جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله‌ی حاضر کند و کاوی است در ماهیت نظریات هرمنوتیکی برخاسته از اندیشمندان غربی، که پس از تأسیس این شاخه از دانش‌ همزمان با نهضت اصلاح دینی در غرب، از دیدگاه نظریات مطرح شده در گرایشات مختلف این دیدگاه، به متن و به ویژه متون دینی و کتاب مقدس و شیوه‌های فهم و تفسیر آن نگریسته‌اند؛ شیوه‌هایی که ضمن تضاد بسیار با روش معهود فهم و تفسیر، بین نظریات مولف‌محوری، متن‌محوری و مفسرمحوری در نوسان است، و به نتایجی کاملاً متضاد با شیوه‌ی متعارف فهم منتهی می‌گردد. در این میان نواندیشانی از جهان اسلام که به اعتراف خود در پی ایجاد تغییر و اصلاح در مبانی اسلامی و همسو کردن آن با اندیشه‌های غربی حاکم بر جامعه‌ی جهانی یا همان نظریات مکتب لیبرالیسم غربی بودند، درصدد تطبیق نظریات مطرح شده در هرمنوتیک بر شیوه‌ی فهم و تفسیر متون دینی و بویژه قرآن کریم برآمدند، که بکارگیری این روش به دلیل تضاد عمیقی که با مبانی اسلامی دارد، موجب تفسیر به رأی شدیدی می-گردد که در روایات و حتی خود قرآن به شدت از آن نهی شده است. با کاربرد نظریات مذکور در خصوص متون دینی اسلامی، اسلام از محتوای خود تهی شده و بسان ظرفی خالی، پذیرای نظریات متضاد با مبانی خود می‌گردد که ماهیت اسلام حقیقی را به کلی تغییر می‌دهد. این رساله با هدف تبیین ماهیت نظریه‌ی هرمنوتیکی و نارسایی‌های آن در خصوص فهم متن، ضمن تبیین نظر اسلام در خصوص فهم و تفسیر متون دینی و بررسی ماهیت، خاستگاه و نظریات نظریه‌پردازان غربی این مکتب نوظهور، به نقد آراء و مبانی این دانش در گرایشات مختلف آن پرداخته، و با نگاه ویژه به دیدگاه هرمنوتیک در خصوص متن، امکان تطبیق آن بر قرآن را بررسی نموده، و آنگاه با بیان مجالات تأثیرپذیری نواندیشان جهان اسلام، همچون نصر حامد ابوزید، مجتهد شبستری، سروش، محمد ارکون و... که متأثر از این روش جدید به تأسیس نظریات جدیدی در خصوص فهم و تفسیر متون دینی به ویژه قرآن روی آورده‌اند، درصدد اثبات ناکارآمدی نظریات این رشته‌ی جدید برای فهم و تفسیر قرآن است.

از دیرباز زبان به عنوان ابزاری برای نقل و انتقال معنی به کار می‌رفته است، بدین جهت، بحث از معنی و انتقال صحیح آن به دیگری ، از آغاز تا به امروز، اندیشه بشر را به خود معطوف داشته و انسان پیوسته در جستجوی روشی مناسب برای کشف معنی، تلاش-های گسترده ای را انجام داده است.این تحقیق با بررسی اجمالی دیدگاه‏ هرمنوتیست‏ها و عالمان اصول در مبحث تعین معنای متن ‏آغاز می شود و در ادامه، به بررسی متمرکز و مقایسه دیدگاه‌های پل ریکور، هرمنوتیست شهیر معاصر با دیدگاه‌های شهید صدر از برجسته ترین اصولیان زمان حاضر پرداخته می شود. در نهایت روشن می‌شود که دیدگاه‏های قائل به تعیّن معنای متن، به‏رغم اختلاف‏هایی که میانشان وجود دارد، در این امر با یکدیگر اتفاق نظر دارند که هدف از فهم متن، درک و کشف مراد مولف به‏صورت معتبر است. از دیدگاه هرمنوتیک رمانتیک، مسیر رسیدن به این معنای متعیّن با بازسازی ذهنیت و زندگی مولف در مفسر میسر می‏شود و نزد اصولیان این امر با توجه به سیره مستقر بین انسان‏ها که ظاهر کلام یکدیگر را وافی به مقصود قلمداد کرده اند، امکان‏پذیر می‏شود. در این بین هرمنوتیک پل ریکور که به دنبال رهایی از ورطه نسبیت‏گرایی بود، نسبت به هرمنوتیک فلسفیبه ویژه گادامر، گامی به جلو محسوب می‏شود، اما به نظر می‏رسد اگر مراد وی از فاصله‏مندی و استقلال متن از مولف، به قطع کامل متن از مراد مولف بینجامد، نتیجه‏ای جز نسبیت‏گرایی در معنی و عدم تعین به دنبال نخواهد داشت؛ این در حالی است که شهید صدر و دیگر اصولیان، هم جایگاه رفیعی برای مولف به مثابه خالق متن، قائل هستند؛ هم جایگاه متن را به مثابه امری عینی و حامل پیام مولف، پاس می‏دارند؛ و هم موقعیت مفسر را به عنوان کسی که با اتخاذ روشی عرفی و اصول زبانی، در پی کشف مراد مولف و دست‏یابی به فهمی معتبر از متن است، محفوظ می‏دارند.

چکیده ندارد.