جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه تحت عنوان احتجاج امام حسن مجتبی (ع) در دفاع از پدر بزرگوارشان در برابر دشمنان (براساس احتجاج 160 طبرسی)با انطباق بر قرآن و روایات در پنج فصل تنظیم شده است . براساس متن احتجاج امام حسن مجتبی (ع) در مجلس معاویه و دشمنان اهل بیت (ع) در دفاع از امیرالمومنین علی بن ابی طالب (ع) به فضایل و مناقب آن امام همام پرداخته شده که مهم ترین محورهای آن حول مقام و منزلت حضرت علی (ع)ددر نزد خدا ، نزد پیامبر(ص) ، فضایل حضرت امیر (ع) از زبان مبارک خود حضرت ، ایمان ، علم ، قضاوت و شجاعت آن حضرت می چرخد . در این بررسی سعی شده که از آیات متناسب با منزلت حضرت علی (ع) و همچنین روایاتی که محدثان شیعه و سنی در منطلت و وصف آن امام المتقین آورده اند بهره گیری شود .

تلاش در جهت مقابله با مشکلات روحی و روانی انسان‌ها به ویژه در عصر ما اهمیت ویژه‌ای یافته است و پیشرفت‌های عظیم تکنولوژی، نتوانسته است این مشکل را برطرف سازد. کوشش علمی در راستای شناخت الگوی رفتاری انسان سالم با عنایت به آموزه‌های دینی از جمله پژوهش‌هایی است که می‌تواند در این مورد تاثیرگذار باشد. این تحقیق در صدد است الگوی انسان سالم در کلام علی × در نهج البلاغه را با دیدگاه‌های مکتب روان شناسی آلپورت مقایسه نماید. در این پژوهش ضمن بررسی نقطه‌های مشترکی چون برخی ویژگی‌های انسان سالم، مشخص شده است که الگوی ارائه شده در نهج البلاغه با تکیه بر تقوی و کرامت و شأن والای انسانی به عنوان مهم‌ترین شاخصه‌ها، شخصیت آدمی را از ساحت عالم ماده فراتر توصیف می‌نماید و انسان پرهیزگار را به عنوان انسانی سالم معرفی می‌نماید.

مطالعه،بررسی و شناخت شرح حال پیامبران و آشنایی با رسالت آنان همواره ذهن و اندیشه ی پژوهندگان علوم دینی را به خود مشغول داشته است.نبوت و رسالت حضرت موسی(ع)و وقایعی را که وی با آن ها روبرو شده،در دو منبع دینی- تورات و قرآن - به صورتهای مختلف طرح شده که در عین تشابهاتشان،تفاوت های فروانی هم با یکدیگر دارند.در میان متون مقدس، قرآن آخرین و کامل ترین آن هاست و در آیات بسیاری از شخصیت و شرح حال حضرت موسی(ع)و سختی ها و ناگواریهای دوران رسالت و نبوت وی سخن به میان آورده و مقایسه با آن چه در متن کتاب تورات ذکر شده جامع تر،عمیق تر و دقیق تر است.نظر به اهمیت این موضوع،عنوان پژوهشی این پایان نامه سیمای حضرت موسی(ع)در قرآن و تورات است که به روش پژوهش تطبیقی در پنج فصل که هر کدام متمم و مکمل یکدیگرند تدوین و تنظیم شده است.برای این که تصویر نسبتاً روشن ودقیقی از قرآن و تورات ترسیم کنیم بعد از فصل اول که به کلیات اختصاص دارد در فصل دوم این رساله به بررسی ونقل نظرگاههای شبیه و مشترک این دو منبع دینی پرداخته و آیات قرآن و عبارت تورات در کنار یکدیگر آورده شده است.در فصل بعد آراء و اقوال متفاوت قرآن وتورات را در باب حضرت موسی(ع)مورد تجزیه وتحلیل مقایسه ای و تطبیقی قرار داده و مستندات خود را از قرآن و تورات ذکر کرده ایم.در فصل چهارم به شرح و بررسی اختلافات و افتراقات این دو متن پرداخته شده و موضوعات مهمی همچون مؤمن آل فرعون که در تورات از آن سخنی به میان نیامده و برعکس در قرآن بدان تصریح وتأکید شده مورد کندوکاو قرار گرفته است.در فصل پایانی به جمع بندی ونتیجه گیری از دریافت ها و برداشت های خود از قرآن و تورات پرداخته ایم که از بارزترین و برجسته ترین وجوه این نتیجه گیری توجه به مفاد و مضمون عبارت قرآنی «ربّ العالمین»است.این عبارت،شعار محوری و اصلی حضرت موسی(ع)در برابر فرعون وفرعونیان بوده است.در صورتی که تورات از ربّ ابراهیم، ربّ اسحاق و نیاکان آن ها سخن گفته که تعبیر قرآن ازلحاظ کلامی و اعتقادی جامع تر و رساتر است و با روح و پیام رسالت حضرت موسی(ع)انطباق و همخوانی عمیق معنایی دارد.

