جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کانت در طبع دوم کتاب «نقد عقل محض» در مبحثی تحت عنوان «رد ایده آلیسم»، برای پاسخ به شکاکیت در باب عالم خارج، استدلالی ارائه می کند تا نشان دهد که وجود اشیاء خارجی شرط ضروری آگاهی از خود در زمان است و از این رو حتی تجربه درونی که از نظر دکارت تردیدناپذیر بود، تنها بر مبنای تجربه بیرونی امکان دارد. این راهبرد ضد شکاکانه که به نام استدلال استعلایی مشهور شده، توسط شارحان و فیلسوفان معاصر مورد تفسیرها و بازسازی های مختلفی قرار گرفته است. استدلال استعلایی ضد شکاکانه، شکاکیت در باب عالم خارج را از این طریق ابطال می کند که سعی می کند نشان دهد تجربه یا شناخت عالم خارج شرط ضروری برخورداری از نوعی شناخت، مفهوم یا توانایی شناختی است که از نظر شکاک غیر قابل مناقشه است یا لازمه بیان موضع شکاکانه است. استدلال های استعلایی ضد شکاکانه نوکانتی و نیز تفاسیری که از استدلال کانت صورت گرفته است، اغلب یا رویکردی معرفت شناختی دارند (که وجود اشیاء خارجی را شرط توجیه نوع خاصی از احکام می دانند)، و یا مبتنی بر تحقیق گرایی هستند (که وجود اشیاء خارجی را شرط معناداری احکام مربوط به آن ها می دانند). اما هیچ یک از این رویکردها نمی تواند پاسخی رضایت بخش برای رد شکاکیت ارائه دهند. در این پایان نامه تفسیری از استدلال «رد ایده آلیسم» کانت طرح و بررسی شده که نشان می دهد این استدلال ناظر است به شرایط ضروری تشکیل نوع خاصی از باورهای ما. بر مبنای این تفسیر، مقصود اصلی کانت در رد ایده آلیسم این است که تجربه عالم خارج شرط ضروری آن است که اصلاً بتوانیم حکمی در باب نظم حالات درون ذهنی خویش صادر کنیم. واژگان کلیدی: شکاکیت، شکاکیت در باب عالم خارج، ایده آلیسم، رد ایده آلیسم، استدلال استعلایی.

هدف اصلی این رساله بررسی فلسفه تاریخ هگل است. در فصل اول این رساله سعی شده، شرایط و بسترهای طرح تفکر تاریخی در زمانه قبل از هگل بررسی گردد. مسائلی مانند انقلاب فرانسه و آموزه های مسیحیت در اهمیت یافتن نگاه تاریخی نزد هگل جوان مهم بوده اند. کانت و هردر کسانی بودند که راه تاریخ اندیشی را برای هگل بازکرده اند. در فصل دوم به طور موضوعی به سه موضوع اصلی فلسفه تاریخ هگل پرداخته ام، یعنی رابطه فلسفه و تاریخ، رابطه انسان و تاریخ و هدف تاریخ. این سه موضوع تنه اصلی مقدمه کتاب فلسفه تاریخ هگل را تشکیل می دهند. فصل سوم مربوط به بررسی تاریخ عینی هگل است و اینکه چگونه هگل موضوعات تئوریک مطرح شده در فصل دو را روی حوادث واقعی تاریخ پیاده کرده است. او در پیش برد تاریخ آنرا به چهار جهان شرقی، یونانی، رومی و ژرمنی تقسیم کرده و ویژگیهای هر یک را متناسب با فلسفه تاریخ خود برشمرده است. در فصل چهار سعی کردیم که به بررسی و قضاوت درباره این فلسفه تاریخ بنشینیم و آنرا از سه دیدگاه بررسی کنیم. اول از نسبت خود ایرانی ما به این فلسفه تاریخ نگریسته ام و اینکه تکلیف ما به عنوان یک ایرانی با این فلسفه تاریخ چیست؟ سپس اهمیت هگل در پرورش فکر نو در عصر خود را با ارسطو مقایسه کرده ام و در نهایت او را فیلسوف تاریخ و مدرنیته شمرده ام.

