جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله حاضر درباره ریا از منظر قرآن کریم و روایات است که از پنج فصل تشکیل شده است: در فصل اوّل مطالب مرسوم از قبیل بیان مسأله، ضرورت تحقیق، پیشینه تحقیق، پرسش‌های تحقیق، اهداف و نوآوری تحقیق، فرضیه‌های تحقیق، واژه‌های کلیدی تحقیق‌ و واژه‌های مشابه و مخالف پرداخته شده است.در فصل دوم: نخست اقسام ریا از جهت متعلّق و از ناحیه حکم مطرح شده و سپس به توضیح هر کدام پرداخته شده است.در فصل سوم: مهم‌ترین عوامل ریا؛ یعنی ایمان نداشتن به خداوند متعال، باور نداشتن روز قیامت، خواسته‌های نفس امّاره، وسوسه‌های شیطان، دلبستن به دنیا،‌آرزوهای طولانی، چشمداشت به داشته‌های دیگران، نادانی،‌ فرار از نکوهش، دوستان ناباب، ستایش مدّاحان، دوست داشتن ستایش، فخر فروشی و قدرت خواهی از علت‌های مهمّی ریا به حساب آمده‌اند. در این فصل نیز نشانه‌های ریاکاران: نفاق و دورویی، مردم محوری، کسالت در خلوت، نشاط در جمع، خدعه و نیرنگ ودنیا محوری مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.در فصل چهارم: در آغاز پیامدهای سوء مهمّی فردی دنیوی ریاکاری: بیماری روان، اضطراب و ناآرامی روحی، دوستی با شیطان، توهین به خداوند متعال، دشمنی با خداوند، واگذاری ریاکاران به دیگران،‌ بی‌آبروی در دنیا، و نرسیدن به هدف سپس به پیامدهای سوء اجتماعی ریا: از بین رفتن همبستگی، بی‌ریشه شدن کارها، وقوع زلزله، عدم استجابت دعا، فساد و تباهی جامعه شرک به خداوند، پرداخته شده است. در پایان بعضی از پیامدهای سوء اخروی آن از قبیل: احباط عمل یا نابود شدن کارها، نرسیدن به پاداش، رسوایی روز قیامت، دوری از رحمت خدا و سخت‌ترین جزا تذکّر داده شده است.در فصل پنجم: در آغاز روش‌های پیشگیری از ریا؛ یعنی خودشناسی، ایمان به خداوند متعال، تأمّل در پیامدهای ریا، خوف و رجا، استعاذه به خداوند متعال،‌ محاسبه نفس، ذکر و یاد مرگ، خلوص در کارها،‌ نیایش و توسّل به خداوند سپس به روش‌های درمان ریا؛ یعنی توبه یا بازگشت به سوی خدا، پی جویی و درمان ریشه‌های ریا، جلوگیری از غلبه هوای نفس، دریافت واقعیت‌ دنیا، همنشینی با بیداردلان، ذکر و یاد خداوند متعال، تمسّک به قرآن مجید، انجام پنهانی امور خیر، تفکّر در امور، واگذاری کارها به خداوند متعال، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.در پایان جمع بندی و نتیجه نهایی صورت گرفته است.

