جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫كتاب »اضواء على متشابهات القرآن« نوعى كتاب تفسيرى است كه به تفسير بعضى از آيات متشابه ومشكل قرآن پرداخته است؛ يعنى به تفسير آياتى پرداخته است كه براى ما از نظر نحوى، بلاغى، علمى وفلسفى از وضوح كافى برخوردار نبوده است. در اين كتاب، ابتدا آيه‏اى آورده شده است ودر مورد آن سؤالى مطرح شده وسپس با مراجعه به تفاسير وكتابهاى ديگر به آن سؤالها جواب داده شده است، چنين كتابى با اين ويژگيها، منحصر بفرد بوده واگر قبلاً كتابهايى نيز چون »تأويل مشكل القرآن« و»مجاز در قرآن« نگاشته شده است ويژگيها وجامعيت اين كتاب را نداشته‏اند. در تحقيق نيز همين شيوه برگزيده شد وبا مراجعه به كتب تفسير واعراب القرآن يا جوابهاى ارائه شده را تحت عنوان »تحقيق« تأييد ويا آنها را رد كرده‏ايم وچون منبع اصلى ما در تحقيق، دو تفسير گرانقدر الميزان ونمونه بوده است، اگر احياناً نظرات اين دو كتاب را نپذيرفته‏ايم تحت عنوان »نقد وبررسى« به رد آنها اقدام كرده‏ايم. در تحليلها ونقدهاى ارائه شده چند قاعده واصل مد نظر بوده است يكى از اين اصول اصل عدم وجود مترادف در قرآن است كه بسيارى از تفاسير به آن توجه نداشته‏اند. گرچه تفسير الميزان اين اصل را مطرح ساخته است ولى در بسيارى از موارد به آن توجه نفرموده است. اصل ديگر اصل تشابه آيات واختلاف در بعضى كلمات است كه نكته‏هاى دقيق وجالبى از آن بدست مى‏آيد. اصل ديگر كه آن هم اصل بسيار مهمى است ودر حين ايجاز مشكلات تفسيرى بسيارى را براى ما حل مى‏كند اصل »تضمين« است ونيز اصول وقواعد ديگرى كه در مقدمه به آنها اشاره شده است. احاديث آمده در كتاب در حد توان به منابع اصلى ارجاع داده شده ودر بعضى موارد كه اسناد آنها ذكر نشده بود آنها را يافته در پاورقى ذكر نمودم براى ترجمه آيات مورد سؤال از ترجمه قرآن جلال‏الدين مجتبوى استفاده شده است واشعار نيز به صورتى شيوا وروان به فارسى برگردانده شده است. از ويژگيهاى اين كتاب اين است كه به تفسير همه آيات قرآن نپرداخته تا كتابش مانند تفاسير ديگر طولانى شده باشد ونيز همانند كتب »مجاز در قرآن« ويا »غريب القرآن« كه تنها يك جنبه را در نظر داشته ويا بصورت مختصر از مسأله گذاشته‏اند، نيست. از سوى ديگر چون مؤلف، كتاب را بصورت سؤال وجواب تنظيم كرده است خواندن آن را لذت‏بخش ساخته است. از جمله معايب كتاب اين است كه آيات وسؤالات تكرارى در آن زياد بچشم مى‏خورد وهمچنين مؤلف مى‏توانست آيات و سؤال و جوابهاى بيشترى را طرح كند تا كتابش از جامعيت بيشترى برخوردار بوده باشد.

‫نوشتار حاضر، ترجمه کتاب اساس‌الحکومة الاسلاميه تأليف آيت‌الله سيدکاظم حائري به زبان اردو است، که به تشريح مباني تأسيس حکومت اسلامي و نظام سياسي مبتني بر ولايت فقيه مي‌پردازد و جمهوريت، شورا و ولايت فقيه را که گونه‌هايي از نظام سياسي محسوب مي‌شوند، با هم مقايسه مي‌کند. محور اصلي بحث در کتاب مزبور آن است که در عصر غيبت، حکومتي جز نظام ولايت فقيه نمي‌تواند شکل و اساس معتبري به خود گيرد و تنها شکل حکومت در اين دوران حکومت تشکيل شده بر پايه ولايت فقيه است و حکومت‌هاي ديگر مشروعيت ندارند. کتاب مزبور مشتمل بر سه فصل است. فصل اول نظريه دموکراسي اختصاص دارد، که ضمن آن، از نظام استبدادي سخن رفته است. نويسنده در اين فصل با اشاره به مشروعيت جمهوريت و نظام دموکراسي و حق حاکميت مردم، مشروعيت نداشتن چنين حکومتي را بررسي مي‌کند. وي در فصل دوم نظريه شورا را به عنوان يکي ديگر از نظام‌هاي سياسي بررسيده و بعد از واکاوي انديشه تأسيس حکومت اسلامي بر مبناي اصول شورا، نتيجه مي‌گيرد که: در قرآن کريم و سنت نبوي چنين نظام سياسي ديده نمي‌شود و نظام شورا قابليت استدلال نداشته و مورد قبول نيست؛ زيرا هيچ آيه و روايت و سيره مقبولي در اين باره وارد نشده؛ بنابراين، شورا مشروعيت ندارد. او در فصل سوم پس از تبيين ولايت فقيه به اين نتيجه دست يافته که: بر اساس مکتب اهل بيت، حکومت اسلامي در عصر غيبت امام معصوم بر محوريت ولايت فقيه قابل تحقق است و مشورت با متخصصين و صاحب نظران در شعبه‌هاي مختلف زندگي بر حکومت اسلامي و حاکم لازم است و فقيهي که در رأس حکومت است بايد از هر لحاظ عادل و کاردان باشد و هر زمان که شرايط جامعه اسلامي اقتضا مي‌کند بايد افرادي از سوي مردم براي قانونگذاري (مجلس) انتخاب شوند و رأي مردم و امضاي ولي فقيه براي به دست گرفتن مسؤوليت‌هاي حساس کشور اسلامي لازم است. از نظر نويسنده، چارچوب گسترش حکومت اسلامي کل جهان است و حکومت اسلامي ظرفيت و توانايي جهاني شدن دارد و بايد به جاي اصطلاح وطن، از دارالاسلام بهره برد.