جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کشف الحقایق مهم ترین تالیف نسفی، عارف قرن هفتم هجری، است که به نثری روان و فصیح نوشته شده و یکی از آثار مهم عرفانی و ادبی این قرن به شمار می رود. این کتاب در اصل مشتمل بر یک مقدمه و ده رساله و یک خاتمه بوده، ولی نسخ موجود فقط مشتمل بر یک مقدمه و هفت رساله است و کتاب حاضر نیز محتوی همان است. در این رساله ها مباحث زیر به تفضیل مورد بررسی قرار گرفته است: علت پیدایش مذاهب مختلف در امت محمد (ص) و تعیین مذهب مستقیم و بیان «وجود»و«انسان»و«سلوک»و«توحید»و «معاد»و«دنیاوآخرت»و«هفت آسمان و هفت زمین»و«کتاب الله و کلام الله»ومتعلقات و متفرعات این مباحث. مؤلف درمقدمه‌ م‍ی‌گ‍وی‍د: ج‍م‍ع‍ی‌ از دوس‍ت‍ان‌ ی‍ک‍دل‌ و دروی‍ش‍ان‌ ازی‍ن‌ ض‍ع‍ی‍ف‌ ال‍ت‍م‍اس‌ ک‍ردن‍د ک‍ه‌ رس‍ال‍ه‌‌ای ب‍ن‍وی‍س‍ی‌ ... ت‍ا س‍ال‍ک‍ان‌ و م‍خ‍ل‍ص‍ان‌ را گ‍ش‍ای‍ش‌ و دس‍ت‍وری‌ ب‍اش‍د و ت‍را ذخ‍ی‍ره‌ و ی‍ادگ‍اری‌ ب‍ود... و در خ‍واس‍ت‌ دی‍گ‍ر آن ک‍ه‌ ه‍ر رس‍ال‍ه‌ ک‍ه‌ ج‍م‍ع‌ ک‍ردی م‍ی‌ب‍ای‍د ک‍ه‌ اول‌ س‍خ‍ن‌ اه‍ل‌ ش‍ری‍ع‍ت‌ و دوم‌ س‍خ‍ن‌ اه‍ل‌ ح‍ک‍م‍ت‌ س‍وم‌ س‍خ‍ن‌ اه‍ل‌ وح‍دت‌ ب‍ی‍ان‌ ک‍رده‌ ش‍ود و‌ اص‍ول‌ و ف‍روع‌ ای‍ن‌ ه‍ر س‍ه‌ م‍ذه‍ب‌ گفته شود، ه‍ر ک‍ه‌ ب‍ه‌ت‍ح‍ق‍ی‍ق‌ و ت‍ف‍ص‍ی‍ل‌ ن‍دان‍د ه‍ی‍چ‌ چ‍ی‍ز را ن‍دان‍د و ه‍ر ک‍ه‌ اص‍ول‌ و ف‍روع‌ ای‍ن‌ س‍ه‌ م‍ذه‍ب‌ را ب‍ه‌ت‍ف‍ص‍ی‍ل‌ دان‍س‍ت‌ ج‍م‍ل‍ه‌ چ‍ی‍ره‍ا را دانسته است‌ و در خ‍واس‍ت‌ دی‍گ‍ر آن‍س‍ت‌ ک‍ه‌ س‍خ‍ن‌ ه‍ر طای‍ف‍ه‌ ک‍ه‌ گ‍ف‍ت‍ه‌ ش‍ود م‍ی‌ب‍ای‍د ک‍ه‌ ب‍ی‌ ت‍ع‍ص‍ب‌ و ب‍ی‌ ت‍ق‍ی‍ه‌ و زی‍اده‌ ون‍ق‍ص‍ان‌ ب‍اش‍د و دی‍گ‍ر م‍ی‌ب‍ای‍د ک‍ه‌ س‍خ‍ن‌ م‍ف‍ه‍وم‌ و روش‍ن‌ ب‍اش‍د.... من در ق‍ب‍ال‌ ای‍ن‌ در خ‍واس‍ت‍‌ه‍ا ای‍ن‌ ک‍ت‍اب‌ را ک‍ه‌ شامل‌ ده‌ رس‍ال‍ه‌ اس‍ت‌ نوشتم ، س‍پ‍س‌ م‍ی‌گ‍وی‍د ک‍ه‌ ای‍ن‌ س‍وال‌ه‍ا و درخ‍واس‍ت‍‌ه‍ا در س‍ال‌ ۶۷۱ق‌. ب‍ه‌ای‍ن‍ج‍ان‍ب‌ رس‍ی‍د و درآن وق‍ت‌ م‍ن‌ در ب‍خ‍ارا ب‍ودم‌ ک‍ه‌ ح‍م‍ل‍ه‌ ک‍ف‍ار ش‍ه‍ر را وی‍ران‌ ک‍رده‌ ب‍ود پ‍س‌ از آن‍ج‍ا ب‍ه‌دی‍گ‍ر ش‍ه‍ره‍ای‌ خ‍راس‍ان‌ رف‍ت‍م‌ ت‍ا آن‍ک‍ه‌ در ۶۸۰ ق. در ابرقوه ای‍ن‌ ک‍ت‍اب‌ به‌پایان رسید. این کتاب دریک مقدمه و فاتحة الکتاب دربیان مذاهب امت پیامبر که چنداست و ده رساله : ۱. دربیان وجود در چهل و سه فصل، ۲. دربیان انسان در سی فصل، ۳. در سلوک در بیست و دو فصل، ۴. در توحید در شانزده فصل، ۵. در معاد در سی و هشت فصل، ۶. در دنیا و آخرت و شب قدر و مرگ وزندگی در نه فصل، ۷. هفت آسمان و زمین کدام است در پانزده فصل، ۸. کناب الله دربیان قرآن وفرقان، ۹. حقیقت اسلام و ایمان و احسان، عبادات برای چیست ، ۱۰ ادیان وشرایع چنداست و نسخ شریعت چیست و چرا؟ خاتمه درختم نبوت و ختم ولایت چیست.

