جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در اين کتاب، به تبيين امت واحده اسلامي بر مبناي آموزه‌هاي وحياني و آيات و روايات مرتبط با آن پرداخته شده است. نخست مؤلف خاطرنشان مي‌نمايد که بر اساس بيانات گهربار رهبر معظم انقلاب ارکان شکل‌گيري و ايجاد تمدن فراگير و امّت واحده اسلامي، بايد بر چهارپايه دين، عقلانيت، علم و اخلاق قرار گيرد. لذا اگر امت واحده اسلامي را پيکر يک انسان در نظر بگيريم، سه لايه خواهد داشت: لايه عقلي (عقلانيت مهندسي)، لايه قلبي(اخلاق مهندسي) و لايه ظاهري (علم به‌ويژه علم فقه).

این نوشتار در پاسخ به کتاب "بسط تجربه نبوی" نگارش یافته طی آن، مقوله نزول وحی ذیل پانزده پرسش و پاسخ نقد و بررسی می‌شود. پرسش‌ها با مضامینی از این قبیل مطرح شده‌اند: "تجربه نبوی"، "تعریف نبوت"، "واکنش بشری پیامبر (ص) نسبت به حوادث"، "ذات اسلام" و "دین به عنوان حادثه‌ای تاریخی". به زعم نگارنده، نویسنده در کتاب "بسط تجزیه نبوی"، "نزول جبرئیل و آوردن وحی را از سوی خداوند، ساخته و پرداخته ذهن پیامبر خدا (ص) می‌داند.

هیچ بشری را توان سخن گفتن با خدا نیست مگر به واسطة یکی از این سه طریق: یا از راه وحی (که مختصّ به انبیا و پیامبران است) و یا از راه الهام و از پس پردة غیب و یا به واسطة فرستادن رسل و پیامبران (که جنبة تعلیمی و اکتسابی دارد). بنابراین سخن گفتن خدای متعال با بندگانش عبارت است از افاضة علوم و نزول آن‌ها بر نفوس بندگان به طرق مختلف مانند: وحی و الهام و تعلیم به واسطة پیامبران و معلّمین (راهنمایان به سوی حق و معرفت). نوشتار حاضر به نقد نظریه دکتر عبدالکریم سروش درباره وحی اختصاص دارد.

هدف این پژوهش، بررسی نظریه‌‌های وحی در فلسفه‌‌ی سیاسی فارابی است و به این پرسش پاسخ می‌‌‌‌‌دهد که نظریه (یا نظریه‌‌های) فارابی درباره‌‌ی وحی چیست و چگونه این پدیده را تحلیل می‌‌‌‌‌کند؟ مدعای مقاله آن است که فارابی نظریه‌‌های متعدد و متفاوتی درباره‌‌ی وحی دارد. در این مقاله از روش‌‌‌‌‌های استقرایی، تحلیلی و مقایسه‌‌‌‌‌ای برای پژوهش در آثار فارابی استفاده شده و به این نتیجه رسیده است که وحی، موضوع اصلی فلسفه‌‌ی سیاسی فارابی است. فارابی در آثار خود، نقش و جایگاه وحی را در کلیت فلسفه‌‌ی سیاسی مطالعه می‌‌کند و ضمن برشمردن دو کارویژه‌‌ی‌‌‌‌‌: "فرمانروایی" و "قانون‌‌‌‌‌گذاری" برای حکومت؛ نسبت این‌‌‌‌‌دو کارویژه با وحی را به‌‌‌‌‌تفصیل توضیح می‌‌دهد. نظریه‌‌های وحی فارابی، گاه درصدد تبیین چگونگی وحی احکام الهی به پیامبر و گاه ناظر به وحی الهی به‌‌‌‌‌طور کلی است.

