جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«حدیث ثقلین»، از احادیث بسیار مهم نبوی است که بیش از سی نفر از صحابه پیامبر (ص)، شمار بسیاری از تابعین و عالمان اسلامی در قرن های مختلف، آن را روایت کرده اند. اهتمام پیامبر اکرم (ص) به این حدیث تا حدی است که در مکان ها، زمان ها و مناسبت های مختلف آن را بیان کرده و با تاکید بسیار، آن را یادآور شده است. ایشان قرآن و عترت خویش را به عنوان دو میراث گرانبها در میان امت اسلامی باقی می گذارد. آن دو، تا قیامت هرگز از هم جدا نخواهند شد و هدایت مسلمانان در گرو تمسک به آن دو می باشد. مفاد روشن حدیث، عصمت و افضلیت عترت پیامبر (ص) است؛ لذا جز بر اهل بیت عصمت و طهارت (ع) قابل انطباق نخواهد بود. از طرفی، عصمت و افضلیت از شرایط اساسی امامت است. لذا حدیث ثقلین بر امامت اهل بیت عصمت و طهارت (ع) دلالت می کند. مضافا این که وجوب تمسک به آنان که مدلول دیگر حدیث است، دلیل دیگری بر امامت آنان است. از سوی دیگر، جدایی ناپذیری عترت از قرآن کریم و بالعکس، گویای آن است که زمین و زمان، هرگز از امامت اهل بیت عصمت و طهارت (ع) خالی نخواهد بود. بدین جهت، این حدیث شریف از دلایل روشن بر وجود امام عصر (عج) می باشد.

بحثی که به طور گسترده در رساله طرح شده، درباره «رهیافت متکلّمین و حکمای مسلمان در لزوم بعثت» است.در این بحث، ابتدا به ذکر مبادی تصوّری از معنای لغوی و اصطلاحی و کاربردهای قرآنی و تفاوت رسول و نبیّ، و نبوّت و رسالت پرداختیم; سپس به ذکر مبادی تصدیقیه بحث به سخن نشستیم. محور اساسی در این بحث، مسأله حُسن و قبح عقلی و زیر مجموعه های آن، قاعده لطف و وجوب علی اللّه است; بدین جهت، به شکل مفصّل درباره هر یک سخن گفتیم و دیدگاه های گوناگون را در آن مطرح کردیم.پس از آن، به مسأله حُسن بعثت پرداختیم و به این نتیجه رسیدیم که دیدگاه های کلامی و فلسفی در بحث مزبور، مورد اتّفاق است و تمام گروه های کلامی و فلسفی (غیر از حنابله و اهل حدیث) آن را نیکو می شمارند. در پایان بحث اصلی را که رساله برای آن ترتیب یافته بود، آغاز کردیم و لزوم بعثت را از زوایای کلامی و فلسفی به نظاره نشستیم و رهیافت های هر یک از نمایندگان فیلسوفان و متکلّمان را در این باب بررسی کرده، به این نتیجه رسیدیم که از متکلّمان، اهل حدیث و اشاعره بعثت را لازم نمی دانند و دلیل اصلی آن ها به ترتیب، توجّه نکردن به مباحث نظری در مسائل اعتقادی و دخالت انسان در کار فرمانروای مطلق جهان است. آنان معتقدند: مملوک را نرسد که در کار مولا دخالت کند.اساس سخن آن ها در عدم پذیرش اصل حُسن و قُبح عقلی ریشه دارد.امامیه، معتزله، ماتردیه و فیلسوفان اسلامی در مسأله وحدت نظر دارند و محدودیت عقلانی انسان را دلیل لزوم تکلیف می دانند; ولی در راهبردهای خود متفاوتند. اساساً دیدگاه های کلامی، دیدی جامعه گرایانه (فردی و اجتماعی * دنیایی و آخرتی) دارند که بر قاعده لطف مبتنی است; ولی مکتب های فلسفی، بعثت را از طریق زندگی اجتماعی اثبات می کنند و صرفاً دیدی جامعه شناختی دارند و از دیدگاه فلسفه سیاسی به قضیه نگریسته اند; البتّه در چگونگی استدلال از این دیدگاه، بین رهیافت های فلسفی به ظاهر تفاوت وجود دارد.

پژوهشی است در جنبة معرفت شناختی عقل با نگاه قرآنی و روایی. نویسنده ابتدا به بیان معانی عقل پرداخته و سی و سه معنی برای آن ذکر کرده است که در اشعار جاهلی بیشتر به معنای دیه دادن و قوه عاقله و تشخیص است و در اشعار اسلامی بیشتر به معنای قوة عاقله و تشخیص (عقل عملی) است و بهترین معادل فارسی آن «خرد» بیان شده است. وی برخی از مهم ترین ویژگی های عقل را فطری بودن، خطاناپذیری، فرامادی بودن، هدف دار بودن، همگانی بودن، ارزشی بودن، ادراک و گاهی حکم داشتن، بر شمرده است. نویسنده آثار خود را به دو گونه تقسیم کرده است، مهمترین آثار عقل نظری شناخت خدا و حقیقت، و رسیدن به فهم صحیح است. و مهم ترین آثار عقل عملی ایمان و بندگی خدا و شناخت حسن و قبح است. وی در پایان به مهم ترین عوامل رشد و شکوفایی عقل اشاره کرده که عبارتند از: وحی، تقوا، یاد خدا، پیروی از حق، علم و تجربه جهان گردی، ادب و همنشینی با خردمندان و نیز یادآور شده که خرد ذاتاً خطاناپذیرست، اما خردورز آسیب پذیر است، این آسیب ها گاه مانع اصل شناخت و گاه مانع شناخت درست می شوند