جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫حضرات خمس يکي از مباحث مهم عرفان نظري است، که علماي قديم و جديد درباره آن سخن گفته‌اند. عرفا، تجليات و مظاهر نامتناهي ذات حق را در پنج حضرت، محصور کرده‌اند. حضرات خمس، عوالم کلي هستند که مظهر صفات و کمال الهي به‌شمار رفته، و تنها وسيله ارتباطي بين حق و خلق مي‌باشند. هدف از اين پژوهش، تبيين مراتب حضور اين حضرات است. حضرت اول: مرتبه احديت و غيب مطلق و نور محمدي( است؛ مرتبه‌اي که حضرت حق به‌نحو بشرط لا، با شرط جميع اعتبارات و اسما و صفات لحاظ مي‌شود. حضرت دوم، مرتبه واحديت است؛ مرتبه‌اي که ثبوت جميع اعتبارات و اسما بوده، و بشرط شيء و عالم اسما، معاني، و اعيان ثابته است. اين مرتبه را عالم لاهوت نيز مي‌گويند. حضرت سوم، مرتبه ربوبيت و عالم عقول و نفوس است، که به آن عالم جبروت گفته مي‌شود. حضرت چهارم، مرتبه واسطه فيض از مجردات به جسمانيات است، که آن را عالم مثال مي‌نامند. و حضرت پنجم، مرتبه اجساد، محسوسات و شهود است، که آن را عالم مادي و ناسوت گويند. بر اين اساس، انسان تنها وجودي است که جامع همه مراتب عيني، مثالي و حسي است، و تمام عوالم غيب و شهادت در وجود او جمع است. همچنين انسان کامل، تنها وجودي است که مظهر ذات الهي بوده، و واسطه بين حق و خلق، و رابطه بين حضرت وحدت محض و کثرت تفصيلي است. انسان کامل هم در اصل وجود موجودات، و هم در کمالات وجودي آن‌ها واسطه است. از آن‌چه گفته مي‌شد مي‌توان نتيجه گرفت که مراتب انسان با مراتب حضرات خمس مطابقت دارد، و در جهان هستي وجود انسان کامل لازم و ضروري است؛ زيرا بدون وجود او تمامي عوالم امکان، قوه محض و جسد بي‌روح است.