گوهر مراد شامل امّهات مسائل کلام و حکمت و اخلاق و عرفان و اصول خمسه است، دارای یک مقدّمه و سه مقاله و یک خاتمه است که مقدّمه آن در مورد مرتبهٔ وجود انسان و روشن نمودن راه خدا و فایده علم حکمت و کلام است و سه مقالهٔ آن در خودشناسی و خداشناسی و شناخت فرمان خدا و ابلاغ کنندگان و مجریان راستین آن یعنی انبیاء و امامان-علیهم السلام-و نتیجه عمل به آن یعنی معاد است و خاتمهٔ آن نیز پیرامون تهذیب اخلاق و سلوک مقامات العارفین است. تبویب گوهر مراد، تبویبی خاص است و در دیگر کتب کلامی دیده نمی‌شود. این کتاب علاوه بر مباحث کلامی به مباحث مسائل اخلاقی و عرفانی نیز می‌پردازد. مباحث فلسفی به کتاب راه یافته است؛ از این جهت گوهر مراد را کتابی کلامی-فلسفی می‌توان دانست. اندیشه‌های عرفانی مؤلف کتاب بر مباحث کتاب دیده می‌شود.

این کتاب دربارة حقیقت عرفان و تصوف و رابطة آن با دین مبین اسلام نوشته شده است. از این رو نخست یک شناخت کلی از مباحث و عرفان و تصوف ارائه می‌شود، سپس دربارة گفتار نویسنده «رسالة رفع شبهات» که در آن به برخی از اشکالات وارده بر عقاید صوفیان پاسخ داده، تحلیلی ارائه می‌گردد. آن‌گاه دربارة فلسفه و کلام توضیحاتی ارائه شده و به دنبال آن، شاخص برخی از مباحث عرفانی با شرع، شرح داده می‌شود. در ادامه دربارة جعل حدیث صوفیه، عرفان و رابطه آن با نبوت و امامت مطالبی آورده می‌شود و در پایان کتاب نیز به اثبات توحید اسلامی و برتر بودن آن پرداخته می‌شود.

کتاب "مدخل إلی العلوم الإسلامية" ترجمه کتاب "کلیات علوم اسلامی" اثر استاد شهید مطهری است. این کتاب جلد دوم از مجموعه کلیات علوم اسلامی است. جلد اول از اين مجموعه شامل دو بخش منطق و فلسفه، جلد دوم مشتمل بر سه بخش كلام، عرفان و حكمت عملى، و جلد سوم دربردارنده دو بخش اصول فقه و فقه است. ويژگى مهم اين سلسله مباحث اين است كه چون در اصل، تقريرات درسهاى استاد شهيد مطهری براى دانشجويان سالهاى اول دانشكده الهيات و معارف اسلامى دانشگاه تهران بوده، با بيانى روان و شيوا اطلاعات بسیار جالبی را برای آشنایی ابتدایی با این علوم فراهم می کند.

موضوع این گفت و گو حول چگونگی پیدایی فلسفه اسلامی تا شکل گیری فیلسوفان بزرگ و تاثیر این فلسفه و فیلسوفان بر تمدن اسلامی اسلامی است. سوالی که مطرح هست این است که فلسفه و عقلانیت چه سهمی در شکوفایی تمدن اسلامی داشته اند؟ از طرف دیگر این مسئله مورد سوال است که اکنون تمدن اسلامی و فلسفه اسلامی در چه شرایطی به سر می برند؟