جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

غزوات حضرت محمد (ص) یکی از مباحثی است که در تاریخ زندگانی پیامبر اسلام (ص) مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در مورد اینکه آن حضرت با چه انگیزه و اهدافی به این جنگ ها اقدام نمود، تحلیل ها و سخن های فراوان و گاه متعارضی ایراد گردیده است. اکثر مستشرقان اهداف جنگ های پیامبر (ص) را مادی و در راستای سلطه سیاسی و اقتصادی بر دیگران می دانند و برخی انگیزه هایی همچون کسب مال، گسترش اسلام، نفی حرمت ماههای حرام و ... را مطرح کرده اند. این نوشتار با بررسی چند فرضیه از فرضیه های مطرح شده در زمینه انگیزه پیامبر اسلام از اقدام های نظامی، خط بطلانی بر فرضیه های موجود (از دیدگاه مستشرقان) کشیده و اثبات می کند که این جنگ ها نه تنها بصورت تجاوزکارانه و با انگیزه خشونت طلبی نبوده بلکه در مقابل تهدیدات و پیمان شکنی متجاوزان بوده است و جنبه تدافعی دارد.

این نوشتار ابتدا نرم افزار (Software) «قرآن و مستشرقان ـQuran&Orientalism » را به صورت خیلی مختصر به جامعه‌ای علمی، به ویژه رشته قرآن و مستشرقان معرفی می‌نماید، سپس امتیازات و کاستی‌های این نرم افزار را به کارشناسان مؤسسه تولید کننده، گزارش می‌نماید تا ان ‌شاء الله در نسخه‌های بعدی بایسته‌ها تقویت و نواقص بر طرف شود. مهم‌ترین کاستی این نرم افزار بر خلاف ادعای مؤسسه‌ تهیه کننده که از آن به عنوان جامع‌ترین نرم افزار در مورد «استشراق و قرآن» نام برده‌اند، یکی عدم جامعیت آن و دیگری قایل نشدن جایگاه برای قرآن است.

نوشتار حاضر تلاشی است جهت بررسی دیدگاه مستشرقان راجع به جبر و اختیار در قرآن کریم، و این امر به اندازه دفاع از اسلام ضرورت و اهمیت دارد، زیرا مستشرقان در عرصه‌های مختلف موجب تخریب چهره اسلام شده‌اند، موضوع جبر و اختیار در اسلام از جمله عرصه‌هایی است که مستشرقان در تحلیل آن دچار اشتباه شده‌اند و در نتیجه دیدگاه‌های گوناگونی ارائه داده موجب تخریب چهره اسلام شدند. با توجه به تحقیقی که در این زمینه داشتیم، مستشرقان را با دو دیدگاه متفاوت یافتیم، برخی اسلام را دین اختیارگرایانه تلقی نمودند از قبیل: وکنت هنری و پرفسورکدارناث، و تعداد کثیری از مستشرقان مانند: توشیهیکو ایزوتسو، ولفسن، ریبیکا باینام، کلین دی امسیت، ویل دورانت، واشنگتن اورنگ وبرخی دیگر با استفاده از برخی آیات، اسلام را دین کاملاً جبرگرایانه تلقی نموده‌اند. می‌توان عدم تتبع و علم کافی راجع به قرآن، انگیزه تضعیف قرآن، انحصار به کتب اشاعره، و غیره را منشاء این دیدگاه شمرد، اما با تتبع و تدبر در آیات قرآن کریم، خواننده در می‌یابد که قرآن انسان را در انجام افعال مختار معرفی نموده و دست انسان را در این زمینه باز گذاشته است و اراده خداوند و اراده انسان در طول هم هستند وهیچ تنافی بین اراده انسان وخدا وجود نداشته و کاملاً قابل جمع هستند، (البته مراد از آزادی در اینجا آزادی مطلق نیست) و دیدگاه مستشرقان در این مورد کاملاً باطل بوده است، و می‌توان گفت که انتساب جبرگرایی به اسلام از سوی مستشرقان نتیجه عدم تتبع لازم و کافی در آیات بوده است چون ارائه نظر در رابطه با هرموضوعی مستلزم بررسی همه جوانب آن موضوع می‌باشد که آنها فاقد آن بوده‌اند.