انذار روش تربیتی پربسآمدی در گفتار و رفتار امیرمونان است. ایشان برای تربیت و هدایت انسان ها و رساندن فرد و جامعه به سعادت و کمال به مردم هشدار و آنان را از عواقب اعمالشان بیم داده اند. برخی انذار های حضرت امیر در حوزه سیاست و فرمان های حکومتی و نامه به کارگزاران است. برخی تربیتی اند مانند نامه به فرزندشان و یا اخلاقی مانند هشدارهای مکررشان به رعایت تقوای الهی. با طبقه بندی انذارها بدست می آید که شرایط محیطی متفاوتی که حضرت با آن روبرو بوده موجب شده تا ایشان از گونه های مختلفی مانند توبیخ افراد انذار عملی تحریک عواطف و هیجانات مثبت و منفی استفاده کنند. ایشان دردها آزمایش ها و فتنه هایی را که جامعه به آن مبتلا بوده و نیز درجات مختلف مخاطبین را در نظر می گرفته اند. پیامد هر یک از گونه های گفتاری انذاری حضرت در ساحت های شناختی احساسی رفتاری و اجتماعی انسان جلوه می کند و موجب ایجاد بینش تعمیق و تقویت باورها و نیز تغییر و اصلاح نگرش پیشگیری و بازدارندگی می شود.

هدف از این نوشته بررسی و مشخص کردن دیدگاه سنایی نسبت به پیامبراکرم (ص) و ائمه(ع) است. این نوشته در 5 فصل گردآوری شده است.قسمت –مقدمه- بیان شده است. در فصل دوم به زندگی نامه حکیم سنایی و اندیشه و آراء و عقاید ایشان و تأثیر گذاری شان در ادبیات فارسی و ادب عرفانی اشاره شده است.فصل سوم که قسمت اصلی تحقیق می باشد و کار اصلی تحقیق هم از این فصل شروعمی شود و موضوع آن هم راجع به پیامبر اکرم (ص) و بررسی سیمای ایشان در دیوان سنایی است.جهت بررسی بهتر در این زمینه با استفاده از برخی کتب تاریخی از جمله؛ فروغ ابدیت، تاریخ طبری و سیره ابن هشامابتدا به زندگی نامه مختصری از پیامبر (ص) اشاره شده و بعد ابیات موجود در دیوان حکیم سنایی به صورت موضوعی نقل شده اند و در خصوص برخی موارد به شرح و توضیحاتی پرداخته شده است که در این زمینهاز برخی کتاب های تاریخی و تفاسیر هم استفاده شده است. در فصل چهارم از این نوشته ،سیمای امام علی (ع) در دیوان سنایی مطرح گردیده است،و ابیاتی که در مورد آن حضرت،بیان گردیده مشخص شده اند. در فصل پنجم سیمای سایر ائمه (ع) مطرح شده و ابیاتی که در خصوص این بزرگواران آمده بررسی شده اند. و در نهایت در قسمت پایانی این نوشتهنتیجه گیری به صورتی مجمل و خلاصه آورده شده است.

