جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پس از تالیف نهج البلاغه عالمانی در صدد جمع آوری آن سخنان امیر المؤمنین (علیه السلام) که در نهج البلاغه نیست، برآمده‌اند. لکن اکنون تنها شش اثر موجود است که عبارت اند از: 1. ملحقات نسخة من نهج البلاغه و جزء ابن ناقة 2. مستدرک نهج البلاغه 3. نهج البلاغة الثانی 4. مصباح البلاغه فی مشکاة الصیاغه 5. نهج السعاده فی مستدرک نهج البلاغه 6. تمام نهج البلاغه. مستدرک کتابی است که در آن مطالبی که به دست مؤلف نرسیده جمع آوری و عرضه شود. به گونه‌ای که از ملاک ها و روش های او خارج نباشد. بنابر این مستدرک نهج البلاغه باید دربردارندۀ آن سخنان امیرالمومنین (علیه السلام) باشد که بلاغت شان در حد نهج البلاغه است، ولی در آن نیامده‌اند. برخی از آثار بالا فاقد بیان روش هستند. برخی هم فقط در اینکه سه بخش خطبه ها، نامه ها، و کلمات قصار را دارند شبیه نهج البلاغه‌اند. یعنی ملاک های سید رضی در نهج البلاغه مد نظر نبوده و تنها بخشی از سخنان یا نامه‌های امیر المومنین (علیه السلام) را آورده‌اند. چهار اثر اول این گونه‌اند. در نهج السعاده که مفصل ترین اثر این موضوع است، بنا بر این بوده که کلیۀ سخنان آن حضرت جمع آوری شود. در این کتاب در چینش خطبه ها تا آنجا که امکان داشته سیر تاریخی رعایت شده و در هر سه قسمت خطب، کتب، و کلمات قصار مسانید بر مراسیل مقدم شده اند. مؤلف تمام نهج البلاغه ادعا می کند منابع در اختیار سید رضی، خود، گزینش شده از منابع دست اول بوده اند و ما در تمام نهج البلاغه آن متون اولیه را آورده ایم. مؤلف، متون را از منابع مختلف آورده ولی در آن جاهایی که مشباهتی با نهج البلاغه بوده، عبارات نهج البلاغه را به جای عبارات منبع قرار داده و متن جدیدی ساخته که در هیچ جا وجود ندارد. بنابر این این کتاب مصداق مستدرک نهج البلاغه نیست