یکی از شبهات مطرح شده درباره قرآن، تحریف این کتاب آسمانی می‌باشد. این مسئله از قرن یازدهم قمری در بین برخی از اندیشمندان مسلمان مطرح شده و خاورشناسان نیز به آن دامن زده‌اند. به نظر می‌رسد ریشه اصلی این شبهه روایات ضعیفی است که در برخی کتاب‌های حدیثی شیعه و سنی وجود دارد. در این نوشتار که تازه‌ترین پژوهش در این زمینه به شمار می‌رود، با بهره‌جستن از روش تحلیلی ـ توصیفی و انتقادی تلاش شده است، شبهات مستشرقان درباره تحریف قرآن تبیین، و با تکیه بر آرای آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی؛ بررسی و نقد گردد. بررسی مجموعه داده‌های تاریخی و آگاهی‌های موجود نشان می‌دهد که گروهی از مستشرقان هم‌چون: نولدکه، گلدزیهر و بول، شیعیان را به اعتقاد به تحریف قرآن متهم نموده‌اند. اما روشن است که این دسته از روایات، نمی‌تواند دلیل مستندی بر تحریف قرآن قرار بگیرند و اکثریت قریب به اتفاق آن­ها ساختگی می‌باشند. آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی؛ بر این باور است آیات قرآن، چینش خود را در مصحف موجود کاملاً حفظ کرده است، و بدین رو هیچ مانع و شبهه‌ای برای تمسّک به آیات الهی وجود ندارد.

در این مقاله دیدگاه‌های مستشرقان درباره ماهیت نسخ آیات قرآن مورد بررسی قرار گرفته است و شش دیدگاه نادرست ایشان نسبت به ماهیت نسخ نقد شده است. دیدگاه هایی که در این مقاله نقد و بررسی شده اند عبارت است از 1-معرفی نسخ به عنوان راه حل تعارضات قرآن، 2- معرفی اختلاف قرآن و فقه و اختلاف فتاوا به عنوان منشأ اندیشه نسخ، 3- معرفی نسخ به عنوان راهی برای اصلاح و تعدیل اشتباهات قرآن، 4- معرفی فراموشی پیامبر(ص) به عنوان علت اندیشه نسخ، 5- نسخ را نوعی تبدیل بی ضابطه و دل‌خواه احکام دانستن 6- معرفی نسخ به عنوان توجیه کننده بی انضباطی در جمع قرآن. همچنین در ضمن نقد این دیدگاه ها، شبهات دیگری مانند ادعای تناقض در قرآن، تشکیک در وحیانی و آسمانی بودن قرآن، ادعای تحریف در قرآن، نسبت فراموشی به پیامبر اعظم(ص) و نظرات نادرست آن‌ها پیرامون جمع قرآن مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

مستشرقان از ابتدا بیشتر همت خود را برای تخریب چهرۀ اسلام و قرآن گذاشتند که در لابلای آن، انگیزه‌های متفاوتی از جمله انگیزۀ تبلیغی، استعماری، علمی و اقتصادی را دنبال می‌کردند. بعد از قیام مهدی سودانی ضد ارتش مصر و انگلستان، جریانی شکل گرفت که مستشرقانی از جمله دارمستتر را با عقیدۀ اسطوره‌انگاری مهدویت به حیطۀ موعودگرایی اسلامی و افرادی چون هانری کربن و فان فلوتن را به تقویت مهدویت از دیدگاه اسلامِ شیعی گرایش داد. این مقاله به نقد و بررسی این دیدگاه‌ها می‌پردازد.

قرآن کتاب الهی و مقدس مسلمانان است که از حیث جاودانگی با دیگر کتاب‌های مقدس متمایز است. با گذشت قرن‌ها نیز این کتاب آسمانی، ماندگاری و قابلیت خود را برای هدایت همه بشر اثبات کرده است. در پژوهش حاضر، دیدگاه دانشمندان غربی در خصوص جاودانگی قرآن بررسی شده است و هدف تحقیق نیز اثبات همین جاودانگی است. ابتدا سخن برخی از دانشمندان غربی که به صراحت جاودانه بودن این کتاب را تأیید کرده‌اند، آورده شده، سپس ویژگی‌های قرآن که لازمه جاودانه بودن آن است، بیان شده است. ذیل هر عنوان دیدگاه‌های برخی مخالفان آورده شده که با توجه به دلایل موجود، نقد نیز شده‌اند