جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اين پژوهش، احکام فقهي و حقوقي مربوط به قتل غيرعمد(قتل‌خطايي) در فقه شيعه اماميه و قوانين موضوعه کشور عراق را بررسيده و راه هاي اثبات قتل غيرعمد و کيفيت مجازات قاتل در فرض خطايي بودن قتل و مقدار ديه آن را بيان مي‌کند. اين تحقيق در سه فصل تنظيم شده است. نويسنده در فصل اول به مباحثي مقدماتي مانندِ غرض از عقوبت گناهکار (شخص زناکار)، هدف از قصاص و جريان حد بر شرابخوار و امثال آن، حرمت داشتن خون افراد از منظر فقه اماميه و قانون حقوقي کشور عراق مي‌پردازد. آن گاه پس از تعريف خطا، قتل و قتل خطايي در لغت و اصطلاح فقها وحقوقدانان، تفاوت ميان قتل خطايي با قتل عمدي را از لِحاظ ديه و قصاص و مقدار و نوع عقوبت قاتل بيان مي‌کند. مسايلي همچون: موارد قتل خطايي در فقه اسلامي، قاتل بودن مجنون و صبي(کودک و نوجوان) و قاتل بودن شخص کور به صورت خطايي، حکم خطاي طبيب در قتل بيمار و ساير موارد و مصاديق قتل خطايي، از ديگر مباحث همين فصل است. در فصل دوم راه‌هاي تشخيص خطايي‌بودن قتل و غير عمدي بودن آن بر اساس فقه شيعه اماميه و قوانين موضوعه حقوقي عراق بيان شده و اثبات قتل خطايي با اقرار قاتل، حجيت و مفهوم اقرار، شرايط مقر(اقرار کننده)، اقوال فقها در باره نحوه اقرار به قتل خطايي و اثبات آن، اثبات قتل به وسيله بينّه، اثبات قتل به وسيله شهادت دادن افراد عادل، بيان حجيت بينه و شهادت و کيفيت و نوع آن ها طبق مذهب فقه اماميه و قانون دولت عراق، شرايط شاهد براي شهادت دادن بر قتل، تعداد شاهدان، اثبات قتل به وسيله قَسَم خوردن با قَسَم دادن قاتل و شرايط قسامه در فقه اماميه و قانون دولت عراق به صورت مسبوط و مستدل بيان شده و ادله روايي، قرآني و حقوقي آن ها ارائه گرديده است. در بخش ديگري از اين نوشتار به بحث درباره کفاره قتل خطايي همچون: آزاد کردن بنده، روزه گرفتن و اطعام شصت فقير به عنوان خصال کفاره قتل خطايي و شرايط هر يک بيان گرديده است. فصل سوم نيز به مبحث ديه قتل خطايي و مقدارآن بر اساس قيمت شتر يا گاو بر طبق فقه مذهب اماميه و قوانين موضوعه دولت عراق اختصاص دارد. وحالات و فروض مختلف‌آن؛ مانند ديه جنين، ولد زنا، صورت هاي مختلف ديه کامل، نصف يا مضاعف، ديه زنان، ديه اهل ذمه، ديه مسلمان و احکام ديه در ماه هاي حرام (تغليظ ديه) را بيان مي‌گردد.

مسلمانان تا اوایل قرن دوم هجری سرگرم جهاد و فتح مناطق مختلف و اشاعه دین اسلام بودند، و به همین علت فرصتی برای تدوین و بهره گیری ازعلم و دانش را نداشتند.اما بعد از تسلط مسلمانان بر سرزمینهای وسیع و ایجاد آرامش و امنیت و ثروتهای سرشاری که از فتح این مناطق به دست آورده بودند، زمینه برای پیشرفت دانش و فراگیری علوم گوناگونبا توجه به آموزه های قرآنی و احادیث و روایات پیامبر و ائمه فراهم شد. جنبش ترجمه از قرن دوم تا قرن چهارم هجری قمری در دوره خلافت عباسی با تلاش وزیران ایرانی مانند برمکیان و با تشویق خلفایی چون هارون و مامون به اوج رشد و شکوفایی رسید. در این تحقیق به بررسی و نقش خاندان‌های ایرانی، مراکز علمی موجود در آن دوره،آثار و کتب نوشته شده درتمدن‌های گذشته،و کسانی که در شکل‌گیری جنبش ترجمه حضور موثری داشتند پرداخته شده است. نتیجه تحقیق حاضر با تکیه بر یافته‌های کتابخانه‌ای نشان می‌دهد که در دوره اموی به علت شرایط حاکم بر جامعه، علوم شرعی مانند کلام و فقه و اصول و حدیث مورد توجه بوده و علوم تجربی مانند طب و کیمیا در حد رفع نیاز مورد توجه بود ولی با این همه، پایه‌های اولیه جنبش ترجمه در دوره اموی و تلاش کسانی چون خالد بن یزید و عمر بن عبدالعزیز نهاده شد. در آن زمان نوشتن و کتابت در میان مسلمانان به صورت عمومی چندان رایج نبود اما افردای بودند که کتابت می کردند.اما به علت حافظه قوی که داشتند بیشتر مطالب را حفظ می‌کردند و به یادگیری قرآن بیشتر اهمیت می‌دادند. اما در دوره عباسی به علت نیاز جامعه به دانستن و آگاهی نسبت به مسائل اطراف و آشنایی با فرهنگ‌ها و دستاوردهای علمی کشور‌های فتح شده و توجه خلفا و وزرا، رشد هر چه بیشتر علوم و دانش‌های گوناگون و شگل‌گیری جنبش ترجمه در این دوره را فراهم شد. در این جنبش خاندان‌هایی چون برمکیان،بخت یشوع،بنی شاکر و.... و مراکزی چون بیت الحکمه و جندی شاپور نقش داشتند.