یکی از مسائل اصلی فلسفه در قرن بیستم، مسئله ی زبان بوده است. فلاسفه ی بزرگ این قرن هریک به نحوی به این موضوع پرداخته اند. در این میان می توان دو رویکرد عمده نسبت به زبان را تشخیص داد: رویکرد فلاسفه ی تحلیلی و رویکرد فلاسفه ی قاره ای. فلاسفه ی تحلیلی می کوشند از طریق تحلیل منطقی زبان، مسائل فلسفی را مورد بررسی قرار دهند. از سوی دیگر زبان از نظر فلاسفه ی قارّه ای ابزاری برای بیان مقصود نیست بلکه شکل دهنده و قوام بخش ساختار اندیشه است. این رساله به مقایسه ی رویکرد متقدّم و متأخّر فیلسوفی که معمولاً در ردیف فیلسوفان تحلیلی قرار می گیرد یعنی لودویگ ویتگنشتاین نسبت به زبان و یکی از مهم ترین فلاسفه ی قارّه ای یعنی مارتین هایدگر می پردازد. لذا پرسش اصلی این رساله آن است که این دو فیلسوف در چه مواضعی به یکدیگر نزدیک شده و در چه جاهایی از هم فاصله می گیرند. به نظر می رسد که تغییر رویکرد ویتگنشتاین دوّم در آثار متأخّرش از فاصله او با فلسفه ی قاره ای می کاهد و او را در برخی مواضع به هرمنوتیک هستی شناسانه و آراء هایدگر در مورد زبان نزدیک می کند.

در این پایان نامه این نظر مطرح شده است که فلسفه اسلامی هویتی مستقل از فلسفه یونانی دارد و این در اثرمضامین فلسفی سرشاری است که درآیات قرآن وروایات معصومین(ع) وجوددارد . در این پژوهش و طی چهارفصل آراءفلسفی کندی، فارابی، ابن سینا و ملاصدرابررسی و نوآوریهای آنان شمرده شده و تأکید شده است که فلسفه صدرالمتألهین و پیروان او سرشار از الهامات قرآن و نهج البلاغه و کلمات ائمه معصومین (ع) است

نفس و مراتب کمال و نزول موضوع این پایان نامه است. عناوین بخشهای آن عبارتند از: مفهوم نفس ومراتب نفس در قرآن کریم، مفهوم نفس و درجات عالی و نازل آن طبق مشاهدات و مکاشفات عرفانی و صوفیه و برخی از آیات و روایات، نظریات فلسفی صدرالدین شیرازی در این زمینه؛ فیلسوفی که تعالیم و حیانی ومشاهدات عرفانی را با مقولات عقلی توأم ساخت.

این رساله، از شش فصل به شرح ذیل تشکیل شده است: در مقدّمه، به بیان موضوع تحقیق، اهمّیت تحقیق، روش تحقیق، و ویژگی های آن، پرداخته ایم و در بخش "ویژگی ها" جهات ذیل مورد توجّه قرار گرفته است. أ. توجّه به سیر تاریخی مسائل و بررسی هر یک از مسائل مورد تحقیق; ب. توجّه به منابع دسته اوّل در بررسی و تحقیق; (البتّه از توضیحات استادان معاصر نیز استفاده شده است); ج. اهمیت دادن به لوازم و پیامدهای نظریّات در زمینه های گوناگون; د. تحقیق، به گونه مقایسه ای و تطبیقی با دید نقدی و نه توضیحی صورت گرفته است. در فصل اوّل، مهم ترین بحث، تمایز بین "هستی شناسی علم" و "شناخت شناسی" است و سعی شده تا تفاوت این دو از نظر موضوع، مبادی، و روش تبیین شود تا احکام این دو با یک دیگر خلط نشوند.در فصل دوم، تعریف علم از دیدگاه های گوناگون بررسی، و سرانجام به دو دیدگاه اصلی منتهی می شود: 1. دیدگاهی که علم را ماهیت می داند و در رأس معتقدان به آن، ابن سینا قرار دارد; 2. دیدگاهی که علم را وجود می داند و در رأس پیروان آن، ملاّصدرا قرار دارد. فصل سوم: وجود علم: در این فصل، وجود علم از جهات گوناگون مانند علّت فاعلی و قابلی علم، مساوقت علم با وجود و... مورد بحث قرار گرفته، که سرانجام مساوقت علم با وجود، با مبانی حکمت متعالیه اثبات، و نظریّات دیگر نقد شده است. فصل چهارم در سه عنوان کلّی خلاصه می شود: 1. اقسام علم; 2. ملاک تقسیم های علم; 3. ویژگی های هر یک از اقسام علم، بویژه علم حصولی و علم حضوری. در فصل پنجم، تجرّد قوای ادراکی و صُوَر علمی با مبانی حکمت متعالیه به اثبات رسیده، و بر مسأله تجرّد قوّه خیال و صُوَر خیالی تأکید شده و پیامدهای تجرّد آن در عرصه های گوناگون بیان شده است. در فصل ششم، از اتّحاد عالم و معلوم بحث کرده و در این باره، به سه موضوع توجّه داشته ایم: 1. بیان دقیق محلّ نزاع بین موافقان و مخالفان اتّحاد; 2. اثبات اتّحاد عالم و معلوم با توجّه به مبادی تصوّری و تصدیقی آن در همه مراحل ادراکی وجود علمی; 3. اتّحاد عالم و معلوم با دید روایی و قرآنی.

