جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هنر چون زبان مشترکی بین آدمی که با فطرت انسان در ارتباط است، با انتقال مفاهیمی موجود در لایه‎های پنهان و آشکار خود در ذهن و جان مخاطب اثر می‎گذرد، ازجمله‌ی این هنرهای که در میان جوامع به منصه‎ی ظهور می‎رسد، معماری است. معماری به‌عنوان هنری که قوام و دوامش، در مفاهیم صورت و ماده گره‌خورده، به‌واسطه‌ی قوه‎ی بصری، ادراک و شهود می‎شود، و چنانچه بازتابی از ذات احدیتی مقدس و تجلی عالم برتر در ساحت مادی و نفسانی باشد، آن هنر، هنر قدسی و متناسب با آن فضای معماری مخلوق، معماری قدسی و مکان موردنظر مکان تقدس یافته‎ای است؛ به‌عبارتی‌دیگر خلق مکان مقدس مستلزم وجود کارکرد مقدس است، میزان تقدس این کارکرد رابطه‎ی مستقیم با حضور و تجلی امر قدسی دارد، در این خصوص ایجاد فضای گفتگو دینی به سبب اطاعت از امر قدسی در راستای تمسک جویی به حبل الله از مهم‌ترین اماکن در برقراری ارتباط و گفتگوی موثر است، درست به همین دلیل است که مرکز گفتگو به عنوان مکانی مقدس تصویری از قلمرو الهی، حاوی پیام‎هایی مقدس و متعالی است که چگونگی برقراری روابط انسانی را به تصویر می‎کشد. فضای گفتگو دینی در پی اهدافی چون کاهش بحران‌های میان پیروان ادیان با تفاهیم و درک طرفین، نجات جامعه‌ی انسانی، افزایش روحیه‎ی دینی و منجی‎گرایی است، این اهداف تحقق نمی‎یابند مگر اینکه همراه با ملاحظات دینی، به‌دوراز جانب‎داری و سوگرایی باشد. سیر مسیر در تحقق اهداف به‎صورت شناخت ماهیت و مفاهیم، واژه‎شناسی، بررسی دیدگاه اندیشمندان در راستای با بهره‎گیری از مفهوم هنر، چگونگی تجلی هنر قدسی در فضای معماری و کالبد بنا، و نیز مولفه‎های معماری قدسی که در مخاطبین ایجاد حس مشترک نماید، است، سپس بستر، پتانسیل‎ها و عوامل دخیل بر آن، حول محور عوامل انسانی، طبیعی و کالبدی مورد بررسی قرار گرفت، پس از آن برخورد سایر طراحان از منظر تشابه با موضوع، رویکرد، بستر و مصادیق خارجی تدقیق و بازخوانی شد، در مجموع مطالعات انجام شده برنامه‎ی عملکردی و برنامه‎ی فیزیکی در ده عرصه در راستای پاسخگویی به نیازها در غالب جداولی ارائه شد، مطالعات حاکی از آن است که توجه به عناصر طبیعی و عناصر معماری در چهار حرف معماری (کف، سقف، دیوار و بازشوها) مفاهیمی را به آدمی با منشاء قداست منتقل می‎کند، این مفاهیم که زمینه‎ساز حیات معنوی، غایت زندگی و سعادت وی است آدمی را به شناخت و برقراری رابطه‎ی قدسی با خود، دیگران، طبیعت و معبود سوق می‎دهد، توجه به این ارتباط و چگونگی برقراری آن در حیات مدنی به دریافت حس قدسی مشترک هم‌راستا با نقاط مشترک می‎تواند در فرآیند نشست و گفتگوی دینی راه‎گشا باشد.

