جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «فضائل أمیر المؤمنین علی بن أبي طالب (ع) فی القرآن الکریم » نوشته سعيد أبو معاش، به شرح و بررسی آیاتی از قرآن کریم در شان و «منزلت امام علی» (ع) می پردازد. در این نوشتار که دهمین جلد از یک مجموعه ده جلدی است، آیاتی از سوره اعراف، انبیا، قصص، نور، حجرات، طه ذکر شده و روایاتی در تفسیر و تاویل این آیات که مربوط به فضایل و کرامات امام علی (ع) است نقل و شرح داده شده است. بیان نسبت بین امام علی و پیامبر (ص) و اخوت بین آنان، ارث بردن امام علی (ع) از علوم نبوی، اثبات امامت امام علی (ع) و خلافت آن امام مفاد اصلی این آیات و روایات است.

«مشارق أنوار اليقين فى حقائق اسرار امير المؤمنين (ع)»، كتابى است به زبان عربى، نوشته رجب بن محمد بن رجب بُرسى، در شرح و تفسير مناقب و فضايل اهل بيت، به‌ ويژه على (ع) است. كتاب، مشتمل بر شرح حال مؤلف به قلم محقق اثر، علامه سيد على عاشور، مقدمه مولف، خطبه كتاب، يك‌ صد و چهار فصل و يك خاتمه است. در پايان نمونه‌ اى از اشعار برسى توسط محقق به كتاب افزوده شده است. اين كتاب، مهم‌ ترين و معروف‌ ترين اثر برسى است كه با شيوه‌ اى بديع و ابتكارى و با استفاده از مبانى عرفان نظرى به شرح و تفسير مناقب و فضايل اهل بيت (ع)، خصوصا حضرت على (ع) پرداخته است. بُرسى در اين اثر، روايات خاصى را كه مربوط به فضايل حضرات معصومان (ع) بوده، نقل نموده كه پيش از او كمتر مورد توجه قرار مى‌ گرفته و براى افرادى كه بعد از او آمدند، منبع و مرجع مهمى شده است.

«حِلْیَةُ الأبْرار فی أحْوالِ مُحمّد (ص) و آلِه الأطْهار (ع)» تألیف عالم شیعی، سید هاشم بحرانی (م‏۱۱۰۷)، مجموعه‏‌ ای پنج جلدی است که به شرح حال و زندگانی رسول خدا (ص) و ائمه معصومین (ع) می‌‏ پردازد و آن را تدوین کرده است. بحرانی در این کتاب در ۱۳ منهج در ذیل ابواب مختلف به مناقب و فضائل اهل بیت می‌ پردازد. مؤلف در هر منهج، باب‏ های متعددی را به یک امام اختصاص داده و در قالب روایت، از ولادت تا شهادت امام را گزارش می‌ ‏کند. وی سلسله اسناد روایات را همان گونه که در مصادر اصلی وجود داشته، آورده و آنها را حذف نکرده است. جلد دوم (منهج دوم) در ۵۰ باب به زندگانی و مناقب امیر المؤمنین علی (ع) پرداخته شده است.

«الفضائل» منسوب به ابوالفضل شاذان بن جبرئیل قمی از علمای قرن ششم هجری در موضوع فضائل و مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه‌السّلام است. به رغم شهرت انتساب این کتاب به شاذان بن جبرئیل ، بزرگانی چون شیخ آقا بزرگ در «الذریعة» و سید محسن امین در اعیان «الشیعة» درباره مؤلف این اثر تردید دارند. چون شاذان بن جبرئیل از بزرگان قرن ششم هجری بوده و در اجازه‌ ای که به بعضی از شاگردان خود داده تاریخ ۵۸۴ را ذکر کرده است. کتاب حاضر متاسفانه فصل بندی خوبی ندارد و مصنف تنها با کلماتی مانند «خبر آخر» مطالب را جدا کرده است.

«جَواهرُ المَطالب فی مَناقب الإمام علی بن أبی طالب (ع)» اثر شمس‌ الدین محمد بن احمد باعونی دمشقی (درگذشت ۸۷۱ ق) عالم اهل سنت، با موضوع مناقب و فضائل امام علی (ع) با تکیه بر منابع اهل سنت است. کتاب، چنانکه مؤلف در فهرست عناوین مشخص کرده، در ۸۰ باب تنظیم شده، و هر باب به موضوعی خاص و یا منقبتی ویژه از امام علی (ع) اختصاص دارد و چند باب آخر به گوشه‌ هایی از زندگانی حسنین (ع) پرداخته است. باعونی در مقدمه کتاب، با بیانی ادیبانه سخن می‌گوید. بررسی نسب، نام و قیافه ظاهری امام در ابواب اولیه کتاب صورت گرفته و در ادامه، هر یک از مناقب علی (ع) یا مقاطع زندگی وی در یک باب بررسی شده که حجم هر باب، از یک صفحه تا چندین صفحه است. جلد دوم این کتاب شامل عناوین: الباب الواحد و الخمسون فی خلافته علیه السلام و ما اتّفق فیها و صوره ما وقع، الباب الثانی و الخمسون فی نکث طلحة و الزبیر بیعته علیه السلام، الباب الثالث و الخمسون فی ذکر وقعة الجمل و ما کان فیها و ما آلت إلیه مختصرا، الباب الرابع و الخمسون فی أیّام صفّین، و ما اتّفق فیها من الوقائع و المحن و ما آل الأمر إلیه، الباب الخامس و الخمسون فیما کان من تحکیم الحکمین و ما کان منهما بعد ذلک، الباب الخامس و الخمسون فیما کان من تحکیم الحکمین و ما کان منهما بعد ذلک، کلّ ذلک نذکره علی طریق الاختصار و اللّه المستعان و تا باب الباب السادس و السبعون ادامه می یابد، می باشد.

