جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه در یک مقدمه و دو فصل تدوین شده، در فصل اول بصورت اجمال در مورد ابن عباس، مقام علمی و ثاقت، روش تفسیر، طرق روائی، منابع تفسیر وی و ... بحث شده، و در فصل دوم تفسیر ابن عباس آمده است. در این فصل تقریبا همه منقولات از ابن عباس در ارتباط با آیات مورد بحث آورده شده است. مفسر در تفسیر آیات، از اشعار کهن عربی، لغات قبائل و اعراب بادیه نشین، احادیث نبوی، منقولات دیگر صحابه، اهل کتاب و ... بهره برده است. در تفسیر بصورت پراکنده و به مناسبتهایی که اقتضا داشته از علوم قرآنی مثل ناسخ و منسوخ، تقدیم و تاخیر، شان نزول آیات، قرائات و ... بحث کرده است. همچنین در مواردی متعرض احکام شرعی نیز شده است، وی در تفسیر آیات از روشهای مختلف تفسیری از جمله: تفسیر روائی، تفسیر به رای تفسیر قرآن به قرآن (آیه به آیه) و روش تفسیر لغوی استفاده کرده است./

حجیت قرآن ذاتی و بیانگر حجیت سنت معصوم علیه السلام است. سنت به معنای قول، فعل و تقریر معصوم، تکیه گاهی است که همواره در فهم دین به آن استناد شده است و در ردیف قرآن از آن یاد کرده اند و به دلایل عقلی حجیت آن ذاتی است. گرچه ظاهر قرآن حجت است اما تمسک به آن، به فحص از دلیل متصل و منفصل یعنی قرآن و سنت نیازمند است. براساس نظریه برگزیده «اصالت توأمان قرآن و سنت» رابطه و پیوند میان این دو منبع معرفت شناسی رابطه ای دوسویه است. برای تبییین آموزه های دینی یکی به کلیات می پردازد و دیگری وارد جزئیات و تفاصیل می شود، گاهی قرآن به کمک سنت می آید و گاهی سننت به کمک قرآن. نتایج نشان می دهد که برای شناخت دین وجود هر دو منبع در کنار هم ضروری و هریک بدون حضور دیگری نمی تواند تبیین کننده معارف دینی باشد. در این پژوهش درباره دیدگاههای متداول درباره کتاب و سنت، مبانی و دلایل حجیت کتاب و سنت، کارکرد و کاربرد قرآن در فهم دین، نقش قرآن در کاربرد سنت در فهم دین

بررسی عادات و افعال غیر انسانی و پست ناشی از جهل و خرافه پرستی است. نویسنده، پس از ارائه کلیات پژوهش، به مفهوم شناسی تعصبات جاهلی پرداخته و از عینیت و تحقق تعصبات جاهلی در بین کفار و مشرکان عرب سخن گفته و ویژگی های آن را در روحیات زشت، نسبت دادن های ناروا، و رفتارهای ناشایست معرفی کرده و سپس زمینه های پیدایش تعصبات جاهلی را عدم تعقل و جهل و نادانی، تقلید کورکورانه، و لجاجت و بهانه جویی دانسته است. وی در پایان، عواقب و پیامدهای دنیایی تعصبات جاهلی را رعب و اضطراب، جنگ های داخلی و قبیله ای، و بلاهای کوبنده بر شمرده و عواقب اخروی تعصبات جاهلی را اعمال بی فایده، عذاب های جهنم، و لعنت فراگیر معرفی کرده است.

امانت به معنی آنچه به ودیعه به غیر و دیگری می سپارند و سپس آن را به صورت اولیه به سپارنده تحویل می دهند می باشد. در ابتدا به آسمان و زمین و کوهها عرضه شد تا عظمت امانت و مقام انسان آشکار شود. با بررسی کتب تفسیری به معانی مختلفی از دید مفسران دست یافته ایم که مواردی ذکر می شود. در برخی به عنوان عقل، اختیار و آزادی اراده، اعضاء پیکر انسان، لااله الا الله، معرفت الله، واجبات و تکالیف الهی و ولایت الهیه و رسیدن به اوج کمال و عبودیت و بندگی که از طریق شناخت و معرفت نسبت به حقایق دین و انجام اعمال نیک حاصل می شود که حاصل این نظرات همان ولایت الهی است که ولایت ائمه ( ع) هم در راستای آن قرار دارد و طی مسیر صحیح با شناخت کامل و رسیدن به اوج کمال ، هدف و مقصد نهایی است که جایگاه اصلی انسان است. در احادیث اهل البیت ( ع) و روایات رسیده، امانت الهی به معنی ولایت و امامت آورده شده که انسان باید آن را پذیرفته ولی طالب آن نباشد بلکه در راستای آن به دنبال ائمه ( ع) بوده و سعی نماید پا در جای پای آنها بگذارد تا به دور از هرآسیب و لغزشی به مقصد دست یابد و حق امانت الهی را به خوبی ادا نماید. خداوند با آفرینش خاص و منحصر به فردش موجودی مختار و کمال جو را خلق نمود و از ارواح خود در او دمید تا خلیفه ی او در زمین و حامل امانت الهی باشد. انسان که جلوه ای از ذات الهی است با پذیرش امانت، عظمت و بزرگی خلقتش مشخص گردید. پس باید صفات و اسماء الهی در او تجلی یابد. انسان با وجود قابلیتها و استعدادهای خاص و بی نظیرش می تواند در مسیری راه بپیماید که از طریق شناخت و معرفت به حقایق دین و انجام اعمال صالح به ولایت الهی و اوج کمال و عبودیت و بندگی دست یابد، جایی که فرشته راه ندارد. کلیدواژه: امانت- امانتداری- ودیعه- ولایت- امامت