آموزش و پرورش، از دیرباز در ایران، از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و با گسترش اسلام نیز بر میزان این اهمیت افزوده شده است. در کنار جایگاه ممتاز آموزش در ایران، مراکز مرتبط با فعالیت های آموزشی نیز اهمیت یافتند و با روی کار آمدن حکومت شیعه مذهب صفوی و تاکید بر علوم مرتبط با دین اسلام، آن دسته از مراکزی که در آنها دین و علوم وابسته به آن تدریس می شد نیز از اهمیت بیشتری برخوردار شدند. روند شکل گیری مدارس علوم دینی، به صورت رسمی و با شکل گیری نظامیه ها در دوره سلجوقی آغاز شد و با فراز و نشیب هایی تا به دوره قاجار نیز ادامه یافت، به گونه ای که در شهر تهران، به عنوان پایتخت ایران در این دوره، بیشترین تعداد مدارس علوم دینی را مشاهده می کنیم. از سوی دیگر، در شهر مذهبی قزوین نیز، به عنوان پایتخت ایران در اوایل دوره صفوی و یکی از نزدیکترین شهرها به پایتخت ایران در دوره قاجار، مدارس علوم دینی قابل توجه و ممتازی وجود داشته است. مدارس علوم دینی علاوه بر کارکردهای اجتماعی و فرهنگی، از دید باستانشناسی و معماری نیز حائز اهمیتند. نکته جالب توجه آن است که تا پیش از دوره قاجار، در دیدی کلی، در ساخت این مدارس از الگوی معماری کاملا مشخصی پیروی می شده است. اما با ورود به دوره قاجار، با وجود شباهتهای چندی که دست کم در میان مدارس دو شهر تهران و قزوین وجود دارد و مرکزیت این تحقیق بر آنها استوار شده است، نمی توان مانند دوره های گذشته، الگویی کاملا یکسان و مشخص را برای مدارس علوم دینی دوره قاجار این دو شهر ارائه داد. از سوی دیگر، بر اساس مشاهدات میدانی و کتابخانه ای، پراکنش منطقه ای این مدارس در بافت قدیم تهران و قزوین مرکزیت یافته است که در زمان خود، هسته اصلی این دو شهر به شمار می رفتند. نگارنده در طول روند تحقیقات خود به این نتیجه رسید که یکی از عواملی که در حفظ و نگهداری مدارس علوم دینی قاجار دو شهر تهران و قزوین نقش مهمی ایفا کرده است، پدیده وقف به شمار می رود.

با توجه به اين نكته كه تفكرات حكمي فلسفي ملاصدرا در آثار هنري زمان وي و بطور خاص معماري آن دوره تجسم يافته است، بنظر ميرسد براي فهم درست و بهتر هنر و معماري آن دوران و رابطه» آن با نظريات فلسفي ـ عرفاني ملاصدرا، لازم است آراء و ديدگاههاي وي در اينباره را بدقت مورد بحث و بررسي قرار دهيم. ازآنجاكه مفهوم خيال در تعريف هنر اسلامي از منظر ملاصدرا و ديگر حكما و عرفاي اسلامي نقش اساسي را ايفا ميكند، در اين نوشتار نخست به آن بخش از فلسفة ملاصدرا ميپردازيم كه به شرح و بيان مفهوم خيال ميپردازد، سپس نقش و بتبع آن جايگاه خيال در كنش هنري به مفهوم عام آن را معين كرده و روند فعليت اين كنش را در معماري، بويژه معماري دوران صفوي بررسي ميكنيم. محوريت خيال در اين مبحث تا بدانجاست كه ميتوان هنر اسلامي را در كليت آن به تجلي امر معقول در امر محسوس از طريق تخيل فعال تعريف كرد.

