جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫چکيده : اين نوشتار از منظر قرآني، انواع حقوق معنوي، مادي و سياسي اهل بيت پيامبر اسلام(ص) را بيان مي‌کند. نويسنده ضمن شرح شأن والاي اهل بيت( آياتي از قرآن کريم، مربوط به انواع حقوق آنان را تفسير اجمالي کرده، ضمن انعکاس ديدگاه‌هاي مفسران شيعه و اهل سنت، به برخي شبهه‌هاي علماي اهل سنت در اين زمينه پاسخ مي‌دهد. وي در چهار فصل با اشاره به اين حقوق، منزلت عظيم اهل بيت را ترسيم کرده است. نگارنده در فصل اول نخست به بيان عترت و اهل بيت پرداخته و ديدگاه‌هاي مورد قبول و غير قابل قبول را در مفهوم و مصداق اهل بيت منعکس مي‌سازد، سپس ادله قرآني و روايي را مبني بر اين که اهل بيت فرزندان معصوم امام علي( و حضرت فاطمه( هستند، بيان مي‌نمايد. در فصل دوم حقوق مادي اهل بيت( مانند انفال و مصاديق آن، فيء و خمس، دليل‌هاي قرآني مبتني بر اين حقوق و اثبات آن‌ها درباره اهل بيت( ارائه مي‌گردد. در فصل سوم حقوق معنوي اهل بيت بر مردم همچون : حق مودّت، حق صلوات فرستادن بر آن‌ها، اجر رسالت پيامبر اسلام در مورد اهل بيت(، حق بزرگداشت منازل آنان و زيارت قبورشان، همراه با آيات مربوط به اين مسايل از ديدگاه مفسران شيعه و اهل سنت منعکس شده است. فصل چهارم به حقوق سياسي اهل بيت( مانند حق ولايت آنان، حق اطاعت و تبعيت کردن از آن‌ها اختصاص دارد، نويسنده حق حکومت بر مردم را انحصاراً به اهل بيت( استناد داده، ضمن ارائه تفسيري قرآني در اين زمينه از راي مفسران شيعه، به شبهه‌هاي اهل سنت در اين موضوع پاسخ مي‌دهد. وي با توجه به آيات تطهير، اولي الامر و ولايت، به اثبات عصمت آنان پرداخته و شايستگي حکومت و اطاعت را تنها در ائمه( منحصر کرده و احتجاج اميرالمؤمنين علي( و برخي ديگر روايات در اين باره را فراروي مخاطبان نوشتارش مي‌نهد. اثبات آيه ولايت در اثبات امامت امام علي( و فرزندان معصوم ايشان و ضرورت اطاعت از آنان در آيه اولي‌الامر و نقد ديدگاه‌هاي مفسران اهل سنت در اين موضوع، از ديگر مباحث اين کتاب به شمار مي‌آيد.

اطناب به معنای طولانی کردن کلام است و در اصطلاح علم معانی همان دراز کردن سخن است که اگر به مقتضای حال مخاطب باشد، مفید است. اطناب همچون ایجاز یکی از مهم ترین صنایعی است که کلام را بلیغ، رسا و موثر می سازد و آن را به مقتضای جال مخاطب و مناسب با احوال و در خور موضوع بحث می گرداند، در بحث اطناب به موارد: ایغال، تکرار به جهت تأکید، اعتراض یا حشو، ایضاح بعد از ابهام، ذکر خاص بعد از عام، مسائل حکمی، کلمه، مترادفات، تذییل و تتمیم پرداخته می شود که بر حسب آمار به دست آمده مشخص می شود که بیشترین موارد موجود در مثنوی مربوط به تمثیل هایی است که مولوی برای تأیید مطالبش به آوردن آن ها اقدام کرده است زیرا همچنان که می دانیم غرض اصلی مولوی توضیح و تبیین یک مطلب است که زنجیره ی حکایت های پی در پی او در مثنوی، هر کدام استدلال و تأییدی برای همان موضوع اولیه است و بدین ترتیب است که بسیاری از عرفا و مثنوی شناسان سراسر مثنوی را یک مطلب واحد می دانند که از تسلسل حکایات حاصل می شود. در حقیقت مولوی قصه گویی را ظرفی برای بیان اغراض خود قرار داده و تکیه اصلی و اساسی او بر مظروف است، که مخاطبان مثنوی به فراخور قابلیت درکشان هر یک نصیب خویش می برند. اما آنچه که در این رساله مورد بررسی قرار گرفته است دلایل اطناب یعنی طولانی شدن کلام مولاناست که یکی از مباحث مهم پیرامون مثنوی است و اگرچه گاهی اطناب را مخّل کلام دانسته اند اما آنچه در این رساله یافت شد بیشتر از نوع اطناب هایی است که برای افاده ی کامل سخن لازم بوده اند. اطناب از نوع تکرار در درجه دوم قرار دارد، سومین مورد اطناب مسائل حکمی است که ذهن آگاه مولوی آن ها را توضیح می دهد، علاوه بر موارد فوق، موارد دیگر اطناب از قبیل اطناب نوع ذکر خاص بعد از عام بررسی شده اند که نتایج حاصله به شکل نمودارهایی در پایان رساله نشان داده شده است.