جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نگرش تاریخی به دین به این معنا که بپذیریم که دین یک امر انسانی(مرتبط با انسان) است نه یک پدیده طبیعی و عینی، سبب می شود که در فهم دین ساده انگاری نکنیم و بپذیریم دین کنونی ما همان چیزی نیست که در عصر نزول و آغازین آن بوده است. نگرش تاریخی وسواس و احتیاط ما را در فهم دین دو چندان می کند و همین احتیاط و سواس در فهم دین سبب می شود که اولا روند بسط تاریخی دینی کاهش یابد ثانیا فهم قبض و بسط های دین راحت تر می شود.

تولید دانش اسلامی بسیار فراتر و عمیق‌تر از «استعمارزدایی ذهن» است. اما وقتی به بحث‌های مربوط به این مسأله در کشورهای اسلامی مختلف نگاه می‌کنیم، بیشتر همان «استعمارزدایی ناتمام» را می‌بینیم. در بسیاری از موارد، اسلامی‌سازی دانش مربوط به دغدغه‌های متافیزیکی نیست، بلکه امری سیاست‌زده است.

یک اندیشمند در حوزه‎ی علوم انسانی علوم را نفی نمی‎کند که مدعی باشد من چیز دیگری در حال آفریدن هستم، بلکه یک متفکر علوم موجود را بادقت می‎آموزد و سپس بعد از درک روش آن به تولید نظریه در دانش مورد نظر می‎پردازد؛ این متفکر با این شیوه در واقع تولید مکتب می‎کند.

صرف‌نظر از قدرمتیقن‌ها، عناصری در روش وجود دارد که در گذشته شکل گرفته و دچار ناپختگی است. عالمان علم باید در مواجهه با حوادث جدید، عناصر نادرست و خام را شناسایی، تکمیل و تدقیق کرده و از وضعیت گذشته به وضعیت جدید سوق دهند. به تعبیر دیگر، عناصر جدیدی را به جای آن عناصر بنشانند.

فلسفۀ اسلامی کار خودش را کرده و حرف خودش را زده است. فلسفۀ اسلامی بخشی از فلسفۀ قرون وسطاست و من این عبارت قرون وسطا را به‌عنوان تحقیر به کار نمی‌برم. منظورم دوره‌ای از ادوار گذشته است که به قبل از مدرنیته برمی‌گردد. فلسفۀ اسلامی به‌عنوان فلسفۀ این دوره، حرفش را زده و حرف‌های خیلی عمیقی هم زده است، ولی آن دوره گذشته و ما باید فلسفۀ اسلامی را به‌عنوان تاریخ فلسفۀ اسلامی در نظر بگیریم.

گسترش مرزهای جغرافیایی و در پسِ آن، فراورده‌ی فرهنگی، پیوسته تیزهوش‌ترین‌های زمانه را به پاسخ قاعده‌مند به حجم زیادی از سؤالاتی می‌کشاند که از میان مسائل دیگر برمی‌آمد، مسائلی همچون دغدغه‌های جدید دینی، نیازهاي خاص توده‌های تغییریافته و مهاجر و پدید آمدن مقررات اداری و مالی میان دولت و شهروندان.

توضیح سردبیر: اقتضای گفت‌وگو در درجه اول این است كه طرفین گفت‌وگو، بی‌لكنت و بی‌آنكه حرفشان حمل بر شائبه‌های سیاسی و عقیدتی شود، سخنانشان را بگویند و درباره مسائل فیمابین رای و عقیده خویش را ابراز كنند. سخن در باره علوم انسانی نیز از همان مباحثی است كه گفت‌وگو درباره‌اش با رویكردهای سیاسی عجین شده، بر همین اساس، اصل و فرع موضوع در پس ابر ضخیمی از سوءتفاهم گرفتار مانده است. اگر سودای اسلامی كردن علوم انسانی را در سر داشته باشیم، لازمه‌اش آن است كه آرای مخالفان و منتقدان را بی‌كم و كاست بشنویم و با آنها وارد گفت‌وگو شویم. روزنامه اعتماد بنا بر وظیفه رسانه‌ای‌اش بر خود فرض می‌داند تا اسباب گفت‌وگو در این باب را فراهم آورد و نحله‌های مختلف فكری را به میدان بحث و تبادل نظر فرا بخواند. باشد كه از این رهگذر بتوانیم به رونق محافل فرهنگی و فكری ایران عزیز كمك كنیم.

زنان در طول تاریخ آسیب‌ها و مصائبی را متحمل شده‌اند و غالبا سنتهای رایج اجتماعی و یا برداشت‌های نادرست از تعالیم برخی از آیین‌ها و ادیان یکی از عوامل مؤثر در تضعیف، نادیده گرفتن و زیر پا گذاشتن حقوق آنها بوده است. با وجود تحولات دنیای معاصر در مسیر احیا و حفظ حقوق زنان، هنوز این موضوع به عنوان یکی از مسائل جدی و چالش‌برانگیز جهان مطرح است و صاحب‌نظران از منظرهای مختلف به آن می‌پردازند. در جهان تشیع، جمعی از علما و اسلام‌شناسان مانند امام خمینی، علامه طباطبایی، شهیدمطهری و شهیدبهشتی به صورت جدی به این موضوع پرداخته‌اند؛ اما چالش‌های موجود به گونه‌ای است که بررسی موشکافانه دیدگاه‌های اسلام‌شناسان و عالمان دینی در باره زن و کوشش برای یافتن پاسخ برخی از پرسش‌های دنیای امروز از دل آنها همچنان یک ضرورت به شمار می‌رود.

«در هنگامه پاندمی (همه‌گیری جهانی) نمی‌توان از حاشیه انتظار رعایت بهداشت را داشت. نمی‌توانیم به حاشیه‌نشین بگوییم: رعایت کن! او به ما می‌گوید: می‌خواهم رعایت کنم اما امکاناتم کافی نیست. امکاناتی که جامعه از من دریغ کرده ‌است.» این جملات صادق پیوسته، جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه، است. کسی که اعتقاد دارد همه بحران‌هایی که در جهان و میان همگان توزیع می‌شوند، بینش‌هایی دیگرباره را به سرنوشت مشترک بشری به وجود می‌آورند. تجربه کرونا مسائل مهم و آینده جهان را دوباره به دغدغه‌ای برای اندیشیدن تبدیل کرده است. دغدغه‌هایی که این‌بار پس از تجربه هم‌سرنوشتی کرونا، محل بحث شده‌اند. برخی برای دوران پساکرونا تغییر نظام اقتصادی و توزیع عادلانه‌تر و بازسازی سیستم‌های رفاهی را نوید می‌دهند و برخی دیگر باور دارند که حتی پس از کرونا آش همین خواهد بود، کاسه هم همین. در این میان باید پرسید که به راستی از دالان تو درتوی کرونا چطور می‌شود دوباره به جهان و مسائل آن نگریست؟ پاسخ به این پرسش‌ و پرسش‌هایی دیگر ابعاد گوناگونی دارد. «پیوسته» پاسخ‌هایی تحلیلی به این پرسش می‌دهد اما می‌گوید در تاریخ هیچ تضمینی نیست. معلوم نیست که فردا چگونه رخ می‌نماید.