هر جامعه، فرهنگ و تمدّنی، اصول و ارزش‌های خاصّ خویش را محترم شمرده و سعی در مرعی داشتن آن‌ها در برنامه‌ها و اعمال خویش دارد، تا به این وسیله وصول به آرمان‌ها و اهداف خویش را تسهیل نموده و به آن‌ها دست یابد. تعالیم اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و اصول و ارزش‌هایی را معرّفی می‌نماید که در رأس آن‌ها اصول دین اسلام قرار گرفته است که هر کدام از این پنج اصل می‌توانند در هر یک از امورات زندگی مسلمین تأثیر و تجلّی خاصّی را داشته باشند. منبع اصلی این اصول قرآن کریم است به عبارتی، کتاب الهی معرّف این اصول است که ضمن تسلّط بر عالم وجود، رعایت آن‌ها در اعمال و رفتار انسان نیز توصیه شده است. توجّه و نزدیکی به این اصول و مرعی داشتن آن‌ها در فعّالیت‌های انسانی عاملی در جهت شناخت الهی و همراهی با نظام حاکم بر عالم هستی خواهد بود.پایان‌‌نامه حاضر بر این نکته تأکید دارد که در کنار و مقدّم بر معیارهای مادّی صرف، وجود مبانی نظری مدوّن برآمده از اصول دین اسلام، که بتوان معیارهای معنوی و جامع را از آن‌ها استخراج نمود، برای تعریف ارزش‌های حاکم بر طراحی و برنامه‌ریزی و شناخت و ارزیابی محیط زندگی و به ویژه محیط مصنوع ضرورت دارد. ضرورت تدوین این مبانی وقتی تشدید می‌شود که موضوع به شکل‌دادن محیط زندگی جوامع دینی و معتقد به ماوراء طبیعت، که بر عالم وجود و اجزائش و همچنین برای انسان و فعّالیت‌هایش هدفی والاتر از موضوعات صرف مادّی قائل هستند. در این پایان‌نامه با روشی توصیفی ـ تحلیلی به بررسی کلیت اصل معاد از نظر جهان‌بینی اسلامی پرداخته، نتایج تحقیق نشان می‌دهد که برای نظام حاکم بر عالم هستی، سه ساحت می‌توان قائل بود که عبارتند از: نظام الهی، نظام طبیعت و نظام انسانی؛ نظام طبیعت در طول نظام الهی قرار گرفته است و تقدیر نظام بشری نیز باید قرار گرفتن در طول ارده الهی باشد بر این اساس از نظر معادشناسی پنج اصل حرکت، تعادل، تضاد، تکامل و تکوین مورد بررسی قرار گرفته است و مولفه‌های مفهومی این پنج اصل به همراه معانی مرتبط با خود پایه و اساس طراحی باغ آرامگاهی را تشکیل می‌دهند.

چکیدهدر این رساله طراحی برای کودکان با هدف فراهم آوردن شرایط ایده آل فرایند «رشد»صورت میگیرد. سفر پر ماجرای«رشد » کودک در بستر رشد و یا «محیط» اتفاق می افتد و ما بعنوان معمار در میان مفاهیم گسترده محیط با مفهوم فضا یا به تعبیری محیط پیرامون کودک که مستقیما با آن در تعامل است روبرو هستیم.در این پروژه با نگاهی به روانشناسی رشد و بیان دیدگاه روانشناسان راجع به دوران کودکی، سعی داریم به بررسی محیط و عوامل موثر آن، بر رشد بهترکودکان بپردازیم. همچنین مخاطب را به توجه به «رفتار ، حرکات و واکنش های کودکان به محیط اطراف» دعوت می کند چرا که این موجودات ظریف و لطیف به دلیل فطرت پاک و حساسی که دارند ، از ویژگیها و توانایی های برجسته ای بهره مند می باشندو توانایی آن را دارند که دسته ای از نکات مغفول حتی مجهول زندگی را به ما تذکر و آموزش دهند.نتیجه این مطالعات و مشاهدات میدانی احکام و پیشنهاداتی است که می توان برای خلق محیطی مطلوب برای رشد کودکان از آن بهره برد. و نشان میدهد که معماری و فضای خلق شده توسط معمار یکی از مهمترین عوامل محیطی هستند که می تواند در کنار عوامل مهم دیگری مثل طبیعت ، فعالیت های هنری و بازی بر رشد کودک و تداوم فرهنگ یک جامعه تاثیر گذار باشد.نتیجه این فصل، تطابقی است که میتوان میان فرآیند معمول طراحی و فرآیندی که به اصطلاح کودکانه نامیده می شود، برقرار کرد .