جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

وحدت میان امت قرآن؛ بلکه میان مسلمانان با اهل کتاب در قبال مشرکان، از مهم‌ترین مسائل مورد توجه اسلام؛ بلکه سایر ادیان می‌باشد. این مسئله نه تنها در زمان پیامبر(ص) و ائمه(ع)، مورد تأکید بوده؛ بلکه با توجه به اوضاع کنونی جهان اسلام، از ضروری‌ترین مباحث پیش رو بوده است. اگر چه عواملی مانند توحید، اسلام، قرآن، پیامبر(ص) و... از محورهای وحدت هستند؛ اما در طول تاریخ عوامل بسیاری که به نظر می‌رسد مهم‌ترین آنها در عصر حاضر، لعن و برائت مسلمانان نسبت به یکدیگر باشد، از این امر ممانعت کرده است. برائت، از زمان ادیان پیشین آغاز شده است و طبق بیان قرآن کریم، به منظور نهی از تولی و سلطه کفار بواسطه شرک آنها، باید از مشرکان، رفتار و معبودان آنان، بیزاری بجوییم. در روایات ائمه(ع) نیز بر برائت شیعیان از دشمنان، سفارش شده؛ حتی در چند روایت محدوده برائت علنی از خلفا بیان شده که به دلیل ضعف سند، توجه به سیره اهل بیت و اصل تقیه قابل نقد و رد است. اما این به معنای پرهیز شیعیان از تبری نمی‌باشد؛ بلکه در جمع میان روایات تبری و پرهیز از برائت تصریحی و جواز این عمل باید گفت: مراد از تبری، انزجار قلبی است، نه تبری در گفتار و عمل به شکل علنی، همچنین برائت باید با پرهیز از تهمت و افترا و توهین و دشنام همراه باشد که نه منجر به تفرقه و دوری از وحدت شود و نه جان شیعیان را به خطر بیاندازد. عامل دیگر ایجاد تفرقه، لعن است که طبق قرآن مختص اسلام نبوده و در زمان انبیاء پیشین هم وجود داشته و در اسلام اولین بار توسط شخص پیامبر(ص) و سپس توسط صحابه بیان شده است. این امر با وجود دلایلی مانند کفر، تهمت، نفاق، شرک، ظلم و... مجاز شده است. در عین حال برخی از علما و فقهای شیعه با استناد به برخی از آیات قرآن و روایات، لعن بر مخالفان مذهب و بالطبع آن لعن علنی و تصریحی خلفا را جایز شمرده‌اند. این دیدگاه با قرآن، با سیره ائمه(ع) بویژه حضرت امیرالمومنین علی(ع)، نحوه تعامل علمای اهل سنت با ائمه(ع)، روایاتی که به تقیه و رازداری دعوت می‌کند و مهم تر از همه با یکی از والاتریناهداف ائمه(ع) که حفظ وحدت اسلامی بوده، تعارض دارد. حتی در صورت وجود چنین روایاتی که با هیچ یک از موارد فوق در تعارض نباشد، باید گفت: آغازگر لعن شیعه نبوده و آنها تنها در مقام تقابل این عمل را انجام داده‌اند؛ زیرا به گواه تاریخ معاویه شروع این عمل را رقم زده است. حتی در صورت شروع این عمل از جانب شیعه، از ناحیه شیعیان راستین نبوده است.

