جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫آزادي" يکي از آرزوهاي انسان و راه‌گشاي سعادت او است که يکي از انواع آن، آزادي سياسي مي‌باشد. با توجه به انحراف مسير حکومت اسلامي بعد از رحلت رسول اکرم (ص) و ناهماهنگي‌هاي ايجاد شده در تثبيت حکومت اسلامي، بسياري از نظرات، مفاهيم و راهکارها درعرصه سياست، معطل و ناپخته باقي ماند، که يکي از آن‌ها، مفهوم "آزادي سياسي" است. از آن‌جا که قرآن مرجع و محور تمام رفتارها، روش‌ها و مباحث است؛ در اين پژوهش، مفهوم "آزادي سياسي" از منظر قرآن کريم مورد بررسي قرار گرفته است. "آزادي" در فلسفه سياسي از جايگاه خاصي برخوردار بوده، و اولين بار در فلسفه سياسي غرب مطرح شده است. مک کالوم، از دانشمندان غربي، معتقد است که آزادي داراي مفهوم واحدي است که برداشت‌هاي متعددي از آن صورت مي‌گيرد. او با طرح فرمولي از "آزادي چه کسي؟ در قبال چه چيزي؟ و آزادي از چه؟ و در چه امري؟ و براي انجام دادن چه امري؟" به‌عنوان مؤلفه‌هاي اصلي آزادي نام برده است. آزادي در فلسفه سياسي اسلام نيز در نظريات دانشمنداني مانند فارابي، مطهري و ديگران جلوه نموده است. آزادي سياسي به‌معناي "آزادي فرد در صحنه سياست، و به بيان ديگر فقدان فشار سياسي" تعبير شده است. بررسي‌آيات قرآن نشان مي‌دهد که قرآن براي آزادي سياسي، ساز و کارهايي به شرح زير در نظر گرفته است: 1- انتخاب کردن و انتخاب شدن؛ 2- مشارکت سياسي مستقيم مردم در حکومت، که در آيات قرآن به دو شکل "شورا" و "بيعت" تجلي يافته است؛ 3- رقابت سياسي، که نهادهاي ايجاد اين رقابت در جامعه عبارت است از اصناف، انجمن‌ها، تشکل‌ها و احزاب؛ "حزب" از مفاهيمي است که در قرآن به آن اشاره شده و در معاني مختلفي به‌کار رفته است. 4- نظارت سياسي، که در آموزه‌هاي اسلامي بر دو شيوه "امر به معروف و نهي از منکر" و "نصيحت ائمه مسلمين" تأکيد زيادي صورت گرفته است.

‫ناخوشيها و گرفتاريهاي اين عالم، باعث موضعگيري و اعتقادات گوناگوني در مسئله باور به خدا و صفات او، از جمله رأفت الهي و رابطه آن با ناگواريهاي اين عالم شده است. پژوهش حاضر در صدد بررسي رابطه اين دو مسئله با توجه به آيات و روايات است. نويسنده پس از بيان کليات، به حقيقت ناگواريها و رأفت الهي پرداخته است. وي مفهوم ناگواري و رأفت الهي را در لغت و نصوص ديني بررسي کرده و پس از آن، رأفت الهي را از نظر مفسران و در نگاه متکلمين و فيلسوفان اسلامي و فيلسوفان غيرمسلمان بررسي کرده است. همچنين حقيقت و مفهوم ناگواريها را از ديدگاه فلاسفه و متکلمين و از ديدگاه مفسرين بررسي کرده است. خاستگاه و فلسفه ناگواريها فصل بعدي است که از ديدگاه فلسفي و کلامي، از ديدگاه مسيحيت، يهوديت، زرتشت و آيين هندو بررسي شده است. همچنين خاستگاه و حکمت ناگواريها از منظر آيات و روايات بررسي شده است. خاستگاه ناگواريها از منظر آيات و روايات عبارت است از: اعمال انسان، جهانبيني نادرست، موطن بودن دنيا براي خير و شر، اطاعت از نفس، گناه و جهل. حکمت ناگواريها از منظر آيات و روايات، شکوفايي و تکامل، امتحان الهي، حفظ و تقويت ايمان، پيشگيري و درمان، اجر و پاداش، ارتباط و قرب به خدا، و توجه و محبت شمرده شده است. در پايان، رابطه ناگواريها با رأفت الهي از منظر آيات و روايات و ديدگاه ملحدين بررسي شده است و با نقد و بررسي ديدگاههاي نامقبول، رويکرد عدم تعارض بين رأفت الهي و ناگواريها بيان شده است. در نتيجه آنچه به عنوان شر معرفي ميشود، به دليل همراه بودن با مصلحت برتر خير است و بر فرض ناگوار بودن بعضي موارد، علت و سبب خاص خودش را دارد و ارتباط مستقيم با خالق هستي ندارد.