در بخش نخست یعنی مقدمات طراحی فرآیند معمول طراحی، موقعیت مکانی سایت در مرکز محله کوی اساتید دانشگاه یزد، جمعیت استفاده کننده 1100 کودک چهار تا 14 ساله با جمعیت هدف 4 تا 12 ساله مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. سپس به مطالعه حوزه های مختلف فعالیتی (مدیریتی و اداری، خدماتی و تربیتی) با ارائه اطلاعات و برنامه فیزیکی، عرصه بندی و دیاگرام ها در زیربنایی در حدود 4000 مترمربع پرداخته می شود. در بخش دوم مقدمات طراحی یعنی فرآیند طراحی کودکانه ورسیدن به کیفیات طراحی فضای کودک از طریق ارائه راهکار عملی در نحوه خط کشیدن طرح مطرح می شود و به طور خلاصه با پیشنهاد تمرینات عملی سه گانه یعنی مشاهده کودکان، مرور خاطرات کودکی و شناخت کودک درون و رسیدن به سه معیار کیفی اصلی در طراحی فضا برای کودکان یعنی امنیت، تعلق خاطر، جستجو و امکان کشف و دادن احکام عملی در طراحی برای کودکان می پردازیم ودر انتها با توجه به هر دو فرآیند و انطباق آنها ، به طراحی موضوع پرداخته و طرح نهاییمعرفی می شود .مسلم است تطابق این دو فرآیند با توجه به احکامی که در فصل گذشته بدست آمده، مارا در رسیدن به طرح نهایی کمک میکنند..

چکیده پایان‌نامه (شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده) :بحران " تزلزل نظام‌های ارزشی" از گذشته تا کنون گریبان گیر آدمی بوده است. نسل‌های پیشین همواره از بی‌ارزش شدن ارزش‌ها و چگونگی تغییر آن‌ها به گونه‌ای کاملا متفاوت و به ظاهر نا درست دم می زنند. روند تغییر ارزش ها، امروزه به دلیل تکثر فرهنگ‌ها، شکل‌گیری دوتایی ها و قابل‌قبول شدن تضادها دشوارترین مراحل خود را می‌گذراند. جهان بینی های متفاوت و گاه متناقضی در ارزش‌گذاری نظام زندگی انسان‌ها مطرح است که برخی از آن‌ها به زندگی درون‌مرزی، تعریف‌شده و عرف مدار و برخی دیگر به تأیید لزوم سرکشی از مرزها و واسازی مفاهیم به منظور کشف خوانش شخصی افراد از نظام ارزشی زندگی‌شان رهنمون می‌شوند. در گروه دوم، بسیاری از افراد در حین این ارزش سازی شخصی با بحرانی جدید رو به رو می‌شوند. گویی هر کجا که قرار است ارزشی ساخته شود، مرزی بین "نخواستن چیزی" و "خواستن هیچ " باید کشیده شود! نیهیلیسم به عنوان نظریه‌ای فرهنگی چیزی نیست جز قرار گرفتن در میان این دو قطب...اگرچه به نظر می‌رسد که انسان همواره میان این دو، "خواستن هیچ" را برمی‌گزیند یعنی همان کنش افراطی و سرکشی از مرزها...هر جامعه‌ای از معماری انتظار دارد ایده آل هایش را منعکس کرده و نگرانی‌های عمیقش را برطرف کند ولی از سوی دیگر معماری همیشه با تابو و سرکشی همراه است. این موضوع از فرم های کلیشه‌ای شروع‌شده و برنامه فیزیکی‌های مشترک در پروژه‌های مختلف را در برمی‌گیرد. جایی که به ندرت چیزی کانسپچولایز می‌شود. غافل از اینکه به گفته ژرژ باتای "معماری در جایگاه مبهمش، بین استقلال و سرسپردگی فرهنگی، بین اندیشه و عادت پیش می رود؛ و تنها جایی امکان بقا خواهد داشت که با نفی آنچه که جامعه از آن انتظار دارد، از ذات پارادوکسیکال خود فراتر می رود؛ به عبارت دیگر، معماری دستمایه یک ویرانی یا براندازی آوانگارد نیست، بلکه یک سرکشی است."با توجه به مفاهیم ذکر شده، تکنیک های انتخابی باید به نحو موثری خاصیت انتقادی داشته و حامل راهبردهای مبتکرانه در باز تعریف مفاهیم موجود باشند. این موضوع به طور خاص در روش های سازمان بین المللی انقلابیون اجتماعی اس- آی که گروهی از هنرمندان، نقاشان، سازندگان فیلم و معماران فعال بین سالهای 1957 و 1972 می باشند، دیده می شود.روش های مورد نظر آنها، درایو، دتورنمنت و شهرنشینی یکپارچه را در بر می گیرد که در این رساله به آنها پرداخته شده است.

