جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اثبات دعوي" در اصطلاح علم حقوق، يکي از مراحل دادرسي و ارائه ادله، يعني قواعد اثبات امور مانند اقرار، بينه، سند، قسم و اماره قضايي، مي‌باشد. در قوانين حقوقي افغانستان که برگرفته از حقوق فرانسه و فقه حنفي است، در مورد ادله اثبات دعوي تعريفي از دليل و اثبات ارائه نگرديده، و فقط در آئين دادرسي مدني، تعريف کوتاهي از دعوي با عبارت "دعوي، خواستن حق است از غير، در پيشگاه محکمه" ارائه شده است. ارکان حقوقي دعوي شامل مدعي يا خواهان حق، مدعي‌عليه يا منکر حق، و مدعي‌به يا موضوع دعوي مي‌باشد. دعوي به دو قسم کيفري و حقوقي تقسيم مي‌شود. هدف دعوي کيفري، اعمال يکي از مجازات‌هاي تصريح شده در فقه و قانون براي متهم است. و هدف دعوي حقوقي تحصيل مال يا يکي از حقوق اجتماعي يا سياسي مي‌باشد. درمورد تشخيص مدعي و منکر، تعريف متعددي از طرف فقها ارائه شده است، و همچنين شرايط استماع دعوي شامل مواردي از قبيل اهليت داشتن، تعلق داشتن دعوي به خود مدعي، ممکن بودن مدعي‌به، الزام‌آور بودن دعوي به حسب شرع، قاطع بودن مدعي، معلوم بودن مدعي‌به و تعيين مدعي‌عليه مي‌باشد. اقرار نيز در اصطلاح، اخبار به حقي براي غير و عليه خود مي‌باشد. بر اساس کتاب، سنت، عقل و سيره عقلا، اقرار يک حجت شرعي قطعي بوده، و شرايط صحت آن بلوغ، عقل، اختيار و رشد مي‌باشد. اقرار درحقوق افغانستان در ماده 1001 قانون مدني با عبارت "اعتراف خصم نسبت به حق غير به ضرر خودش در محکمه" تعريف شده است. بينه هم در اصطلاح به هر دليل روشني، که حق را اثبات کند، گفته مي‌شود؛ ولي در اصطلاح فقها به‌معناي شهادت دو نفر يا چند فرد عادل تعريف شده است. مراد از علم قاضي، علم شخصي و موضوعي است، که اگر علمش قطعي و يقيني باشد، نه مبتني بر ظن، مي‌تواند با استناد به علم خود قضاوت کند.

‫اين تحقيق شامل پنج بخش با اين مباحث است: بخش اول، تعاريف و بررسىها: معنا و مفهوم عدل در لغت و قرآن و روايات، عدل در جهانبينى اسلامى، عدل در فضاى اسلامى (دامنهىِ عدالت در جامعهىِ اسلامى، دامنهىِ آن در قضاوت)، معنا و مفهوم قسط (مفهوم واژهىِ قسط، مفهوم قسط در قرآن)، قضا(معناى لغوى قضا، برداشتى از مفهوم آن در قرآن، معناى اصطلاحى قضا، قضا و قضاوت از ديدگاه سنت)، منابع حقوق و قضا(مفهوم اصطلاحى حق و حقوق، رابطهىِ حق و عدالت، هدف حقوق اسلامى، منابع حقوق قضا در اسلام، مساوات و عدالت در حقوق)؛ بخش دوم، نياز به قضاوت: تاريخچهىِ قضا (قضا در جاهليت، قضا در عصر اسلامى، قوانين اسلام، قانون قضا در اسلام)، ضرورت قضا در جامعه (لزوم عقلى قضا در جامعه، وجوب قضا در اسلام)، صفات قاضى، شرايط و وظايف قاضى، آداب قضا، تأمين اقتصادى قاضى؛ بخش سوم، در صدور حكم: مفهوم حكم و چگونگى حكومت، مراحل مقدماتى صدور حكم، شهادت (شهادت شهود، شرايط شهود)، اجراى حكم (ضوابط اجراى حكم، حضور قاضى هنگام اجراى حكم)، اختيارات قاضى در اسلام؛ بخش چهارم، نمونههايى از قضاوت در تاريخ: قضاوتهاى انبياى ديگر (حضرت داود و سليمان)، قضاوتهاى پيامبر(ص) (قضاوت پيامبر قبل از اسلام و قضاوتهاى پيامبر بر اساس قرآن)، قضاوتهاى امام على(ع)، قضاوت امام صادق(ع)؛ بخش پنجم، خاتمه."