جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

"با توجه به آیات قرآن از جمله آیات «إِنَّ إِلَیْنَا إِیَابَهُمْ» و «ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنَا حِسَابَهُمْ» (غاشیه: 25ـ26) مرجع اصلی بازگشت مردم در روز قیامت، خداوند متعال است؛ اما طبق روایاتی فراوانی که در منابع حدیثی شیعه وجود دارد و طبق عباراتی از زیارت «جامعه کبیره» که می‏فرماید: «وایاب الخلق الیکم و حسابهم علیکم» بازگشت مردم و محاسبه اعمال در روز قیامت بر عهده پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و امامان معصوم علیهم‏السلام است. در نگاه بدوی ممکن است این شبهه پیش آید که امامان شیعه، همان منزلتی را که خدا دارد دارند و این نوعی شرک در الوهیت می‏باشد؛ اما این شبهه چنین پاسخ گفته شده که چنین تصوّری در صورتی است که دو عمل در عرض هم باشند، اما اگر حسابرسی و بازگشت به خداوند اصل باشد سپس خداوند فردی را معین کند تا مردم به او مراجعه کنند و حساب اعمال مردم را نیز به آن فرد واگذارد، منافاتی با فعل خداوند متعال ندارد؛ مانند شفاعت و هدایت که در اصل از آن خداست؛ ولی خداوند اذن می‏دهد افراد شایسته مانند پیامبران و اولیای الهی شفاعت و هدایت نمایند."

واقعه عاشورا به سبب جایگاه ویژه آن در تاریخ اسلام، به ویژه تاریخ تشیع، در طول تاریخ مورد عنایت بسیاری از مورخان تاریخ اسلام و مقتل نویسان بوده است؛ اما با گذشت زمان و گسترش مراسم عزاداری و سوگواری، به ویژه از دوره حاکمیت فراگیر دولت شیعی صفویه، به دلایل گوناگون، برداشت های گوناگونی از این واقعه شده و یا بر برخی از برداشت ها تاکید بسیار شده است؛ بر این اساس پژوهش حاضر به مطالعه و جریان شناسی تاریخی مهم ترین و مشهورترین قرائت از واقعه عاشورا، یعنی قرائت سوگوارانه و احساسی ـ عاطفی از دوران صفویه تا مشروطه پرداخته و پس از ارائه پیشینه این قرائت، به مهم ترین ویژگی های آن می پردازد. در ادامه، زمینه ها و عوامل ترویج این برداشت، مورد بررسی قرار گرفته است.

کربلا و حوادث مربوط به آن در اشعار شاعران فارسی،خصوصا شاعران شیعی نمود بسیار زیادی دارد. مولانا محمد اهلی شیرازی یکی از شاعران شیعی است که در اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم،این موضوع را در اشعار خود پرورانده است. این پژوهش بر مبنای بررسی اشعار کربلایی او شکل گرفته است.از مهمترین یافته های مقاله حاضر می توان به این نکات اشاره نمود: بهره گیری شاعر از تفکرات شیعی. توصیف وقایع کربلا،که موضوع اخیر در این مقاله تحت عناوین زیر بررسی شده است: تاثیرپذیری شاعر از حوادث کربلا،ترسیم گوشه هایی از وقایع کربلا،تاثیر حوادث کربلا بر عالم و توصیف شاعر از آنها و بهره گیری از اجرام آسمانی و طبیعت و... . در این توصیف ها، شخصیت های مثبت و منفی در واقعهکربلا،آرایه های که با محوریت کربلا در شعر اهلی پدید آمده است.در مجموع اهلی یکی از موفق ترین شاعرانی است که با تفکرات شیعی خود بسیاری از احوال و وقایع تاریخ شیعه و خصوصا سرگذشت کربلا را در شعر فارسی ترسیم نموده و سبب ماندگارتر شدن این مفاهیم در ادبیات فارسی شده است.

تحولات اخیر عراق، یکى از عوامل مهم گسترش مطالعات مربوط به آن از آغاز تشکیل دولت ملى و حتى قبل از آن و اثرات آن بر تاریخ سیاسى و اجتماعى کشور است. در این مقاله تلاش شده است از یک سو نقش علماى دین و نخبگان شیعى در انقلاب سال بیست (1920) عراق و تشکیل اولین دولت ملى عراق مورد بحث و بررسى قرار گیرد و از سوى دیگر نمونه هایى از طرد و محرومیت آنان در طول تاریخ، حتى پس از انقلاب سال بیست، از مناصب سیاسى و حکومتى و مسلط کردن اقلیت اهل سنت بر اکثریت شیعیان مطرح گردد.در شرایط کنونى، تحول اساسى در حاکمیت عراق و دستیابى شیعیان به قدرت سیاسى، با کمک امریکا به وجود آمده است که على رغم ضرورت اجتماعى ـ سیاسى بودن، از شکنندگى ویژه اى نیز برخوردار است. شکنندگى مزبور از آنجا ناشى مى شود که شرایط کنونى تا اندازه زیادى به درجه وابستگى حکومت جدید به امریکا و پذیرش خواسته هاى آن بستگى دارد.

"این مقاله ابتدا به مفهوم و کاربرد لغوی و اصطلاحی «شیعه» و «تشیّع» اشاره کرده، به دنبال آن، به گزارش تعاریف گوناگون این واژه می‏پردازد. بررسی دیدگاه‏های متفاوت درباره چیستی، خاستگاه و مصادیق فرقه‏ای دو اصطلاح «رافضه» و «امامیه»، که به عنوان دو اصطلاح مشهور و گاهی مترادف با «شیعه» شناخته شده‏اند، از مباحث اصلی این مقاله است. "

"پژوهش حاضر در آغاز به جایگاه مناظره در قرآن و سنت پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله پرداخته و سپس اشاره کوتاهی به مناظره در عصر امیرالمؤمنین علیه‏السلام دارد. در ادامه، به تلاش‏های ائمه علیهم‏السلام بویژه امام باقر علیه‏السلام و امام صادق علیه‏السلام در تعلیم و تربیت نیرو جهت مناظره با متکلمان و صاحبان اندیشه‏های سایر ادیان و فرق و مذاهب و تشویق و ترغیب آنان در تبلیغ و ترویج این فن و دفاع از آنان پرداخته شده است؛ همچنین تفاوت شیوه مناظرات متکلمان شیعه با متکلمان اهل سنت و علل مخالفت برخی از اصحاب ائمه با مسائل کلامی از مباحث دیگری است که در این پژوهش به آن توجه شده است. "