ویدئواکولوژی مبحثی است که محیط بصری پیرامون انسان را به عنوان یک عامل اکولوژیکی مورد بررسی قرار می دهد. این بحث اولین بار در سال 1998توسط واسیلی آنتونویچ فیلین در کتابی با همین نام مطرح شد. این مبحث محیط بصری پیرامون انسان را به مثابه سایر ابعاد محیط زیست انسان که بر روی ویژگی های زیست شناختی و فیزیولوژیکی آن تاثیر می گذارند مورد توجه قرار می دهد؛ به این صورت که محیط بصری را با توجه به میزان مطابقتی که با مکانیسم های فیزیولوژیک و طبیعی بینایی انسان دارد تحلیل می کند و با در نظر گرفتن ویژگی ها و استاندارهای دستگاه بینایی در ادراک تصویر، محیط بصری مناسب و نامناسب را برای چشم شناسایی می کند. فقدان معیارها و استاندارهایی که بتواند محیط های بصری انسان را از اغتشاشات و ناهنجاری های بصری امروزه رها کند و محیط بصری خوشایند همگان بسازد یکی از دغدغه های مهم طراحی شهری می باشد و ویدئواکولوژی مبحثی است که با مد نظر قرار دادن ساختار بینایی انسان به عنوان مهم ترین ابزار ارتباط با محیط بصری به این هدف می پردازد.این مطالعات در کنار معیارهای زیبایی شناختی و هنجاری طراحی شهری معیارهایی را به دست می دهد که می توان بر مبنای آن ها میزان خوشایندی و ناخوشایندی محیط های بصری را سنجید و بر اساس آن به ساخت محیط بصری اقدام کرد. این تحقیق نیز سعی دارد با مبنا قرار دادن این مبحث به استخراج معیارهایی برای طراحی محیط مصنوع بپردازد که تا حد امکان با استاندارهای بینایی انسان در انطباق باشد و برای اولین بار در حوزه طراحی شهری، معیارهای ویدئواکولوژی را برای نمای ابنیه تحت عنوان " کاربرد مباحث ویدئو اکولوژی(تاثیر ساختار بینایی انسان) در شکل گیری معیار های طراحی جداره های شهری" تدوین کند.

