جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫ربا" که به‌معناي اضافه گرفتن در مقابل اصل مال است، داراي دو نوع معاملي و قرضي مي‌باشد، و هر دو از گناهان کبيره به‌شمار مي‌رود. البته مواردي از آن به‌عنوان استثنا در فقه اسلامي ذکر شده، که از جمله مي‌توان به رباي ميان پدر و فرزند، زن و شوهر، مالک و عبد، و مسلمان و کافر اشاره کرد. اما در مجموع، ربا فعل حرامي تلقي مي‌شود که فلسفه تحريم آن نيز ريشه‌کني فقر از جامعه، مشارکت در فعاليت‌هاي اقتصادي، و اعتلاي ارزش‌هاي اخلاقي در جامعه مي‌باشد. گاهي در ميان مسلمانان براي فرار از ربا، راه‌کارهايي مانند بيع همراه ضميمه، توسيط کالاي غير هم‌جنس، هبه طرفيني، هبه زيادي، قرض و ابراء ذمه و مبادله پول با دو نام مختلف در معاملات، صورت مي‌گيرد؛ همچنين راه‌کارهاي ديگري مثل بيع نقد و نسيه، بيع شرط، خريد و فروش اسکناس، زيادي به‌سبب تغير مکان در پرداخت قرض، زيادي دادن براي تشويق به قرض، فروش سفته، زيادي براي بيمه و دريافت کارمزد توسط بانک در قرض ارايه شده است. البته مشهور فقها با تمسک به عمومات و اطلاقات ادله معاملات و روايات خاصه، اين راه‌کارها را جايز مي‌شمارند، ولي برخي ديگر با استدلال به منافات اين راه‌کارها با علت و حکمت تحريم ربا، و نبودن قصد جدي در اين نوع معاملات، آن‌ها را حيله و حرام مي‌دانند. بعضي ديگر نيز بين حيله‌هاي عقلاني و غيرعقلاني تفصيل قايل شده‌اند. دين در کنار تحريم ربا، راه‌هاي مجاز کسب سود و درآمد را بيان کرده، که مي‌توان به تجارت در قالب بيع، اجاره، جعاله، صلح، شرکت، مضاربه، مزارعه، مساقات و قرض‌الحسنه اشاره کرد. همچنين مي‌توان از معاملات بانکي، خريد و فروش اوراق بهادار، سرمايه‌گذاري، خريد و فروش ارز و سکه، حفظ امانات، اعطاي تسهيلات بانکي در قالب قرض‌الحسنه، مضاربه، مشارکت مدني، مشارکت حقوقي، فروش اقساطي، معاملات سلف، اجاره به شرط تمليک، مزارعه، مساقات، جعاله و خريد دين، نام برد.