جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫مسأله حجاب که در آموزه‌هاي اسلامي، جايگاه روشني دارد، با رواج ديدگاه‌هاي نوين، خصوصاَ از سوي فمينيسم، با شبهاتي روبرو گرديده است. پژوهش حاضر با روش نقلي و تحليلي به بررسي حق يا تکليفي بودن حجاب در آموزه‌هاي اسلامي پرداخته تا پاسخي براي اين شبهات فراهم آورد. منظور از حجاب پوشش کاملي است که بدن زن را در مقابل مردان نامحرم بپوشاند. علماي فريقين در اصل وجوب پوشش زنان، اتفاق نظر دارند، اما در محدوده آن اختلافاتي وجود دارد که اکثر ايشان، پوشش دست‌ها و صورت را واجب نمي‌دانند. ارزيابي تعاريف ارائه شده از کلمه "حق" نشان مي‌دهد که توان و قدرت، نفع و بهره، و از سنخ ملکيت بودن، در اين تعاريف مشترک است. همچنين برخي از حقوق قابليت انتقال يا اسقاط نيز دارند. و اما منظور از تکليف، اوامر و نواهي الزامي خداست که بر عهده بندگان نهاده شده است. انسان‌ها اگرچه در انتخاب اصل دين، مجبور نيستند اما هنگامي که يک دين را برمي‌گزينند بايد به قوانين آن پاي‌بند باشند و حجاب، جزئي از احکام دين است. در واقع بر اساس آموزه‌هاي اسلامي، حجاب حق زن نيست بلکه وظيفه و تکليفي است که شارع براي زن وضع نموده است. نظريه کساني هم که حجاب را حق الله مي‌دانند به نظريه تکليفي بودن حجاب بازمي‌گردد. آيه غض، آيه جلباب، آيه حجاب و چندين آيه ديگر بر لزوم حجاب و پوشش زنان دلالت مي‌کند. همچنين روايات متعددي که صراحتاَ به مسأله پوشش زنان اشاره کرده‌اند، يا رواياتي که حرمت نگاه به زنان بيگانه را مطرح کرده‌اند و نيز رواياتي که جواز نظر به زن براي ازدواج را مطرح ساخته‌اند، همگي مي‌تواند بر تکليفي بودن مسأله حجاب دلالت نمايد. اجماع فقهاي شيعه و اهل سنت نيز بر اصل وجوب حجاب، حاصل است. عقل نيز در اين مسأله، بر وجوب پوشش مناسب زنان حکم مي‌کند. بدين‌ترتيب، تکليف شرعي براي زنان اثبات مي‌شود.

‫واژه شناسی قرآن که در دانش مفردات از آن بحث می¬شود، یکی از علوم پیش نیاز تفسیر است، به دلیل گستردگی این موضوع و اهمیت آن در فهم آیات الهی، مسلمانان از همان آغاز نزول قرآن به این مهم اهتمام داشته¬اند. به دلیل بنیه لغوی فوق العاده قرآن و نقش مؤثر و مهم مفردات، در تفسیر قرآن کریم، در دوره¬های بعدی مفسران و دانشمندان علوم قرآنی به آن عنایت بسیاری مبذول داشتند. مرحوم طبرسی، یکی از مفسرانی است که در «مجمع¬البیان فی تفسیر القرآن»، بخش جداگانه¬ای را با عنوان «اللغه»، به مفردات قرآن اختصاص داده است. زمخشری نیز که هم عصر طبرسی است، در «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل» در ضمن تفسیر آیات به مفردات و معانی آن¬ها توجه ویژه¬ای داشته است. بر همین اساس در پایان نامه حاضر دویست و پانزده واژه از سوره آل عمران را با توجه به تفاسیر مجمع¬البیان و کشاف استخراج و پس از ذکر آیه و ترجمه¬ی آن، ابتدا متن «اللغه» از تفسیر مجمع-البیان طبرسی گزارش شده، سپس تلاش گردیده است تا؛ اولا دربارة آن نکات نگارشی و ویرایشی رعایت شود، ثانیا تلاش شده که متن عربی به طور دقیق اعراب گذاری شود، ثالثا با تکیه بر منابع کهن عربی از جمله: العین، مفردات راغب و لسان العرب و... ترجمه گردد، سپس در ذیل آن با مراجعه به تفسیر کشاف، دیدگاه این مفسر بزرگ در خصوص معنای واژه¬های منتخب استخراج، و پس از ذکر متن عربی، اعراب گذاری و ترجمه شده است، آن¬گاه با تکیه بر سیاق آیات و با مراجعه به تفاسیری هم چون المیزان و نمونه و نیز کتب لغتی هم چون العین، مفردات، لسان العرب، قاموس قرآن و نیز کتاب اعجاز بیانی (اثر بنت الشاطی) دیدگاه¬های دو مفسر ارزیابی شده است، البته به علت کثرت لغات و دشواری ترجمه¬ی آن، ارزیابی¬ها موجز و در حد توان گویا بوده است. کلید واژه¬ها: مفردات قرآن، بررسی تطبیقی، مجمع¬البیان، کشاف، طبرسی، زمخشری