جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اين پژوهش در چهارفصل در پي تبيين وضعيت سياسي، اجتماعي و فرهنگي شيعيان امامي از سال 203 تا 260 هجري قمري و چگونگي ارتباط آنان با امام جواد عليه السلام، امام هادي عليه السلام و امام عسکري عليه السلام است. عصر ابناءالرضا? به دو دوره پيش از متوکل و پس از وي تقسيم مي شود. پيش از متوکل وضعيت سياسي و اجتماعي شيعيان تا حدودي مناسب بود؛ ولي با توجه به سياست سختگيرانه متوکل، از زمان او، شيعيان وضع مناسبي نداشتند و حتي پس از منتصر، شيعيان به راحتي نميتوانستند به ديدار ائمه? بروند. به خاطر همين فشارها، قيامهايي از سوي شيعيان انجام گرفت؛ ولي به دليل سرکوب شديد عباسيان، نبود همه جانبهگري، کمبود نيروهاي انقلابي و ناهماهنگي اعتقادي عناصر انقلابي، نتايجي نداشت. ائمه? نيز با تقيه، خود را از اين قيام ها دور ميکردند. به رغم کمتر شدن روز به روز ارتباط شيعيان با امام خود پس از عصر امام صادق عليه السلام، آموزش فرهنگي و علمي ائمه? قطع نشد و آنان کوشيدند تا شاگرداني را تربيت کنند و شيعيان امامي در کنار ائمه? با ديگر فرق شيعي ارتباطهايي داشتند و به تلاشهاي تبليغي مشغول بودند. آنها همچون مسلمانان ديگر، در پي نهضت ترجمه، با علوم روز جهان آشنا شدند و در رونق و شکوفايي علوم قرآني، فقه، حديث، فرقه شناسي، تاريخ و کلام نقش داشتند. گستره جغرافيايي شيعه، از شرق جهان اسلام در خراسان، تا غرب در مغرب را شامل ميشد و ائمه? در بسياري از مناطق وکلايي داشتند و به دليل گستردگي و پراکندگي شيعيان، شبکه وکالت ايجاد شد. برخي از مهمترين وکلاي ائمه? احمدبن اسحاق قمي، محمد بن سنان، علي بن مهزيار اهوازي و زکريا بن آدم قمي بودند. با وجود نظارت دائمي ائمه?، تعدادي از وکلا به برخي علل مانند دنيا طلبي، راه خود را از ائمه جدا ساختند.

بررسی عوامل سیاسی بیرونی و بازدارنده‏ی یک نهضت درونی، در یک جامعه‏ی خاص، امری بس دشوار است و پرداختن به تمامی جوانب آن از حوصله‏ی یک مقاله‏ی کوتاه، در یک نشریه و حتی یک کتاب مفصل هم، بیرون است و جای آن دارد که جمعی از صاحب نظران سیاسی گرد هم آیند و با روشی میان رشته‏ای، به کمک علوم اقتصادی، جامعه شناختی و روان شناختی و حتی تاریخی، آنها را مورد بررسی و مطالعه‏ی دقیق و موشکافانه قرار دهند. این جستار تنها گویای کلیات عوامل بازدارنده‏ی بیرونی سیاسی و به عبارت دیگر گویای کلیات موانع سیاسی بیرونی، در راستای نهضت خدمت رسانی، است و نگاهی از فراز به آنها دارد. در این راستا ابتدا، پس از ذکر مقدمه‏ای کوتاه در تقسیم عوامل و موانع به درونی و بیرونی و تقسیم عوامل و موانع بیرونی به اقتصادی و سیاسی، راه تبیین و توصیف موانع سیاسی بیرونی را در پیش گرفته است. از میان موانع سیاسی بیرونی موجود بر سر راه نهضت عظیم خدمت رسانی، سه مورد کلی را مورد بررسی و تبیین قرار داده است. عامل اول، عامل تخریب افکار عمومی است که در دو جهت بزرگ نمایی مشکلات و کوچک نمایی خدمات، در دستور کار ارگان‏های خبری و اطلاعاتی و پایگاه‏های تبیلغاتی دشمنان نظام اسلامی قرار دارد. عامل دوم مخدوش نمودن اعتبار بین المللی نظام اسلامی است، که با دو ابزار ذیل دنبال می‏شود: الف) قوانین و کنوانسیون‏های ظاهری بین المللی که بعضاً معارض و مخالف با اصول، ارزش‏ها و آرمان‏های مکتبی نظام اسلامی است. ب ) ارعاب و ایجاد ترس و وحشت، تروریسم و جاسوسی در کشورهایی که روابطی دوستانه‏ای با نظام اسلامی دارند و انتساب آنها به نظام اسلامی. عامل سوم، عامل تهاجم فرهنگی است که در کنار و فراتر از تمامی عوامل و ابزارهای دشمنان انقلاب همواره حضور داشته و دارد. این عامل اگرچه عنوان فرهنگی دارد، اما برهیچ کس پوشیده نیست که ماهیت حقیقی آن سیاسی است و در دستور کار سیاست مداران و حتی ارگان‏های اطلاعاتی و جاسوسی دشمنان نظام اسلامی قرار دارد و تئوری پردازان آن نیز مقامات سیاسی و اطلاعاتی و امنیتی آنها می‏باشند. این عامل در صدد است با هدف قرار دادن عناصر اعتماد به نفس و خودباوری ملی و دینی و اعتماد میان مردم و مسؤولین نظام اسلامی و ایجاد روحیه‏ی تجمل گرایی، رفاه زدگی، مادی گرایی و لذت پرستی، عوامل مؤثر در خودخواهی و خودمداری و نفس پرستی را رواج داده و از این طریق روحیه‏ی خدمت رسانی را، که لازمه‏ی یک نهضت خودجوش ملی است، مخدوش نماید.