جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫انحرافات موجود در جوامع بشري، همواره مورد توجه انديشمندان بوده، و موجب ارائه راهکارهاي متفاوتي براي مبارزه با آن شده است. پژوهش حاضر رابطه ميان فقر و انحراف را با روش تحليل محتوا و هرمنوتيک مورد بررسي قرار داده و اين فرضيه را دنبال مي‌کند که با ثابت بودن ساير شرايط، کاهش فقر مي‌تواند به کاهش انحراف بينجامد. انحراف، به‌معناي هرگونه تخطي از اصول بنيادين و هنجارهاي اجتماعي است، و منظور از فقر، محروميت از حداقل معيشت و درآمد است که به تأمين غذاي مناسب، پوشاک و مسکن اشاره دارد. البته اسلام هر کسي را که با حفظ شأن خود، قادر به تأمين معاش نباشد فقير به‌حساب مي‌آورد. بررسي نظريه‌هاي انحرافات اجتماعي نشان مي‌دهد که بشر براي برآوردن نيازهاي خود، اهميت بسياري قائل است تا جايي‌که ممکن است از راه‌هاي نامشروع آن‌ها را تأمين کند. تضعيف وجدان جمعي هم موجب مي‌شود تا هر کس با سليقه شخصي خود براي رسيدن به بالاي هرم اجتماعي تلاش کند که اين امر، موجب افزايش نارضايتي فقرا شده و احتمال انحراف را افزايش مي‌دهد. در جامعه‌اي که اهداف خاص ترويج مي‌شود اما وسايل رسيدن به آن در اختيار همگان نباشد، افراد از وسايل نامشروع استفاده خواهند کرد؛ جامعه به اين افراد برچسب "منحرف" مي‌زند و اين مسأله، به آنان هويت منحرفانه مي‌دهد. اما قدرت‌مندان، با وجود انحرافات بزرگ‌تر، از اين برچسب‌ها و مجازات آن در امان هستند. آموزه‌هاي اسلامي که بر رابطه فقر با انحراف دلالت دارد، گاهي مستقيماَ اين رابطه را مورد توجه قرار داده است؛، مثلاَ فقر را نزديک به کفر دانسته که نوعي انحراف فکري است؛ يا فقر را موجب دنائت طبع و صفات پست انساني دانسته که نوعي انحراف اخلاقي به‌شمار مي‌رود. برخي از روايات نيز رابطه فقر و انحراف را به‌صورت غيرمستقيم بيان کرده‌اند مثلاَ در يک متن، فقر عامل تحقير دانسته شده، و در متن ديگر تحقير عامل انحراف بيان گرديده است.

‫در اين پايان نامه، ارمغان تکنولوژي و پيشرفت صنعتي براي جهان غرب و بشر امروز، که ضمن پديد آوردن بحران معنوي و فشار رواني فراوان، منجر به تحوّلاتي در زندگي آدمي گرديده، منعکس مي‌شود. نويسنده مي‌کوشد تغييرات فناوري در محيط زيست بشر، محدود ساختن آزادي انسان‌ها و تضييق وقت آن ها را با ذکر نمونه‌هايي چند، بيان کرده و ديدگاه دانشمندان اسلامي را در اين باره مطرح سازد. نوشتار حاضر در شش فصل گردآوري شده است. وي در فصل اوّل تعريف لغوي و اصطلاحي تکنولوژي و مفاهيم مربوط، مانندِ صنعت، مدرن، جامعه مدرن، مدرنيته، پُست مدرنيسم، آزادي و مطلوبيت و ارزش آن را ارائه کرده، گستره آزادي انسان در برابر خداوند متعال و اراده باري تعالي و محدوده آن در نظام اسلامي و ليبراليستي را بررسي مي‌کند. آن گاه به آزادي‌هاي عقيده، انديشه، بيان، سياسي و قلمرو آن در نظام غرب و اسلامي پرداخته و مقايسه‌اي در اين زمينه انجام مي‌دهد. در فصل دوم با اشاره به خاستگاه تکنولوژي، جايگاه و پيدايي تکنولوژي، رابطه آن با علم، جامعه، اقتصاد، سياست و قدرت، زمينه‌هاي انقلاب صنعتي در جهان غرب را واکاوي مي‌کند. در فصل سوم مباني و منابع تکنولوژي، مانندِ منابع و عوامل انساني آن، منابع و مباني اجتماعي تکنولوژي، منابع و مباني طبيعي و منابع غير طبيعي (سرمايه‌اي) بيان شده و اموري همچون: افزايش جمعيت، اومانيسم، رُنسانس فکري و رشد تفکرات جديد و روشنفکرانه در اروپا، ذهنيت نوخواهي، رشد تفکرات بورژوازي و ساختگرايي، از جمله عوامل و مباني رشد و گسترش تکنولوژي عنوان مي‌شود. در فصل چهارم به امکان انفکاک تکنولوژي از جامعه امروز و ديدگاه‌هاي مختلف در اين زمينه پرداخته شده و نظريات فلاسفه اسلامي و غرب در اين باره با هم مقايسه مي‌گردد. در فصل پنجم پيامدهاي مهّم تکنولوژي و تأثير آن بر جامعه، زندگي انسان، خانواده، کشاورزي، ميحط زيست، فرهنگ، آموزش و پرورش و بحران‌هاي اخلاقي و معنوي بررسي گرديده است. نويسنده در فصل پاياني پيشنهادهايي براي کشورهاي در حال توسعه، به ويژه کشورهاي اسلامي براي برون رفت از خطرها و تهديدهاي تکنولوژي ارائه مي‌کند.