امروزه لازمه ی زندگی موفق در اجتماع ، تعلیم و تربیت صحیح است و زنان به عنوان عضو تاثیر گذار جامعه در جایگاه مادر و تربیت کننده ی نسل آینده نیازمند کسب مهارت های فردی و اجتماعی می باشند. از آنجا که پایه ریزی اصلی شخصیت هر فرد در دوران کودکی شکل می گیرد ، بعد از خانواده محیط آموزشی مهمترین نقش تربیتی را ایفا می کند . در سال های دبستان و به ویژه بلوغ ، تفاوت های میان پسران و دختران به مراتب بیشتر و ثابت تر می شود و مدرسه به عنوان اولین پایگاه آموزشی کودک و جایی که محیط اجتماعی از دایره ی خانواده فراتر می رود ، دارای اهمیت ویژه ای است . در این سالها محیط موثر بر تربیت کودک به دو دسته ی محیط انسانی و محیط کالبدی تقسیم می شود که این دو بر روی هم تاثیر گذارند و بنا به روحیات خاص دختران این تاثیر گذاری به نسبت پسران بیشتر خواهد شد . می توان گفت به دلیل حرکت و پویایی در موجود زنده نسبت به کالبد بی جان ، تاثیر متقابل انسان بر انسان بسیار بیشتر از کالبد است بر انسان و از آنجا که سهم معماری فضا در بهبود کیفیت آموزش به نسبت نقش انسان در تربیت ، کمرنگ تر می باشد بایستی این نقش به نحو نیکو اجرا شود تا تاثیر خود را بر روند آموزش ایفا کند . تاثیر معماری بر روی مخاطب خود به عنوان استفاده کننده از فضا به گونه ایست که با ورود انسان به بنا با آن ارتباط بصری و حسی بر قرار می کند . انسان در فضا نه تنها حرکت می کند ، بلکه شکل ها را می بیند ، صداها را می شنود و گرما را حس می کند . در این پروژه سعی بر آن است که بر اساس روان شناسی اسلامی و با توجه به اهمیت دوران دبستان و بلوغ در رشدِ کودک ، بنا بر روحیات ویژه ی دختران در استخراج معانی و درک فضا ، همچنین دقت به جزئیات و حس تعلق بیشتر به فضای مدرسه به نسبت پسران ، قواعدی برای طراحی فضاهای آموزشی دختران ارائه شود . در این راستا علاوه بر مطالعات تاریخی و کتابخانه ای ، مطالعات تطبیقی از طریق تحقیقات میدانی در زمینه ی شناخت موضوع و همچنین پرسشنامه و مصاحبه در زمینه شناخت کودک انجام شده و در نهایت به چهارچوبی برای طراحی دبستان دخترانه رسیده ایم . امید است که تحقیق حاصل راهگشایی باشد بر تربیت هر چه بهتر کودکان این مرز و بوم .

این موضوع پایان‌نامه تحت عنوان "مجمع جهانی اهل بیت علیهم‌السلام و رسیدگی به امور طلاب " انتخاب گردیده است . این عنوان برگرفته است از آیه شریفه " انما یریدالله لیذهب عنکم الرجس اهل‌البیت و یطهرکم تطهیرا" و حدیث مشهور ثقلین از پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم "انی تارک فیکم‌الثقلین، کتاب‌الله و عترتی اهل بیتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا ابدا" که مورد تائید شیعه و سنی است . ضرورت در نظر گرفتن این سایت در مجموعه زینبیه اصفهان در واقع شرایط مناسبی از جهت خصوصیات فیزیکی سایت و هماهنگی آن با امامزاده‌ای است که بتواند بعنوان بافت در این مجموعه تعریف شود.

در مباحث مربوط به زمان، ملاصدرا به عنوان بزرگترین و مهمترین چهره فلسفه اسلامی، الفاظی به کار می‌گیرید که ظاهراً با الفاظ آینشتین به عنوان بزرگترین شخصیت در فیزیک مدرن مشابه است. آنچه صدرالمتألهین در این مبحث بدان می‌پردازد، از مهمترین و جالب‌ترین دستاوردهای فلسفه اسلامی بشمار می‌رود و در عین غنا از انسجامی درونی با بقیه ابتکارات و نظریات وی بالاخص نظریه «حرکت جوهری» برخوردار است. ایشان در عین حالی که بر اساس مبنای اسلاف خویش زمان را مقدار حرکت می‌داند، آنرا «بُعد چهارم» اشیاء معرفی کرده و همانند ابعاد سه‌گانه، زمان را از ذاتیات جسم می‌داند. آینیشتن نیز در نظریاتی انقلابی با نام «نسبیت عام» و «نسبیت خاص»، که مبنای فیزیک مدرن و تحولات بعدی آن قرار گرفت، زمان را در کنار مختصات سه‌گانه، «بعد چهارم» و متحد با آنان معرفی نمود. هر یک از این دو تفکر در حوزه خود سبب‌ساز تحولات اساسی و دستاوردهای شگرفی شد. این رساله بر آن است که سیر تاریخی هر یک از این دو نظریه در باب زمان را در بستر حوزه خویش بررسی نموده و سپس به مقایسه و تطبیق بین آنان بپردازد.