«مناقب علي و الحسنین و أمّهما فاطمة الزهراء» کتابی است نوشته محمدفواد عبدالباقی که درباره احادیث فضایل و مناقب امام علی علیه السلام و حسنین علیهماالسلام و حضرت فاطمه سلام الله علیها می باشد.

کتاب «مناقب آل أبي طالب عليهم السلام» نوشته محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی است. مولف در این کتاب از مناقب و فضایل پیامبر اکرم (ص)، ائمه اطهار (ع) و صحابه سخن گفته است. در این مجلد که چهارمین جلد از این مجموعه دوازده جلدی است، به بیان ویژگی‌ها، مناقب و فضایل علی علیه السلام می پردازد.

کتاب «فضائل أمیر المؤمنین علی بن أبي طالب (ع) فی القرآن الکریم » نوشته سعيد أبو معاش، به شرح و بررسی آیاتی از قرآن کریم در شان و «منزلت امام علی (ع)» می پردازد. در این نوشتار که هشتمین جلد از یک مجموعه ده جلدی است، آیاتی از برخی سوره‌ های قرآن در مورد فضایل و شایستگی‌ های امام علی نقل و شرح داده شده است. نویسنده در ذیل این آیات نیز روایاتی نیز در توضیح، تفسیر و تاویل آنها نقل کرده که در آن‌ها مقام و منزلت والای معنوی امام علی (ع) نزد خداوند متعال، اثبات برتری آن امام بر سایر صحابه رسول خدا (ص)، مساوات امام علی (ع) با پیامبر اسلام در آیه مباهله، شرح و تفسیر آیه برائت، نسب نورانی امیرالمومنین و عدم مقایسه امام علی (ع) با سایر مردم بیان شده است.

لماذا اخترت مذهب الشيعه مذهب اهل البيت (علیهم السلام) درباره اثبات حقانيت اميرالمومنين (علیه السلام) و جانشينى ايشان بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نوشته شده است. كتاب با دو مقدمه و مطالب در هشت فصل، تنظيم شده است. نويسنده در تمامى اين فصول، با استفاده از آيات و رواياتى كه در كتب اهل سنت منقول است، به اثبات حقانيت و ولايت اميرالمومنين علیه السلام و فرزندان معصومش علیهم السلام پرداخته و در دو فصل آخر، به ماجراى سقيفه اشاره نموده و مناظراتى را كه با افراد مختلف داشته، نقل كرده است. نويسنده در فصل اول، اشاره مى‌كند كه همه مذاهب چهارگانه اهل سنت، از شاگردان امام صادق (علیه السلام) بوده و از ايشان مطالب را گرفته و به چهار فرقه تبديل شده‌اند. از اين‌رو آنچه كه در كتب مذاهب اربعه، موافق مذهب جعفرى است، از «جعفر بن محمد الصادق (علیه السلام)» و آنچه كه مخالف با گفتار ايشان است، اجتهاد خود اين چهار نفر مى‌باشد. وى در اين فصل، به شرح حال خويش پرداخته و در ادامه، به اختلافاتى كه بين اين مذاهب چهارگانه و اختلاف فتاوايى كه دارند، اشاره نموده است. مثلا مى‌گويد كه شافعى معتقد است اگر كسى دستش به زن اجنبيه‌اى بخورد، وضويش باطل مى‌شود و حنفى خلاف آن را گفته است. همچنين مالك با اين دو مخالف ورزيده و مى‌گويد اگر اين تماس از روى شهوت باشد يا از عمد، وضوء واجب مى‌شود و الا مشكلى ندارد. شافعى دخترى كه از زنا به دنيا آمده را براى ازدواج جائز مى‌داند، اما سه مذهب ديگر مخالفت كرده‌اند. حنفى مى‌گويد كه وضوء با خروج خون از بدن ولو كم باشد، باطل مى‌شود و سه گروه ديگر خلاف آن را گفته‌اند. نويسنده در ادامه، طائفه شيعه را طائفه‌اى حقه و محقه خوانده و بهترين خلق خدا حساب مى‌كند و جزء فرقه ناجيه مى‌شمارد .وى در فصل دوم، به اثبات ولايت و حقانيت اميرالمومنين (علیه السلام) توسط آيات ولايت، تطهير، مباهله، مودت، صلوات، تبليغ يا حديث غدير پرداخته و همچنين در عنوانى به نام شيعه و سنت نبوى، به بررسى دلالى احاديثى چون حديث دار انذار، ثقلين، سفينه، منزلت و مدينة العلم پرداخته است. در فصل سوم، به نصوصى كه از طرف پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره محصور بودن خلفاء در 12 امام اشاره شده، پرداخته شده است. نويسنده در فصل چهارم، از احاديثى كه در فضائل اميرالمومنين (علیه السلام) و ذريه‌ى ايشان سخن گفته شده، نام برده است. در فصل پنجم، احاديث و سخنانى از پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده كه به اعلميت على (علیه السلام) و اهل بيتش بر سايرين دلالت دارد. همچنين شهادت بعضى از علماء به اعلميت على (علیه السلام) و اهل بيت ايشان بيان شده است. فصل ششم، در مدح پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از شيعه على (علیه السلام) و اهل بيت اوست. در فصل هفتم به مصيبت سقيفه پرداخته شده و ماجراى سقيفه ذكر شده است. نويسنده در فصل آخر، مناظراتى كه با افراد مختلف و بزرگان علماى شافعى در زمينه ولايت و تشيع داشته اشاره كرده است.