قرآن کریم در برنامه رشد و تربیتی خود، شرط اصلی رسیدن به کمال را تفکّر و اندیشیدن می‌داند. تفکّر، تلاش روشمند برای شناخت مجهول و رسیدن به معلوم با به کارگیری قوه‌ی اندیشه می باشد. خداوندی که انسان را به تفکّر دعوت کرده، ابزار آن را نیز در اختیار انسان قرار داده است که این ابزارها را می‌توان به دو نوع بیرونی و درونی تقسیم نمود. حواس(شنوایی، بینایی و لامسه)، عقل و قلب به عنوان ابزارهای درونی، و قصص پیشینیان و گفته‌های دیگران، ابزارهای بیرونی تفکّر می‌باشند. علاوه بر این قرآن کریم، برای راهنمایی انسان به تفکّر و اندیشه، منابعی همچون طبیعت، تاریخ، قرآن و انسان را معرفی نموده است. گرچه تفکّر و اندیشه، همواره هدایتگر انسان بوده و فواید فراوانی را برای او به ارمغان دارد، ولی موانعی نیز در برابر آن وجود دارد. قرآن کریم نیز به این مسئله توجه نموده و عواملى همچون تقلید از پیشینیان، هواوهوس، تکبّر، خیال‌پردازی و غفلت را به عنوان موانع تفکّر بیان نموده است. در قرآن کریم کلمات متعددی هستند که مفهوم کلی آنها اندیشیدن و فکر کردن است. از جمله این واژگان؛ «تعقّل»، «تدبّر»، «تذکّر» و «تفقّه» می‌باشند که ارتباط نزدیکی با مفهوم تفکّر دارند. تعقّل به عنوان وجه تمایز انسان و حیوان، جایگاه خاصی در حوزه‌ی معنایی آیات قرآن دارد. تعقّل و تفکّر رابطه‌ی نزدیکی با هم‏ دارند و در حقیقت‏ مى‏توان گفت این دو مکمل همدیگرند. تدبّر نیز از آنجا که فعالیتی ادراکی محسوب می‌شود در حوزه‌ی معنایی مفاهیم مرتبط با تفکّر در قرآن کریم می گنجد. تدبّر به معناى فعالیّت قلب با توجه به عواقب و پیامدهاى امور است، و تفکّر به معناى فعالیت قلب با توجه به دلایل است.کلمه‌ی تذکّر نیز از جمله واژگانی است که ارتباط نزدیکی با تفکّر دارد و به معنای گفتار یا عملی است که انسان به واسطه ی آن، آنچه را از یاد برده یا از آن بی خبر است، نسبت به آن یادآور می‌شود، و تفکّر، کشف کردن چیزی است که انسان نمی‌داند و اندیشیدن برای به دست آوردن آنچه نمی‌داند.از دیگر واژه‌های مرتبط با مفهوم تفکّر، تفقّه می باشد. تفقّه عمیق‌تر و شدیدتر از تفکّر است و محصول و نتیجه‌ی آن است. بصیرت، علم، فهم، رویت و نظر نیز از دیگر واژگانی هستند که ارتباط نزدیکی با مفهوم تفکّر دارند.

چکیده ندارد.

در این پژوهش با بیان ماهیت ارتداداز نظر لغوی و اصطلاحی و کابردهای آن در قرآن و روایات، مفهوم ارتداد از دیدگاه امامیه روشن شده‌است. در ادامه به بیان جایگاه بحث در تاریخ و پیشینه تاریخی از منظر ادیان الهی و انسانی به راهکارهای مقابله پردخته‌شده‌است. بعد در موجبات ارتداد به عوامل اصلی جرم اشاره کرده است. در بحث انواع ارتداد در فقه امامیه رسیدگی کرده است. در ادامه شرایط تحقق ارتداد ،‌احکام ارتداد، ‌حکم استتابه و توبه در ارتداد فطری را توضیح داده است. در آخرین بحث فلسفه مجازات مرتد وعدم انعطاف پذیری اسلام نسبت به این جرم تبیین شده‌است. به شبهاتی از این باب که اجرای احکام فقهی مرتد، با آزادی انتخاب عقیده در تضاد است، اشاره و تاکید شده است که اجرای احکام مرتد با رعایت همه قیود ظریف آن با آزادی فکر وعقیده منافات ندارد و آزادی فکر را دچار محدودیت نمی سازد و فضای گفتگو را در حوزه اندیشه ضیق نمی کند. در مورد اجرا و اعمال احکام مرتد، تصریح شده است که این حکم مربوط به کسی نیست که اعتقاد در درون دارد و در مقام اظهار آ ن بر نیامده بلکه شامل کسی است که به اظهار و تبلیغ بپردازند ، در واقع قصد سوء و نیت ضربه زدن به رکن جامعه‌اسلامی را داشته باشند و حرکت او نوعی قیام علیه جامعه اسلامی تلقی شود.

