتاب، از زمان انتشار، پژوهشگران دراین‌خصوص که لب کلام روسو گرایش به فردیت یا جمعیت تربیت طبیعی بوده اختلاف نظر دارند. گرچه گسترۀ این مناقشه دامن‌گیر کلیت اندیشۀ روسو می‌شود، اما در این مقاله تلاش شده تا پس از طرح روشن این مسئله مشخصاً در کتاب امیل رأی یکی از مهمترین مفسران معاصر آرای تربیتی روسو، یورگن الکرز، در جانبداری از فردیت تربیت طبیعی امیل مثال آورده شود و با استمداد از روشنگری‌های وی از آرای تربیتی روسو درکی عمیق‌تر از امیل حاصل شود که بتواند در لایه‌ای فروتر وحدت و انسجام اندیشۀ روسو را حفظ کند؛ بدین قرار که گرچه فردیت و جمعیت ویژگی طبیعی دو دورۀ متمایز رشد امیل به حساب می‌آیند، اما اصل تسلیم ضرورت شدن در کل امیل طنین‌انداز است و همین اصل است که وحدت اندیشۀ تربیتی روسو را مصون نگه می‌دارد.