هدف پژوهش : الف ) اثبات اینکه منطق قرآن منطق گفتگو است و اسلام دین دلیل و منطق و برهان است ب ) تبیین اینکه پیشرفت و گسترش اسلام در دنیا نه از جهت تهاجم و زور و شمشیر بلکه از راه گفتگو و تفاهم بوده است ج ) از نظر قرآن اصل ، صلح و تفاهم و دوستی است و به جز مواردی خاص دستور به جنگ و جهاد نمی دهد د)یکی از اصول اساسی در حقوق بین الملل اسلام اصل همزیستی مسالمت آمیز با بیگانگان است نتیجه کلی : قرآن کریم همه مسلمانان را همچون یک خانواده میداند و تحت عنوان برادر از آنها نام برده است و آنها را به اتحاد و وحدت و عدم تفرقه دعوت می کند و در رابطه با سیاست خارجی حکومت اسلامی اصل همزیستی مسالمت آمیز با بیگانگان را (با توجه به شرایط و قیود این اصل ) محور روابط خود قرار داده است

اساسی ترین مسائلی که هر شخص باید آن ها را حل کند تا بتواند یک زندگی سعادتمندانه داشته باشد عبارست از: 1- آنچه در عالم هستی موجود است از کیست و تدبیر آن به دست چه کسی است؟ 2- سرانجام زندگی و مقصد نهایی کجاست؟ 3- روش پیمودن این مقصد و مسیر چگونه است و چه کسی می تواند انسان را در مسیر رسیدن به کمال و سعادت راهنمایی کند؟ این سؤالات مهمی است که هر فرد عاقلی باید پاسخ گوی آن باشد تا بتواند به هدف نهایی خود نایل شود. این مسائل را می توان با اصول سه گانه ( توحید،نبوت،معاد) که اصلی ترین عقاید در همه ادیان آسمانی است پاسخ گو بود و برای اثبات آن از براهین عقلی استفاده کرد. من نیز در این تحقیق به اثبات دومین اصل از این اصول سه گانه پرداخته ام و تحقیقی تحت عنوان نبوت از دیدگاه متکلمان ارئه داده ام. از لحاظ لغوی نبوت: یعنی پیامبری، خبر دادن از جانب خدا به وحی و الهام. دیدگاه: در واقع زاویه ی نگاهی که هر فرد می تواند داشته باشد و به تفسیر و تبیین موضوع بپردازد متکلمان کسانی که در علم کلام فعالیت می کنند و علم کلام: شامل مسائلی است که جز با دلیل نقلی و تعبدی قابل اثبات نیست. قرآن کریم و روایات مختلفی به طرح و توضیح مفهوم نبوت پرداخته اند از جمله : سوره کهف آیه 11 ، انبیاء آیه 7 ، سوره ابراهیم آیه 11 ، سوره فرقان آیه 11-7 در روایات در بحارالانوار علامه محمد باقر مجلسی در جلد 18 صفحه 256 به آن اشاره نموده اند. یا محمد بن یعقوب کلینی در اصول کافی جلد 1 صفحه 168 میزان الحکمه جلد 9 صفحه 315 و نهج البلاغه خطبه قاصعه انگیزه من نیز انتخاب این موضوع این بود، که سال 85 را سال پیامبر نامیده بودند و این خود جرقه ای شد در ذهن این حقیر و با توجه به اینکه در سال های اخیر گروهی از افراد ادعاهای دروغین در این زمینه داشته اند؛ لذا وظیفه را در این دیدم با توجه به مشکلات و مسائل روز تحقیقی را در مورد نبوت داشته باشم تا در این تحقیق به مسائلی چون ویژگی های انبیاء راه های شناخت اهداف و فواید انبیاء روش تعلیم و ... داشته باشم. تحقیقی که مقابل شماست شامل سه بخش می باشد که بخش اول به کلیاتی در مورد نبوت پرداخته شده است، از جمله تعریف نبوت از لحاظ لغوی و اصطلاحی وجوب ایمان به پیامبران اولوالعزم و ... بخش دوم : شامل فواید بعثت، صفات و ویژگی های پیامبران و ... می باشد. بخش سوم: در مورد نبوت خاصه ( حضرت محمد) پرداخته شده و در واقع می توان این تحقیق را به دو بخش کلی نبوت عامه و نبوت خاصه تقسیم نمود که در نبوت عامه به پیغمبر خاصی اشاره نمی شود بلکه به صورت کلی به تبیین موضوع پرداخته می شود اما در نبوت خاصه پیرامون پیامبر خاصی چون حضرت محمد(ص) پرداخته می شود.