افعال الهی عبث و بیهوده نیست و براساس حکمت و علمی که خداوند نسبت به موجودات در همه زمانها و مکانها و در همه حالات دارد، استوار می‌باشد. بدین سان ضوابط و قوانینی که خدای متعال برای اداره امور موجودات -به ویژه انسان-وضع نموده است "سنن الهی" نامیده می‌شود. - قرآن کریم با طرح مسئله سنن بر آن است تا ارتباط منطقی موجود در میان مخلوقات و نیز حاکمیت اصل علیت را بر نظام هستی ثابت نماید و از سوی دیگر در پی اثبات وجود یک نظام متکاملی است که بخشهای مختلف آن یکدیگر را براساس قانون و ضابطه موجود در جهان هستی کامل می‌کنند. سنتهای الهی بر دو نوعند: سنن تکوینی; که عبارت است از قوانینی که در پیدایش و بقاء بر موجودات حاکم می‌باشد. سنن انسانی; که عبارت است از قوانینی که کاروان بشریت در متن آن سیر می‌کند و براساس اراده و اختیار آدمی تحقق می‌یابد و هدف از تکامل انسان در این دنیاست ، به گونه‌ای که بتواند در دنیا و آخرت از نتایج آن بهره‌مند گردد. بدین سنتها به دلیل ارتباط و نسبتی که با اجتماع و تاریخ بشری دارد، سنن اجتماعی و تاریخی نیز گفته می‌شود. - قرآن از پیروی سنتهای نادرست و گمراه‌کننده بر حذر می‌دارد و به سوی سنتهای صحیحی هدایت می‌نماید. سنتهایی که انسان را به برپایی قسط و عدل فراخوانده و هدف آن پرورش و تربیت انسانهایی دین مدار و نیز بنیان نهادن جامعه‌ای براساس ارزشهای والای انسانی است . - سنن انسانی عبارت است از یک سلسله شرطهایی که در نظام هستی نهاده شده که در تحقق آن اراده آدمی نقش محوری دارد. بدین سان جبر الهی و یا تصادفات تاریخی در وقوع این سنن نقشی ندارد و هیچ گونه تعارضی میان این سنتها و اراده انسان وجود ندارد چرا که این سنتها در واقع نتیجه و دستاورد اراده و عمل آدمی است .

آیات نازله در شان اهل البیت علیهم السلام در قرآن کریم بسیار است، به گونه ای که هم شیعیان و هم فرق غیر شیعی در آثار تفسیری خود توجه خاص به این آیات کرده اند. بخش زیادی از این آیات یا به طور خاص و یا در ضمن اهل البیت (ع) مربوط به حضرت زهرا علیهاالسلام است. بررسی دیدگاه فریقین در ارتباط با این آیات و جمع بندی و تطبیق این دیدگاه ها یکی از محورهای ضروری در پژهش قرآنی مربوط به اهل بیت علیهم السلام است. در رساله حاضر تلاش بر آن است که در حد توان به این مهم پرداخته شود. از آنجا که می توان در یک تقسیم بندی، آیات مربوط به حضرت فاطمه (ع) را به چهار گونه ملاحظه نمود این رساله نیز در چهار فصل تنظیم شده است. در برخی از آیات حضرت فاطمه (س) به عنوان شأن نزول آیه مطرح است و در برخی از آیات هرچند مفهوم آیه منحصر به آن حضرت نیست اما روایات تفسیری حضرت را به عنوان مصداق اتم و اکمل برای مفهوم آن آیه معرفی کرده اند، در بخشی دیگر به مناسبتی نام ایشان ضمن روایتی تفسیری در ذیل آیه آمده است، و بالاخره در برخی آیات نام فاطمه (س) در ضمن روایت آمده که بیان گر تأویل، یعنی بطن آیه است، یعنی ظاهر آیه معنایی دارد اما در ورای این ظاهر با بهره گیری از روایت معنای دیگری نقل شده که منافی ظاهر نیز نیست.