معاد و زندگی پس از مرگ مهم‌ترین حادثه زندگی بشر و ناشناخته‌ترین وجه حیات است که تنها از منظر وحی می‌توان تصویری از آن پیدا کرد و آن را ارائه داد. از آنجا که تلقی انسان از غایت و فرجام شناسی خویش، معنا بخش تمام اعمال و فعالیت‌های زندگی اوست و نحوه آغاز و کیفیت اعمال او را هم معین می‌کند، اعتقاد به معاد می‌تواند تأثیر شگرفی در زندگی بشر و رویکردهای او با مسائل و حوادث پیش رو داشته باشد. بی‌تردید یکی از جنبه‌هایی که می‌توان از اعتقاد به معاد در پرورش و گسترش آن بهره برد، تربیت اخلاقی است به همین جهت این پژوهش به نقش معادباوری بر تربیت اخلاقی از دیدگاه صحیفه سجادیه پرداخته و در این راستا تنظیم گردیده است. در ابتدا کلیات بحث را مورد بررسی قرار داده است و سپس به معرفی صحیفه سجادیه و شرایط خاص امام سجاد علیه السلام اشاره دارد و به این نتیجه می‌رسد که این کتاب شریف از ابتدا مورد توجه بسیاری از بزرگان دین قرار داشته و دارای محتوای غنی معارف دینی است و در زمینه تربیت اخلاقی می‌توان بهرهای بسیاری از آن برد. در فصل دوم به تصویر مرگ و معاد از دیدگاه امام علیه السلام اشاره می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که اعتقاد به معاد به عنوان یکی از اصول دین، مورد توجه حضرت قرار داشته و بسیاری از ویژگی‌های قیامت و معاد در ضمن دعاهای امام سجاد علیه السلام آمده است. در نهایت در فصل سوم و چهارم رویکردهای تربیتی و اخلاقی که مترتب بر معادباوری هستند را با توجه به دعاهای حضرت مورد بررسی قرار می‌دهد و به این نتیجه می‌رسد که معادباوری نقش موثری در ایجاد انگیزه برای کسب فضائل اخلاقی و زدودن رذائل اخلاقی ایفاء می‌کند و می‌توان از این باور به عنوان یکی از ابزارهای تربیتی برای ایجاد و گسترش فضائل اخلاقی استفاده نمود.

اهمیت مباحث انسان شناسی بر هیچ کس پوشیده نیست. خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:«ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون؛ خلق نکردم جن و انس را مگر برای اینکه مرا عبادت کنند.» پس غایت خلقت انسان تقرب الی الله است و این امر میسر نمی‌شود، مگر اینکه عصاره هستی(انسان) خودش را به درستی بشناسد و جایگاه خود را در هستی بیابد؛ زیرا کسی که به خود جاهل باشد به غیر خود جاهل‌تر است. صدرالمتالهین با تأسیس اصالت وجود و حرکت جوهری در مباحث انسان شناسی تحولی شگرف به وجود آورد. در این نوشتار دیدگاه صدرا(ره) در مورد هویت انسان و عناصر سازنده آن مورد بررسی قرار گرفته است. از دیدگاه صدرا(ره) نفس، یک حقیقت تعلقی است و اضافه مقوم وجودی نفس است. این حقیقت تعلقی جوهر است که افعال خود را به واسط? قوایی که همه مجرد هستند انجام می‌دهد؛ این جوهر مجرد، جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء است؛ همچنین انسان مجموعه‌ای از نفس و بدن است که هر دو به یک وجود موجودند؛ و بدن، حکم ماده و نفس، حکم صورت را برای انسان دارد و چون قوام هر موجودی به صورت آن است؛ بنابراین هویت و حقیقت انسان همان فصل اخیر اوست. از دیدگاه صدرا(ره) نفس انسان دارای حد ثابتی نیست به همین دلیل انسان موجود پیچیده‌ای است که فلاسفه با تمام توان فکری از درک کامل او عاجز مانده‌اند.صدرا(ره) شناخت نفس را در پرتو کتاب و سنت جست و جو می‌کند و بدون بهره‌مند شدن از مشکات نبوت این شناخت را میسر نمی‌داند. از دیدگاه او، سه عنصر مهم در ساختن نفس دخیل‌اند؛ در این نوشتار پس از بیان اصول صدرا(ره) در علم النفس به معرفی این سه عنصر و نقش هر کدام در ساختن هویت انسانی پرداخته و نقش ایمان در تعیین این هویت مورد بررسی قرار گرفته است.