در بررسی نظریه اخلاقی ملاصدرا ابتدا به کلیات مربوط به این موضوع پرداخته شده است. تعریف و جایگاه فلسفه اخلاق، انواع نظریات اخلاقی، شناسایی ملاصدرا و آشنایی با مبانی اخلاقی او از مهمترین مسائلی هستند که در فصل اول مورد بررسی قرار گرفته اند. در فصل دوم مباحث مربوط به سعادت از دیدگاه ملاصدرا کاملا بررسی شده و انواع سعادت، سعادت قوای مدرکه، رابطة قوای مدرکه از جهت کمال و نقصان و تفاوت مراتب سعادت به دنبال آن بیان شده است. در ادامه این فصل با تعریف سعادت حقیقی به سعادت قوه ناطقه و اتحاد با عقل فعال و در نهایت معرفت خداوند، کیفیت حصول این سعادت برای نفوس انسانی و همچنین علل محروم بودن بعضی از نفوس از سعادت حقیقی بررسی شده است و در نهایت نظر ملاصدرا در مورد سعادت از دیدگاه آیات و روایات مورد نقد و بحث قرار گرفته است. از مسائل مطرح شده در مورد سعادت مشخص شد که دوگام اساسی که باید برای رسیدن به سعادت طی شود اول تهذیب نفس و پاک کردن روح از رذایل و سعی در کسب فضایل و دوم سعی در کسب معرفت و شناخت خداوند و هستی می باشد. در فصل سوم فضایل و رذایل و نشانه های علوم حقیقی و موانع کسب آنها معرفی شده اند. از مجموع مباحث مطرح شده مشخص شد که نظریه اخلاقی ملاصدرا نظریه ای دینی فلسفی و مشابه اخلاق فضیلت ارسطویی است.

این رساله، تحقیقی درباره کیفیت پیدایش معقولات اولی و ثانیه است. مباحث مقدّماتی این رساله، تاریخچه شکل گیری اصطلاحات معقول اوّل و ثانی را ذکر کرده است. در فصل اوّل از بخش دوم، به اثبات معقولات پرداخته شده،و پس از نقل نظریّات منکران مفاهیم کلّی، این نظریات مورد نقد قرار گرفته اند. در فصل دوم تعاریف گوناگون قدما و متأخران به دیده نقد و بررسی نگریسته شده; آنگاه با انتخاب موضع در مبحث اصالت وجود یا ماهیت و بحث رابطه مقولات و معقولات اولی، هر یک از معقولات تعریف شده و بر اساس آن، بسیاری از مفاهیمی که تاکنون از معقولات ثانی فلسفی به شمار آمده اند، در زمره معقولات اولی قرار گرفته اند. در بخش سوم به کیفیت پیدایش معقولات اولی و ثانیه پرداخته شده و در هر دو بحث، پس از نقل آرای گوناگون از دانشمندان غربی و اسلامی و نقد آن ها، نظر استاد مصباح پذیرفته شده است.