در این تحقیق پس از مقدمه ای در شرح حال ملاصدرا و معرفی سوره اعلی با تکیه به بیانات ملاصدرااین موضوعات بررسی شده است، تقدس ذات حق،هدایتهای تکوینی، حکمت الهی در خلقت نبات و احوال آن، عدم نسیان در پیامبرصلی الله علیه وآله، اختلاف نفوس درسعادت و شقاوت، تزکیه نفس، صاحبان عقل، معارف این سوره وجود آن در کتب پیامبران پیشین.

تحقیق حاضر به مطالعه و بررسی صفت اخلاقی « تواضع از دیدگاه قرآن کریم و روایات » پرداخته و برای رسیدن به این هدف مهم اهداف ذیل را مطرح نموده است : 1-بررسی مفهوم تواضع 2- بررسی اهمیت تواضع 3- آشنایی با انواع تواضع 4- آشنایی با شرایط تواضع 5- بررسی نشانه ها وآثارتواضع 6- تحلیل و بررسی موانع تواضع. با توجّه به ماهیت موضوع ، اهداف تحقیق و امکانات موجود ، از میان روشهای پژوهش از روش توصیفی تحلیلی برای انجام تحقیق استفاده گردیده است . پس از مطالعه سابقه موضوع در کتب مرتبط با آن از جمله قرآن کریم ، کتب معتبر حدیثی و تألیفات اخلاقی و جمع آوری اطلاعات از طریق فیش برداری و تجزیه و تحلیل آنها با استفاده از دیدگاه صاحبنظران ، مفسران و اسلام شناسان ، نتایج زیر حاصل گردید : تواضع مصدر با تفاعل از ریشه « وَضَعَ » است که یک صفت وخلق درونی به معنای شکسته نفسی ، افتادگی و فروتنی ، کوچک کردن خود در برابر خدا ، پیامبر (ص) و مؤمنان و پرهیز از جاه طلبی و برتری جوئی است . تواضع و فروتنی جایگاه و اهمیت خاصی در اخلاق اسلامی دارد که چنین به دست می آید که فروتنی یک واقعیت روحی بوده در پرتو ایمان در فرد مومن به وجود می آید یعنی اوج گیری ایمانی او را وامی دارد که همچون قطره بارانی در برابر پهنه موجودات از خود خجل شده، خویش را از همه کوچکتر و بی مقدارتر تلقی کرده در نتیجه با همه ابعاد وجودیش به خضوع و فروتنی بپردازد . تواضع دارای انواعی از جمله ، تواضع در برابر خدا ، تواضع در برابر پیامبران و انبیاء و اولیاء الهی و تواضع در برابر خلق و مردم است . تواضع دارای نشانه هاومصادیقی همچون ، سبقت در اسلام ، عدم پذیرش اظهار ذلت دیگران ، نشستن در پایین مجلس ، پرهیز از خودنمایی ، تواضع در پوشیدن ، تواضع در خانه ، تواضع در نشستن ، تواضع در سوار شدن بر مرکب ، اجابت دعوت ، تواضع در عیادت ، تواضع در مصاحفه ، تواضع در فعالیتهای اجتماعی ، تواضع با محرومان ، تواضع نسبت به کودکان و تواضع با آشنایان قدیمی است . همچنین تواضع دارای آثاری به مانند ، محبّت ، احترام ، شرف و بزرگواری ، حفظ شرف ، سربلندی ، گسترش و نشر فضائل اخلاقی، توان اطاعت خداوند و عدم خستگی از طاعت الهی ، کلید فیرونیکی و دلشاد کردن مومن می باشد . تواضع دارای شرایطی از جمله اینکه از روی نقص نباشد ، از روی ترس نباشد و برای خدا باشد ، است . تواضع دارای موانعی چون تکبّر ، عصبیّت ، عجب ، فخر و مباهات ، ذلت و خواری ، خودپنداری و غرور می باشد . مهمترین مشکلی که این تحقیق در روند اجرائی و عملیاتی خود با آن رو به رو بود ، تکراری بودن مطالب در منابع مختلف و تحلیلی نبودن آنها بود و به همین لحاظ پیشنهاد می گردد ، محققین در پژوهشهای آتی ، یکی از جنبه های موضوع و یا اهداف پژوهش را انتخاب نموده و به صورت تحلیلی و عمیق بررسی نمایند تا این مشکل مرتفع گردد .