قرآن کریم مهمترین منبع استنباط احکام شرعی به شمار می رود که بر اساس آیات و روایات متعدد جامع همه احکام شرعی است که بشر به آن نیاز دارد ؛ ولکن تاکنون مفسران آیات الاحکام و فقیهان تنها از بخش محدودی از آیات و احکام فقهی وشرعی این کتاب الهی استفاده کرده اند ، و این در حالی است که دائره آیات و مباحث فقهی قرآن بسیار فراتر از آن چیزی است که تاکنون در این منابع مطرح شده است و یکی از راههای عمده ای که می توان از مباحث و احکام فقهی قرآن بیشتر استفاده کرد این است که مبانی و روشهای توسعه استنباط احکام از قرآن بررسی و منقح گردد. اهم این مبانی و روشها عبارت است از : 1ـ تشریعی بودن قرآن و گستره تشریعات آن، به این معنا که قرآن کریم کتاب تشریع است و گستره تشریعات آن نیز فراتر از آیات و موضوعاتی است که تا کنون در منابع فقهی آمده است . 2ـ وحدت شرایع الهی در اصول و فروع ، بر اساس این مبنا، فقیهان می توانند احکام متعددی را از آیات مربوط به شرایع گذشته که در قرآن آمده استنباط نمایند. 3ـ چند معنایی آیات قرآن، بر اساس این مبنا ، از هر یک از واژه گان و جملات قرآن معانی و احکام متعددیبرداشت می شود . 4ـ استقلال فرازهای تقطیع شده قرآن ، بر اساس این مبنا، فقیه می تواند از بسیاریفرازهای تقطیع شده، احکامی را بدون توجه به جملات یا آیات قبل و بعد آنها استنباط نماید. 5ـ استنباط احکام با استفاده از سنت و روایات تفسیری ، با استفاده از این روش ، فقیه می تواند ، احکامی را از قرآن استنباط نماید که بدون استفاده ازروایات ، این امر امکان پذیر نیست .نتیجه‌ای که از مجموع این مبانی و روشها به دست می آید این است که آیات و موضوعات فقهی قرآن محدود به آیات و موضوعات فقهی مطرح شده در کتب آیات الاحکام و فقه نیست ؛ بلکه در قرآن ، آیات و موضوعات فقهی دیگری نیز آمده است که با وارد کردن این آیات و موضوعات در منابع فقهی شیعه و اهل سنت ، می توان دائر? احکام استنباط شده از قرآن کریم را توسعه داد ، از این رو محدود کردن آیات فقهی قرآن به پانصد یا هزار و یا حتی دو هزار آیه وجه صحیحی ندارد ؛ افزون بر این، فقیه می‌تواند با استفاده از برخی مبانی و روشهای مورد بحث، همچون چند معنایی آیات قرآن و نیز استقلال فرازهای تقطیع شده، احکام بیشتری را از این کتاب الهی استنباط نماید و از این طریق دامنه احکام قابل استنباط از قرآن را نیز توسعه دهد .

در این تحقیق سعی برآن بوده که آن زوایای انسان شناسی قرآن که اصلا مورد توجه واقع نشده و یا کمتر مورد توجه واقع شده ، مورد بررسی قرار گیرد. در فصل اول از این تحقیق ابتدا به بررسی تعدد اسما انسان در قرآن کریم پرداخته شده و چنین نتیجه گرفته شده که این اسما با یکدیگر مترادف نمی باشند و هر یک حامل معنای مخصوص به خود است به گونه ای که واژه بنی آدم همواره با نوعی تکریم و کرامت همراه بوده ، برخلاف واژه انسان که همواره با نوعی مذمت و نکوهش همراه است و در جایی این واژه به کار می رود که سخن از نقاط ضعف طبیعت اولیه انسان و یا طبیعت ثانویه انسان فاقد ایمان و تقوا در میان باشد. سپس به دوگانگی اوصاف انسان در قرآن پرداخته شده و مباحثی از قبیل : سر دوگانگی اوصاف انسان در قرآن ، تبیین نقاط ضعف طبیعت اولیه انسان ، بیان گرایش های موجود در طبیعت اولیه انسان ، حکمت وجود چنین گرایشهایی در طبیعت اولیه انسان ، علت کثرت اوصاف منفی انسان نسبت به اوصاف مثبت او در قرآن کریم و ... پرداخته شده و سعی شده به گونه ای مستدل به شبهات و پرسشهای موجود در این زمینه پاسخ گفته شود. و در پایان نمایه دقیقی از آیات اسما و اوصاف انسان در قرآن ارائه شده است . در فصل دوم و سوم نیز سعی سعی شده ، تمامی اوصاف مثبت و منفی انسان از زوایای مختلف بحث و بررسی قرار گیرد.