مسئله اساسی در این مجموعه نوشتار این‌است: که آیا از قرآن و سنت و سیره می‌توان طرحی برای نظام اجتماعی -سیاسی اسلام استنباط کرد یا خیر؟ در صورت مثبت بودن جواب عنوان این نظام اجتماعی-سیاسی چیست و ماهیت و شکل آن کدام است؟ راه‌حل: در این نوشتار بطور اجمال از منظر آیات قرآن و احادیث بیان شده است که عنوان نظام اجتماعی (امت) و عنوان نظام سیاسی (امامت) است، و با توجه به تعریف ویژه این دو نظام، هر دو توأم با هم و لازم و ملزوم هم هستند. به بیان دیگر اگر پذیرفته شود که اسلام دینی است اجتماعی (و نه فردی) و پیامبر جامعه را دگرگون کرد و نظام اجتماعی جدید(امت) را جایگزین نظام قبیله‌ای و قومی و طایفه‌ای و سایر نظامهای اجتماعی نمود باید پذیرفت که این نظام اجتماعی توأم با یک نظام سیاسی مناسب و متناسب با ان است، که به نحوی که تفکیک بین این دو منجر به فساد-اضمحلال (امت) می‌گردد و این پدیده به خطر می‌افتد. بنابراین نظام امت را می‌توان به عنوان نظام سیاسی از دیدگاه و زاویه معناشناسی و مباحث اجتماعی (به غیراز زاویه کلامی-تاریخی) به خوبی تعریف و اثبات کرد، چرا که لازمه این نظام اجتماعی جدید (امت) نظام سیاسی خاص خود (امامت) می‌باشد کمااینکه هر نظام سیاسی متناسب با نظام اجتماعی برخاسته از نوع خود است، لذا بطور طبیعی و منطقی با تغییر نظام اجتماعی نظام سیاسی تغییر می‌کند همانگونه که قرآن از مسیر تغییر نظام اجتماعی به تغییر نظامهای سیاسی طاغوت رهنمون می‌شود (ان‌الله لا‌یغیر ما بقوم حتی یغیرواما بانفسهم)

پایان نامه حاضر ضمن تعریف خبر ضعیف و اقسام آن، راهکارهای جبران ضعیف بودن این قبیل احادیث را بیان کرده و دیدگاه شیعه امامیه و علمای اهل سنت را در این زمینه منعکس می‌سازد. نویسنده سنت را یکی از مصادر مهم تشریع و فقه اسلامی قلمداد کرده و ادله حجیت آن را از منظر شیعه و اهل سنت بررسی می‌نماید. وی در سه فصل به ابعاد مختلف حدیث ضعیف می‌پردازد. نگارنده در فصل اول ابتدا منظور از خبر و حدیث و علم حدیث را شرح داده و رابطه علم حدیث با علم رجال را بیان می‌کند. آن‌گاه با اشاره به اهمیت علم حدیث و نیاز به آن در فقه و سایر علوم اسلامی، تاریخچه حدیث از صدر اسلام را ارائه می‌دهد. او در این زمینه به جریان منع تدوین حدیث توسط خلیفه اول و دوم اشاره کرده و حجیت خبر واحد و اصل اولیه در حجیت خبر مشکوک را بررسی می‌کند. در ادامه با اشاره به ادوار مختلف تدوین حدیث، تألیف جوامع روایی توسط شیعه و اهل سنت را گزارش کرده است. نویسنده در فصل دوم اقسام خبر نزد شیعه امامیه و اهل سنت را بررسیده و ضمن بیان تعریف خبر ضعیف از دیدگاه شیعه و اهل سنت به نقد برخی تعاریف آن می‌پردازد و میزان ضعف خبر را از منظر آنان وصف می‌کند. در فصل سوم از این نوشتار اقسام خبر ضعیف نزد اشیعه و اهل سنت بیان گردیده و خبرهایی همچون: خبر معلق، خبر معضل، خبر مدلس، خبر مضمر، خبر موقوف، خبر منقطع، خبر مرسل، خبر معلل، خیر مضطرب، خبر مقلوب، خبر مجهول و خبر موضوع (وضع شده و جعلی)، و حکم این قبیل احادیث و ادله حجیت یا عدم حجیت آن‌ها ذکر گردیده و راه‌های علاج ضعف هر یک از منظر آنان بررسی شده است. در همین زمینه نویسنده با اشاره به خبر جعلی (موضوع) و عوامل و انگیزه‌های جعل حدیث، انواع وضع کنندگان حدیث را معرفی می‌نماید