نظریه روان کاوی فروید، یکی از نظریات مهم در قرن نوزدهم بوده که تأثیر شگرفی در تربیت داشته است. این نظریه از منظر روش، بر روش تجربه گرایی در غرب تکیه دارد و از منظر ماهوی، با مکتب مادی گرای اومانیسم هم سان است. نظریه پیش گفته دو رکن اساسی دارد؛ یکی ساختهای سه گانه ذهنی و دیگری حالات سه گانه‌ روانی. به باور فروید، از میان ساخت های سه گانه ذهنی، نهاد برترین و بنیادی ترین ساخت است و منبع انرژی های غریزی جنسی به شمار می آید. وی ناخودآگاه را عامل اساسی در تربیت معرفی می کند. نظریه فروید از منظر معارف دینی به ویژه نهج البلاغه، در هر دو رکن پیش گفته، مخدوش است: نخست، روش تجربه گرایی انحصارگرا، روشی درست در شناخت انسان نیست. دوم، اومانیسم مکتبی انحرافی در شناخت انسان است که به ابعاد مترقی انسان توجهی ندارد. سوم، انسان دارای ساختهای سه گانه ذهنی نیست و صرفاً یک ساخت ذهنی دارد و چهارم، برخلاف نظر فروید، ضمیر ناخودآگاه بیشترین تأثیر را در رفتارهای انسان ندارد.

‫اين پژوهش، ضمن تبيين مفهوم معجزه و ويژگي‌هاي آن، به بررسي ادله عقلي و نقلي اثبات معجزه مي‌پردازد و منافات نداشتن آن را با قانون عليت و برهان نظم ثابت مي‌کند. نويسنده در قالب چهار فصل به ابعاد و اقسام اعجاز اشاره کرده و ديدگاه‌هاي مختلف در اين زمينه را مطرح کرده است. در فصل اول وي با بيان مفهوم لغوي و اصطلاحي اعجاز، معناي خرق عادت و رابطه خرق عادت با امور واقعي و توجيه اين قيد در تعريف معجزه و همچنين مفهوم تحدي را که در مفهوم معجزه لحاظ شده است، بيان کرده و به توجيه و تفسير اين قيد از معجزه مي‌پردازد. قيد سومي که در معجزه و تعريف آن لحاظ شده، عدم وجود معارض براي معجزه است، که نويسنده اين قيد از معجزه را نيز شرح مي‌دهد. فصل دوم به شرايط معجزه اختصاص دارد و شرط معجزه به عنوان اثبات ادعاي نبوت توسط پيامبران، اختصاصي بودن معجزه پيامبران الهي و اولياي خدا (ائمه معصومين) ظهور معجزه هنگامي که تکليف ايجاب مي‌کند و وقوع معجزه از جانب خداوند متعال، از شروط اساسي معجزه خوانده شده است. در فصل سوم اقسام معجزه به معناي اعم بيان شده و معجزه مطلق، معجزه تفضلي، معجزه پيشنهادي، معجزه اقتحامي، ارهاصي، و ظهور معجزه به عنوان کرامت معرفي شده و تفاوت معجزه و کرامت، فرق معجزه با سحر و جادو و اقسام حسي و معنوي شرح و بررسي مي‌گردد. در فصل چهارم نگارنده به معرفي فاعل معجزه پرداخته و فاعل اصلي معجزه را خداوند متعال برشمرده، که معجزه الهي از طريق ملايک الهي و ارواح مجرده و علل مادي و به دست شخص پيامبر اسلام و ائمه معصومين اجرايي مي‌شود. وي ادله قائلان به فاعل معجزه اعم از خدا، ملايک، ارواح مجرده، علل مادي و نفس پيامبر اسلام را مطرح کرده و قول به تفصيل در فاعل معجزات که قول فرد نگارنده نيز مي‌باشد را تبيين مي‌نمايد. در فصل پنجم برخي از شبهه هاي مربوط به معجزه، مانند منافات داشتن اعجاز با قانون عليت، تنافي آن با برهان نظم، تغيير سنت‌هاي الهي با حدوث معجزه در عالم، عدم دلالت معجزه براثبات نبوت يک پيامبر، امتناع پيامبر از اقامه معجزه و... مطرح شده و پاسخ آن ها با ادله عقلي و نقلي داده شده است.

چکیده ندارد.