برخی از آیات قرآن کریم به این معنا اشاره دارد که اگر مردم عقاید و اعمال خود را بر طبق آنچه که فطرت اقتضا دارد وفق دهند برکات و خیرات به سوی آنها سرازیر می شود.. اما در مقابل این آیات، آیات دیگری داریم که عامل گسترش روزی فساد و طغیانگری است. و جوامعی که با وجود عدم ایمان و تقوی دارای رفاه اقتصادی هستند شاهد بر این مطلب است. پس آیات درباره علل گسترش روزی دو دسته هستند: آیاتی که ایمان و تقوی شرط نعمت بیان شده، آیاتی که تقوی و ایمان شرط نعمت بیان نشده. از همین رو در این پایان نامه توجه به مسئله رابطه رزق و پارسایی است که معمولاً بعنوان یک پارادکس بین نظریه و واقعیت نمودار بوده وکمتر بدان پرداخته شده است.رزق به معنای چیزی است که مورد بهره برداری موجود زنده قرار می‌گیرد و حیات موجود زنده، بدان وابسته است. لذا از هر چیزی آن مقدار رزق است که مورد استفاده واقع گردد. رزق دو گونه است مادی، معنوی؛ که در آیات و روایات مصادیق متنوعی دارد.برخی از مصادیق رزق مادی عبارتند از: آب، انواع خوراکیها، همسر؛ و از نمونه های رزق معنوی: علم، تقوا، توکل، توبه، شکر، ذکر می باشد.راهکارهای افزایش رزق (مادی و معنوی) عبارتند از: عوامل بهداشتی، کار و تلاش، رعایت اخلاق و آداب اجتماعی و عوامل معنوی.و از علل منع رزق: عدم رعایت بهداشت، تنبلی و دنبال کار نرفتن و وجود رذائل اخلاقی می باشد، که در روایات بدان اشاره شده است. آیات و روایاتی که در خصوص رابطه رزق و پارسایی آمده است را می توان به سه دسته تقسیم کرد:تقوا و پارسایی ارتباطی به رزق ندارد، تقوا و پارسایی باعث کاهش رزق می شود، تقوا و پارسایی باعث افزایش رزق می شود.در خصوص دسته اول؛ با کنار هم قرار دادن روایات روشن می شود که این روایات درصدد بیان تقدیر روزی هستند.و در مورد دسته دوم؛ برخی از روایات تصریح بر این نکته دارد که پارسایی باعث فقر می شود که به بررسی علل آن پرداخته شد؛ گاه مصلحت اقتضا می کند که مومن در تنگدستی به سر ببرد و گاه به علت دریافت رزقی بهتر از رزق مادی، از رزق مادی بی بهره می شود.و دسته سوم؛ آیات قرآن کریم به صراحت بیان می دارد که پارسایی باعث وفور رزق می شود اما این علت یک علت تام و تمام نیست؛ بلکه یکی از مسببها در کنار علتهای دیگر است به این معنا که اسباب روزی به یک علت منتهی نمی شود بلکه علل دیگری مانند سعی و تلاش در آن دخیل هستند که البته در دین به این عوامل تأکید فراوانی شده است وبا بکار بستن همه تعلیمات دین در زندگی می توان به زندگی مطلوب دست یافت.

