جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫آزادي به‌معناي حاکميت انسان بر سرنوشت خويش، و نفي حق حاکميت غير بر انسان است، که در ديدگاه خاص اسلام، آزادي به‌معناي رها شدن انسان از بردگي و اطاعت غيرخدا مي‌باشد. آزادي در سه عرصه تکوين، اخلاق و تشريع، قابل بررسي است، که پژوهش حاضر به بررسي آزادي انسان در عرصه تشريع، و خصوصاَ بعد سياسي و حقوقي آن پرداخته است. بديهي است که آزادي قلم و بيان نيز زيرمجموعه مباحث آزادي تشريعي، سياسي و حقوقي به‌شمار مي‌رود. مباني معرفت‌شناختي، هستي‌شناسي و انسان‌شناسي موجود در آموزه‌هاي اسلامي نشان مي‌دهد که انسان از نظر اسلام داراي حقوق و مزايايي مي‌باشد؛ يکي از مهم‌ترين حقوق اساسي انسان، حق آزادي است که يک حق فطري براي انسان تلقي مي‌شود. در جهان‌بيني توحيدي، برخلاف رويکرد انسان محور مکاتب غربي، انسان خليفه خدا دانسته شده و به‌همان ميزان که از حقوقي برخوردار است داراي تکليف نيز مي‌باشد. از نظر اسلام، رشد و کمال انسان به‌گونه‌اي تعريف شده است که هرچه بيشتر خود را بشناسد، معرفت بيشتري نسبت به خدا پيدا مي‌کند. يکي از امتيازات انسان که در قرآن بيان شده، نعمت بيان و گفتار است، که البته شامل قلم و رفتار نيز مي‌شود. آزادي بيان نيز يکي از مهم‌ترين اصول حيات سياسي و اجتماعي عصر جديد است، که از نظر کرامت انساني، نقش تعيين کننده‌اي دارد. اما از منظر فرهنگ اسلامي، آزادي در چارچوب شرع و قانون خرد انساني، پذيرفته است؛ و باورها، ارزش‌ها و مرزهاي اخلاقي، حدود آزادي را تشکيل مي‌دهند. اصولاً آزادي انديشه و تفکر، آزادي عقيده، آزادي بيان و آزادي عمل، زيرساخت‌هاي آزادي سياسي را تشکيل مي‌دهند. و سخنان امام علي(ع) در نهج‌البلاغه و خصوصاَ نامه آن حضرت به مالک اشتر، شاخص‌هاي اصلي آزادي سياسي را از نظر اسلام روشن مي‌سازد.