در طول تاريخ اديان گوناگون در مجاورت يكديگر بر هم تأثير گذاشته و از هم تأثير پذيرفته اند. مانويت و مسيحيت نيز مستثني نبوده اند . ماني در فاصله حدود 3 قرن پس از تشكيل مسیحيت دين خود را ارائه داد. او از اديان گذشته از جمله مسيحيت اصول را انتخاب كرد و در دين خود جاي داد و بقيه اصول آن اديان را محكوم كرد. قرفه‌هاي گنوسي و دو‌گانه پرست مسيحي بيشترين تأثير را روي آراء مانوي داشتند، به طوري كه مانويت را يك كيش گنوسي مي دانند.پس از مرگ ماني، مانويت به سرعت در شرق و غرب گسترش يافت و كليساي مسيحيت احساس خطر كرد. رساله ها و رديه هاي زيادي از سوي مسيحيان بر عليه اين كيش نوشته شد. از جمله اين نويسندگان، سنت آگوستين بود كه پيش از مسيحي شدن مدّت 9 سال مانوي بود. رفته رفته مانويت رو به زوال نهاد، امّا بدعت‌هاي جديد مسيحي در اروپا با الگو گرفتن از آن كيش‌های ثنوي نويني پديد آوردند كه در مقابل كليساي كاتوليك قرار گرفتند و بسياري از آنها توسط كليسا سركوب شدند.

این پژوهش در پی این است که ویژگی ها و آموزه های آیین حضرت ابراهیم را مورد بررسی قرار دهد.قرآن کریم برای آیین حضرت ابراهیم ویژگی هایی چون توحیدی بودن، اعتدال گرایی، عقلانیت، برگزیدگی و آسانی و آموزه هایی چون آموزه های اعتقادی، شعائری و اخلاقی را بیان می کند.دین حضرت ابراهیم، دینی توحیدی، به دور از افراط و تفریط و مطابق با فطرت انسان ها است. چنان که احتجاج های آن حضرت بر محور توحید است. خداوند متعال پیوسته پیامبراکرم را به پیروی از این آیین امر می کند، چراکه این آیین از طرف خداوند برگزیده شده است و رویگردانی از آن ناشی از سفاهت است.حضرت ابراهیم قوم خود را با ساده ترین بیان به توحید و معاد توجه داده است. آموزه هایی مانند نماز، زکات، روزه، اعتکاف در این دین مطرح بوده است؛ امّا کیفیت آنها چندان واضح نیست. نماز در این آیین از چنان جایگاهی برخورداراست که، هدف از سکونت فرزندان ابراهیم و تجدید بنای کعبه، برپایی آن عنوان شده است و اهمیّتش تا حدی است که حضرت ابراهیم در مناجات های خود، از خداوند درخواست می کند او و نسلش را از نماز گزاران قرار دهد. یکی دیگر از برجسته ترین آموزه های این آیین، حجّ است، چنانکه آن حضرت مأمور می شود طی یک فراخوان عمومی، مردم را به مناسک حج دعوت کند. سپس از خداوند درخواست می کند کیفیت مناسک را به ایشان نشان دهد.حضرت ابراهیم در دعوت خود همواره به مباحث اخلاقی تأکید کرده است.آموزه های اخلاقی این آیین، شکرگزاری، ذکرخدا،نیکی کردن، دعا،تزکیه نفس، عبرتآموزی، سلام کردن و مهمان نوازی است.

فدک نام سرزمینی است در اطرافمدینه کهزیستگاه یهود بود و پس از پیروزی مسلمانان در جنگ خیبربدوناستفاده از نیروی نظامی، به تصرف مسلمانان درآمد و به فرمان خدا، ملک خاص رسول الله(ص) شد. سپس طبق فرمان پروردگار مبنی بر "وَآتِ ذَی القُربی حَقَّه ..." پیامبر(ص)، فدک را به حضرت زهرا(س) واگذار نمود و بر آن گواه گرفت. از آن پس تا زمان رحلت پیامبر(ص)، حضرتفاطمه(س) درآن تصرف مالکانه داشت، اما پس از رحلت پیامبر(ص)، ابوبکر فدک را غصب کرد و به روایتی که خود راوی آن بود، دعوی کرد که پیامبران ارث نمی‌‌گذارند. مخالفت با نصوص قرآنی و مسلمات فقهی، راه رابر سایر بدعت‌ها در دین هموار کرد. در این پژوهش، دلایل طرفین به تفصیل بررسی شده است و توابع کلامی غصب فدک تبیین گشته است. عمده این آثار، مخالفت اکثر صحابه با نصوص قرآنی، مخدوش شدن عدالت آنان و بازیگری با احکام دین و نادیده گرفتن فرمان خداوند در حقوق اهل بیت است.