میزان موفقیت پیامبران الهی در جذب مردم و پذیرش دعوت ایشان متفاوت است . نوح (ع) پس از نهصد و پنجاه سال تبلیغ فقط موفق می شود هشتاد نفر را جذب نماید ، در حالیکه پیامبر گرامی اسلام پس از مدت زمان کوتاهی شریعتش قسمت اعظم دنیای زمان خود را فرا می گیرد .علت تفاوت موفقیت پیامبران الهی چیست ؟ عوامل مختلفی در آن دخیل می باشد . از جمله شخصیت پیامبران و شخصیت دهی ایشان ، مخاطبین پیامبران ، شرایط اجتماعی اعتقادی عصر هر پیامبر و گستردگی مکانی و زمانی دعوت باعث تفاوت موفقیت پیامبران است .یکی از عوامل دخیل در میزان موفقیت پیامبران الهی ، نحوه گفتگوی ایشان با مردم می باشد . در این رساله به این موضوع پرداخته می شود که شیوه سخن گفتن پیامبران و رفتار و عملکرد ایشان با موفقیتشان در امر دعوت به شدت در ارتباط است . بنحویکه اگر پیامبران با مردم با محبت و مهربانی و از روی رحمت و دلسوزی سخن بگویند ، موفقیت ایشان بیشتر است . بالعکس اگر از تهدید ، نصیحت زیاد و امر ونهی های خشک در قالب نصیحت استفاده کنند و یا با نفرین ، رفتار غضب آلود ، مقابله به مثل ، عدم تکریم مخاطبین ، عدم احترام به اعتقاداتشان و استهزاء ایشان با آنها برخورد کنند ، تأثیر منفی در دعوتشان دارد.در مقابل برخورد محترمانه ، احترام به مخاطبین و اعتقاداتشان ، استفاده از موعظه بجای نصیحت و تعامل همراه با رحمت ، تأثیر مثبت در دعوت دارد .

دراین پژوهش به بررسی موضوع قتال در قرآن و مقایسه آن با اناجیل اربعه پرداخته ایم. نخست رهیافت دین اسلام درباره خشونت را بررسی کرده ایم و دراصول دعوت اسلامی و راه های آن به شیوه هایی چون حکمت ، موعظه وجدال احسن مواجه می شویم . آزادی عقیده ، وعدم اکراه دینی نیز پی گیری شده است ؛ همچنین محدوده قتال در اسلام مهمترین عناوین بحثها را تشکیل می دهد و بیان این نتیجه که قتال در اسلام ماهیّت دفاعی دارد و به عنوان آخرین راه کار در نظر گرفته می شود نیز بحثی درخور اعتنا ست که در این فصل عنوانی مجزا به خود اختصاص داده است . در ادامه در جریان بیان اصالت در روابط بین المللی اسلام به طرح سه دیدگاه پرداخته ایم ؛ اصالت صلح و اصالت جنگ دو دیدگاه مشهور در این مسأله هستند و ما در طرح نظریه جدید ، به بیان اصالت گفتگو و ارائه استنادات لازم در جریان تبیین و دفاع از این نظر پرداختیم . ادامهبحث به بررسی قتل و قتال در اناجیل اربعه اختصاص دارد که در آن نشان دادیم که شعار گسترش دین از طریق شمشیر و خشونت در خصوص مسیحیان قابل انطباق است که آموزه های اناجیل و ابزار مختلف " تنصیر" گواهی غیر قابل انکاربر این مدعا ست . بالآخره ، مقایسه موضوع قتال بین قرآن کریم و اناجیل اربعه مورد بررسی قرار گرفته است . در خاتمه نتیجه کلی بررسی و پژوهشمسئله فوق بیان می داردکه اصالت در اسلام در گفتگو است هر چند که قتال و جهاد بعنوان آخرین راه کار مورد استفاده قرار می گیرد .