در این تحقیق که تحت عنوان شفاعت در قرآن و سنت انجام گرفته است اهداف زیر دنبال گردیده است. در فصول ابتدایی با تتبع در کتب لغت و کتب دیگر، معانی شفاعت در حیطه لغوی و اصطلاحی و عرفی را بدست آورده و منعکس نموده‌ایم. بطور خلاصه می‌توان گفت شفاعت، وساطت فردی آبرومند در نزد صاحب مقامی برای بخشیده شدن گناهکار است. سپس به بررسی انواع شفاعت پرداخته‌ایم که نوعی از آن شفاعت در نظام آفرینش می‌باشد و این همان نظام اسباب و مسببات است. نوعی دیگر از شفاعت به معنی پیشوائی است که هر کس دنباله رو شخصی باشد مانند شفیع اوست. نوعی دیگر از شفاعت که گواهی بر اعمال است در قیامت بروز می‌کند این همان شفاعت مغفرت است که نوع چهارم شفاعت بوده که در فصلی دیگر تحقیق ثبت گردیده است. اهداف دیگری که در تحقیق دنبال شده بررسی و انعکاس نقطه نظرات دانشمندان شیعه و سنی است که با رجوع به کتب آنها جمع‌آوری و در فصل جداگانه‌ای ارائه شده است. آراء و نظرات مخالفین و دلائل آنها همراه با نقد و رد آنها در تحقیق مورد بررسی واقع گردیده. سپس به کمک آیات و روایات، شفاعت‌کنندگان و شفاعت‌شوندگان را برشمرده‌ایم و در نهایت با ارائه اشکالات و شبهات موجود در شفاعت به رد و ابطال آنها پرداخته و اشعاری که از عرب و عجم بعنوان سند صحت در طول تاریخ سروده شده است اشاره‌ای کرده و نمونه‌هائی از آنها را آورده‌ایم.

پژوهش حاضر با عنوان بررسی نقش و عملکرد قرآن و احادیث در علوم تربیتی انجام پذیرفته و هدف ازآن تبیین این مطلب است که یافته‌های علوم تربیتی و برقراری پیوندی محکم در میان آنها است چراکه وحی عالی ترین وسیله ارتباط بین بشر و منبع الوهیت بوده و از استحکامی بی دلیل غیرقابل انکار برخوردار است . دراین تحقیق اقدام به بررسی تمام آیات قرآن کریم و دهها منبع حدیثی شیعه و اهل سنت شده تا تبیین های دینی مربوط به تعلیم و تربیت اسلامی استخراج و مورد بحث و بررسی قرار گیرد و همین نکته برای متصدیان امر تعلیم و تربیت به معنای عام و تعلیم و تربیت اسلامی استخراج و مورد بحث و بررسی قرار گیرد . دراین میان نکته بسیارجالب توجهی که به چشم می خورد این است که بسیاری از توصیه ها ، روشها ، اصول و دستورهای تربیتی جدید در لابه لای آیات و روایات وجودداشته و علم جدید به تازگی موفق به کشف و ارائه آنها شده است .