جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫فضايل و امتيازات خاص امام علي(ع) ، منشأ حسادت و کينه‌توزي برخي از مسلمانان، خصوصاً بني‌اميه حتي در زمان حيات پيامبر اسلام(ص) بود. رفتارهاي غلط خلفا همچون جلوگيري از بيان احاديث نبوي، بدعت در مسائل سياسي، اقتصادي و فرهنگي، تبعيض‌هاي سياسي همچون قوم‌گرايي، احياي معيارهاي جاهلي و قرار دادن آن‌ها به‌جاي ايمان و تقوا، تبعيض‌هاي اقتصادي در تقسيم بيت‌المال و غنايم جنگي، کشته‌شدن عثمان در سال 35 هجري و جهالت مردم نسبت به فضايل و جايگاه امام علي(ع) ، جامعه‌اي را پديد آورده بود که تاب احياي حکومت نبوي در قالب عدالت‌محوري امام علي(ع) را نداشت. بعد از بيعت مردم با آن حضرت، حکومت ايشان با چالش‌هاي سياسي و نظامي، از قبيل جبهه‌گيري سران و اشراف مناطق حجاز، عراق، يمن و شام در مقابل ايشان، و همچنين جنگ‌هاي جمل، صفين و نهروان روبرو شد. بازگشت فرهنگ جامعه به تعصبات قبيله‌اي، و تشکيل جلسات قصه‌خواني و نقل اسرائليات نيز از جمله چالش‌هاي فرهنگي موجود در زمان حکومت علي(ع) بود. در اين بستر اجتماعي، گروه‌هاي سياسي مذهبي متعددي از قبيل انديشه علوي، انديشه عثماني، گروه قاعدين، خوارج و مرجئه شکل گرفت. مردم که تحت تاثير منحرفين، از جنگ خسته شده بودند، عملاً از فرمان امام سرپيچي مي‌کردند. آن حضرت در برابر مشکلات سياسي به مدارا و گفتگو با مخالفان، و قاطعيت در مقابل تهديدکنندگان اصول و ارزش‌هاي اسلامي پرداخت. او با اقداماتي نظير پس گرفتن بيت‌المال از متعرضين به آن، تقسيم مساوي بيت‌المال، تقسيم غنايم جنگي بين رزمندگان، دعوت غلات به حق و در نهايت سرکوب آن‌ها، راهنمايي و سرزنش صوفيان، به مقابله با چالش‌هاي اقتصادي و فرهنگي زمان خويش پرداخت. تلاش‌هاي آن حضرت، احياي سنت نبوي، سرکوب زياده‌خواهان و قدرت‌طلبان، روي کار آمدن افراد شايسته و باايمان، عدالت در تقسيم بيت‌المال و برخورد با متخلفين براي استيفاي حق مردم را در پي داشت.