موضوع این تحقیق کنترل نسل است و مباحث آن عبارتند از: نهضت کنترل نسل در غرب شامل هدف آن،دلائل موفقیت، نتایج حاصل، اقدامات لازم،کشورهای دارای این خط مشی. کنترل نسل در اسلام حاوی حکم آن، آثار سوء، بررسی دلائل معتقدان، شواهد موجود درمدارک اسلامی در مورد تشویق به تکثیر نسل و جز آنها.

پژوهشی درباره کارکردهای عقل و رابطه آن با بندگی خدای متعال از دیدگاه قرآن است. نویسنده ابتدا به این نکته اشاره می کند که عقل به اقتضای ماهیت خود، متقاضی ریزبینی، کاوش، برهان طلبی و تفکر بوده امّا خضوع و عبودیت در ذات خود خواستار تسلیم و پذیرش بی قید و شرط است، سپس به تعریف عقل در منطق قرآن پرداخته و عقل را نیرویی معرفی می کند که به وسیله آن انسان خالق خود و جهان را شناخته و کمال خود را در اطاعت در برابر او می یابد، بنابراین بین تعقّل و تعبّد نه تنها هیچ گونه تعارض و تنافی وجود ندارد بلکه این دو مقوله به عنوان دو نیاز غیرقابل انکار انسان، لازم و ملزوم یکدیگرند و هر یک از این رو، نیمی از سیر صعودی را تشکیل می دهند؛ که تعقّل نیمه آغازین این راه و تعبّد، نیمه پایانی آن است.

این پروژ ی تحقیقاتی در صدد بررسی تناسب آیات و سوره حزب چهارم جزء سی می باشد. پژوهش حاضر برای رسیدن به هدف کلی خود ، اهداف ویژه ای شامل بررسی معنا و مفهوم تناسب ، بررسی توقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب آیات ، بررسیتوقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب سور و بررسی نظرات چندین مفسر دربارة تناسب آیات و سور را به عنوان اهداف جزئی خود انتخاب و دنبال نموده است . در فصل اول این تحقیق پس از ذکر مقدمه ، بیان مسئله ، اهمیت و ضرورت تحقیق به بیان اهداف و پرسشهای تحقیق پرداخته شده و سپس کلمات (( آیه و سوره )) که بیشترین کاربرد را در تحقیق داشته اند هم از نظر لغوی و هم اصطلاحی بررسی شده اند . درفصل دوم این تحقیق که مرور مطالعاتی نام دارد محقق کتبی را که در رابطه با موضوع بوده و بیشترین استفاده را از آنها برده مورد نظر و بررسی قرار داده است در فصل سوم یعنی روش تحقیق با توجه به ماهیت اهداف تحقیق و امکانات موجود روش توصیفی – تحلیلی برای موضوع انتخاب شده است . فصل چهارم که مهم ترین فصل این تحقیق را در بر می گیرد شامل چهار بخش می باشد که پس از گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل مطالب نتایج ذیل حاصل گردید : در بخش اول به کلیاتی در مبحث تناسب آیات و سور پرداخته شده از جمله تعریف لغوی تناسب ، تعریف اصطلاحی ، فایده ی این علم ، توقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب آیات و سور و نظرات مفسرین در این زمینه . در بخش دوم انواع تناسب میان آیات بیان شده یعنی در یک تقسیم بندی کلی و جامع بخش ذکر شده ، در بخش سوم انواع تناسب میان سوره ها ذکر شده و هر کجا که در اهمیت آن علو شده با استناد به تفاسیر معتبر مورد نقد و بررسی قرار گرفته ، در بخش چهارم به ذکر وجود انواع تناسب میان آیات و سوره های حزب چهارم جزء سی از دیدگاه مفسران بزرگی چون فخر رازی ، علامه طباطبایی ، شیخ آلوسی ، مرحوم طبرسی و ... پرداخته و تا حد امکان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است . در فصل پنجم که آخرین فصل این تحقیق است به محدودیت های موجود در این زمینه پرداخته شده از جمله نبودن منبع کافی و مستقل در رابطه با موضوع پژوهش ، تکراری بودن مطالب و در آخر پیشنهاد شده که این موضوع در سطح وسیعتری مثلاً در یک جزء یا کل قرآن مورد بررسی قرار گیرد . کلید واژه ها : تناسب آیات ، تناسب سوره ها ، نظم آیات قرآن ، تناسب آیات در جزء سی ام حزب 4

موضوع این پایان نامه تاریخ تفسیر قرآن در سده اول هجری قمری است. و در آن با استفاده از آثاری چون البرهان زرکشی، الاتقان سیوطی، التفسیر و المفسرون ذهبی و طبقات مفسران شیعه این موضوعات بررسی شده اند: تفسیر در عهد رسول الله (ص)، جایگاه اهل بیت (ع) در تفسیر قرآن، فضائل اهل بیت در قرآن وسنت نبوی و تفسیر قرآن در میان صحابه.