روح از موضوعات مهم و مشترک بین الادیان به شمار می‌رود. قرآن و عهدین به عنوان کتب مقدس سه دین بزرگ اسلام، یهودیت و مسیحیت، اصلی‌ترین راه برای شناخت مفهوم و حقیقت روح در این ادیان می‌باشند. شناخت مفاهیم قرآنی را با بررسی آن مفاهیم در اعتقادات اعراب جاهلی می‌توان کامل‌تر نمود. به این دلیل که آیات و مفاهیم قرآن در محیط اعراب جاهلی و با زبان آنها نازل شد.روح در اعتقادات اعراب جاهلی مرتبط با مفاهیمی چون روح بخشی به اشیاء و مکان‌ها، زیارت و قربانی برای بت‌ها، روح پنداری ملائکه و جن و پرستش جن به عنوان بخشی از ارواح، نفس انسان را پرنده‌ای جغد گونه پنداشتن پس از مرگ، رجعت و مسخ وجود انسان است.اما در قرآن وضع به گونه‌ای دیگر است و روح با مفاهیم زیر در ارتباط است.«تأیید حضرت عیسی(ع) بوسیله روح القدس، نفخ روح، تنزیل روح القدس، «ارسال روحنا» بر حضرت مریم(س)، همراهی ملائکه و روح در تنزیل و نزول قرآن و در قیام و عروج در روز قیامت، امین بودن روح، از عالم امر بودن روح، تأیید حزب الله بوسیله روح، روح بودن حضرت عیسی(ع)، وحی و القای روح».آرای متفاوتی در ارتباط با حقیقت و معنای روح و مفاهیم مرتبط با آن مطرح شده است، اما در این نوشتار تکیه بر نظر سید محمد حسین طباطبایی در المیزان است که «روح در قرآن، معنا و حقیقتی واحد دارد. معنای آن را می‌توان چیزی دانست که (مایه حیات) است و حقیقت واحد آن عبارت از یک موجود مستقل و دارای حیات و علم و قدرت است که غیر از ملائکه است و آن را می‌توان (روح مطلق) نامید.» این نظریه متکی بر برخی روایات اهل بیت (س) است.روح با حقیقتی واحد دارای مصادیق متعددی چون روح انسان‌ها، روح ملائکه، روح تایید کننده مومنان، روح تایید کننده پیامبران و موارد دیگر است.واژه روح در عهدین از واژه‌های پر کاربرد است که آن را از دو منظرمعانی و کارکردها می‌توان بررسی نمود.معانی روح در کتاب مقدس عمدتاً با وجود انسان ارتباط دارند برخی از آنها عبارتند از: روح انسان، احساسات و انگیزه ‌های انسانی، نبوت و رهبری فرهمندانه، پیوند انسان با خداوند.برخی معانی آن هم خارج از وجود انسان‌اند، مثل: باد و موجودات غیر مادی.کارکردهای روح در کتاب مقدس هم بیشتر هم درباره انسان مطرح‌اند که برخی از آنها عبارتنداز: آفرینش انسان و تداوم حیات او، نبوت، وحی، الهام، علم و حکمت بخشیدن به افراد، شفاء، تعمید و موارد دیگر.روح القدس نیز از مفاهیم حوزه روح شناسی در کتاب مقدس است که دارای اسم ها، صفات و کارکردهایی مخصوص است. مفاهیمی چون نجات، هدایت، زندگی ایمانداران و کلیسا، در کتاب مقدس با روح القدس در ارتباطند.عناصر وجود انسان مثل روح، نفس و جسم در کتاب مقدس بحث هایی پر دامنه دارند. عهد عتیق وجود انسان را با عنوان عبری نِفِش (معادل حیات و نفس) مطرح نموده اما دیدگاه های روشن و مفصلی در این باره ندارد. در تلمود، آیین قبّالا و فلسفه یهودی که ارتباطی تنگاتنگ با عهد عتیق دارند، دیدگاه ها در باره نفس انسان و آینده آن، پر دامنه، متفاوت و گاه متناقض‌اند.با این که در کتاب مقدس، عباراتی وجود دارد که نشان دهنده دو عنصری بودن وجود انسان مرکب از، روح و جسم هستند اما در کنار آن ها عباراتی را می‌توان یافت که انسان را موجودی مرکب از سه عنصر روح، نفس و جسم معرفی می‌کند. در مجموع می‌توان چنین برداشت نمود که نویسندگان اولیه مسیحی مثل پولس، وجود انسان را مرکب از سه عنصر روح، نفس و جسم می‌دانند.

