جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫مؤلفه‌هاي فرهنگي شريان‌هاي زندگي جامعه انساني است، که عموماً توسط حاکمان قابل تغيير است، اما گاهي مردم با اطاعت از رهبران ديني خود وضعيت فرهنگي و شرايط سياسي و اجتماعي خود را تغيير مي‌دهند. پژوهش حاضر با روش توصيفي تحليلي به تبيين شرايط فرهنگي عصر امام رضا(ع) و نقش ايشان در برابر گروه‌ها و فرقه‌هاي مختلف پرداخته، و اين فرضيه را پيگيري مي‌کند که امام رضا(ع) با استفاده از شرايط فرهنگي نسبتاً مناسبي که در اثر جنگ‌هاي داخلي بين امين و مأمون به‌وجود آمد، اقدامات مؤثري انجام داد که ثمره آن پرورش نخبگان علمي، برجاي گذاشتن ده‌ها کتاب علمي رسميت مکتب اهل‌بيت(ع)، و نشر معارف اسلامي بود. دوران زندگي امام رضا(ع) به سه بخش تقسيم مي‌شود: از ولادت در سال 148 هجري تا شهادت پدر گرامي ايشان؛ از شهادت پدر تا پذيرش ولايتعهدي مأمون، که در اين مدت محل مراجعه علما و دانشمندان از نقاط مختلف در مدينه بود؛ و از ابتداي ولايتعهدي تا شهادت در سال 203 هجري. وضعيت اجتماعي و سياسي عصر امام رضا(ع) به گونه‌اي بود که سادات علوي سخت‌ترين دوران زندگي را سپري مي‌کردند. مأمون پس از پيروزي بر امين، تصميم گرفت که براي جلب نظر امت اسلامي و خصوصاً علويان، ولايتعهدي خود را با اجبار بر امام رضا(ع) تحميل کند. در اين دوران که نهضت ترجمه و بحث‌هاي کلامي نيز به‌شدت گسترش يافته بود، امام در برابر جريان‌هاي فکري مختلف، موضوع‌گيري‌هاي مناسبي از خود نشان داد. همچنين با کنار کشيدن از سياست، شرايط به‌وجود آمده در اثر ولايتعهدي را به فرصتي مناسب تبديل نمود، و در جلسات مناظره‌اي که توسط مأمون با حضور سران اديان و مذاهب تشکيل مي‌شد، شرکت مي‌جست که منافع فراواني را براي شيعيان در پي داشت. تربيت شاگردان متعدد که علامه مجلسي تعداد آنان را 317 تن مي‌داند، رساله ذهبيه پيرامون پزشکي، و علل الاحکام از جمله آثار وجودي امام رضا(ع) به‌شمار مي‌رود.

لویی آراگون، در این مجال به عنوان یک شاعر و نویسنده معاصر مطرح می شود؛ شاعری که در طول جنگ جهانی دوم ،زن ورانگی و تعهدمندی به میهن را نه تنها هم رسته می داند، که چه بسا از دید او می توان از عشق به زن، به عشق جاودانه به میهن رسید. در اثر او، زن پاس داشته می شود، برغم آنانی که زن را گرانباری بر گرده مرد جنگاور می شمرند، او خود آشکارا در اشعارش بر آن است که تنها و تنها محبوبه اش بوده که به او امید ماندن و زیستن می داده است. مضامین، اسلوب و اشارات او و در واقع بخش بیشین آثارش در هیمنه پیشگاه زنانه السا است؛ تا به دانجا که تعهدمندی و میهن پرستی او در ظاهر اثر، به چالش کشیده می شود. این چشم انداز اما، نمی تواند خواننده آشنا با بافت تاریخی و اجتماعی اشعار را گمراه کند؛ با ره گیری تصاویر زنان در اشعار آراگون، چه در سطح و چه در عمق مضامین، نرم نرمک تصاویر دیگری رخ می نمایند:از السا تا فرانسه، خطی ممتد کشیده شده است. فرانسه در پی آیند نگاره عاشقانه السا و تصاویر زنان پرآوازه اساطیری و حقیقی ظاهر می شود. فرانسه و السا دو واژه با صفاتی یکسان که به هر دوان داده شده: نیاز، دوگانگی، زنانگی، شاعرانگی. ارزشهایی که ایدئولوژی مردانه نازی را می لهند. فرانسه در اینجا در کالبد زنی پرستیدنی و حقیقی جلوه می کند؛ تصویری که فراخناک در «زیباتر از اشک» انگاشته می شود، جایی که فرهنگ و خاک فرانسه با ستایش پیکره زن سروده و ستوده می شوند؛ زن و فرانسه: هر دو در آوردگاه، زیر تهدید در زندگی و عشق، هر دو پرستیدنی.پس عشق نیز در این جا طرحی دوگانه به خود می گیرد، عشقی انسانی و در عین حال عشقی والا، عشق به میهن؛ میهنی که پرچمش حتی، در میان تصاویر زنانه در کند و کاو هویت خویش است.این است منش شعرگوی متعهدی که با آفرینش لفافه گویی ها در اوان جنگ، نقشی ارزنده در زایش شعر مقاومت داشت. او فرانسه را نهانی می پرستد، فرانسه ای که در درازنای جنگ و به دلیل حضور غیر فرانسویان اندوهناک است. پس با نشان دادن تصویری از نیاز زنانه، نیاز فرانسه را به گوش هم وطنانش بانگ می زند تا به یاری میهن بشتابند، عشق مشترکی که در بند است.