استوارترین تفسیر از قرآن کریم تفسیری است که در کلام و بیان داناترین مفسران وعالمان به قرآن یعنی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت طاهرش (علیهم السلام) جاری شده و تجلی یافته است. آموزه‌های تفسیری این، آگاه‌ترین مفسران، در قالب روایات و احادیث تفسیری به دست ما رسیده، که مشتمل بر روایاتی که شأنی از شئون آیه (قرائت، شأن نزول، تبیین و تفسیر آیه، بیان مصداق و ...) را تبیین کرده و مربوط به کل آیه یا جمله و واژه‌ای از آن بوده و مستقیما ناظر و متناظر به آیه هستند، ویا در ذیل آیه‌ای خاص نیامده، اما مرتبط و هم موضوع با آیه هستند. در این پژوهش کوشیده‌ایم تا با استناد به روایات تفسیری و منبع قرار دادن آن‌ها، و بهره‌گیری از دیگر مبادی تفسیری، نظیر تبیین لغوی، مراجعه به نظرات و آراء مفسران، تحلیل عقلی، و هم چنین بهره‌گیری از آیات قرآنی هم موضوع و مرتبط در مواردی که با مشکل فقر و عدم وجود روایت تفسیری مواجه هستیم، متنی سلیس، روان و مستند در تفسیر آیات به نگارش در آورده، بدین طریق تفسیری با صبغهٔ روایی و اثری از آیات قرآنی ارائه دهیم. سوره فرقان به حكم آنكه از سوره‏هاى مكى است بيشترين تكيه‏اش بر مسائل مربوط به مبدء و معاد، و بيان نبوت پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)، و مبارزه با شرک و مشركان و انذار از عواقب شوم كفر و بت پرستى و گناه است.لذا محتوای این سوره مبارکه و آموزه‌های بیداری بخش و تنبه آفرین آن را می توان در سه بخش به ترسیم در آورد.بخش اول؛ كه آغاز اين سوره را تشكيل مى‏دهد با توحید و یگانگی خداوند و نکوهش بت پرستی سخن به میان آمده، آن گاه منطق مشركان را شديدا در هم مى‏كوبد، و بهانه‏جوئی‌هاى آن‌ها را پاسخ مى‏گويد، و قسمت‌هايى از سرگذشت اقوام پيشين را كه بر اثر مخالفت با دعوت پيامبران گرفتار سخت‏ترين بلاها و كيفرها شدند، به عنوان درس عبرت، براى مشركان لجوج و حق ستيز بازگو مى‏كند.بخش دوم؛ این بخش اشاره به این دارد که: مثل کنار هم قرار گرفتن مؤمن و کافر در هستی چيز نو ظهورى از ناحيه خداى سبحان نيست، و در عجائب صنع او و آيات بيناتش نظائر زيادى دارد، مانند: گستردن سایه و آفتاب را دلیل آن قرار دادن، قرار دادن شب برای پوشش و خواب برای آرامش و روز برای حرکت و .....بخش سوم؛ این بخش سوره فشردهٔ بسيار جامع و جالبى از صفات مؤمنان راستين (عباد الرحمن) و بندگان خالص خدا است كه در مقايسه با كفار متعصب و بهانه‏گير و آلوده‏اى كه در بخش اول مطرح بودند، موضع هر دو گروه كاملا مشخص مى‏شود.

در فصل نخست این پایان نامه بر مساله زبان ، مفهوم زبان ، فلسفه زبان، و کارکردها ونقشهای گونه گون زبان به ویژه زبان هنری-ادبی را از زبان متعارف و علمی بحث می شود.فصل دوم ، زبان دین را بررسی می کند.در فصل سوم چشم اندازی بر مهمترین عناصر فکری سه قرن اخیر غرب ، به ویژه معرفت شناسی تجربی ، فلسفه تحلیلی و هرمنوتیک فلسفی و چالشهایی است که این عناصر در فراروی معرفت دینی و زبان دین بحث می شود. فصل چهارم گزارشی است از چهار طیف از رهیافتهای زبان دینی معاصر غرب که در عین حال بر معضلهای بنایی یا مبنایی هر یک نیز فی الجمله اشاراتی گویا رفته است.در فصل پنجم کوشش شده است تا ریشه ها، زمینه ها و علل بروز نظریات زبان دینی جدید غرب واکاوی شود. در فصل ششم به حوزه زبان قرآن وارد می شود. در فصل هفتم به طرح این پرسش اصلی می پردازد که آیا زبان قرآن ناظر بر معانی ویژه، وضع عرفی خاص است یا در همان معنای عام لغوی-عرفی؟ و یا آن که نوعی تفصیل در این زمینه مطرح خواهد بود؟. در فصل هشتم ، قرآن زبان نمادها یا حقایق متعالی است بحث می گردد.در فصل نهم به این پرسش پاسخ می دهد که آیا زبان قرآن تنها اثر کارکردی و تعهد برانگیزی دارد یا آن که گزاره ها و آموزه های این متن در قلمرو موضوعات گوناگون تمامی برخاسته از واقعیت و حکایت از حقیقت دارد ؟ در فصل دهم راههای گوناگون پیشادینی و درون دینی که زمینه های کشف زبان قرآن را فراهم می نماید مورد بررسی قرار می گیرد.فصل یازدهم دیدگاه نویسنده را در زبان قرآن بیان می کند.آخرین فصل این پایان نامه را معناشناسی و هرمنوتیک فهم قرآن تشکیل می دهد.

مهدویّت یکی از مسائل اساسی مذهب تشیع است و مخالفان به شبهه افکنی های گسترده ای در این زمینه دست زده اند؛ بنابر این لازم است تا قدم های محکم تری در این راه برداشته شود. تلاش نگارنده بر این بوده است که رساله حاضر از جهت طرح و اسلوب و از جهت موضوع و محتوی تازگی و نوآوری داشته باشد، به عنوان مثال: بحث از دیدگاه مفسّران در مورد آیه تأویلی جدا از بحث روایی بیان شده است، هم چنین ترتیب آیات به صورت دلالت آن بر موضوع تنظیم شده است و آیات تفسیری قبل از آیات تطبیقی ذکر شده است. این پایان نامه با موضوع « امام مهدی در روایات تفسیری اهل سنّت و مقایسه آن با دیدگاه شیعه» است و از چهار فصل تشکیل شده است: فصل اول به بیان موضوع، ضرورت پژوهش، نوآوری های پژوهش، معنا، ضابطه و معیار تأویل پرداخته است. در فصل دوم به مهدی موعود# در قرآن کریم، پاسخ به شبهات ابن خلدون و پیروان او، اعتراف فریقین به تواتر صحت احادیث مهدویت، وجوب اعتقاد به ظهور مهدی موعود، نگاهی به سیمای امام مهدی نزد شیعه، نام و القاب مهدی، نام پدر و مادر آن حضرت، دوره های زندگی حضرت مهدی، نواب خاصّ و علل و اسرار غیبت پرداخته شده است. در فصل سوم، سیزده آیه از آیات قرآن کریم از دیدگاه مفسّران شیعه و سنّی مورد بررسی قرار گرفته و روایات فریقین درباره آن آیات بیان شده است. فصل چهارم به کتاب شناسی توصیفی درباره امام مهدی اختصاص یافته است.