جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده (فارسی): هایدگر هستی را بنیادی ترین موضوع تفکر دانست، و در طول مسیر اندیشه اش به همین تفکر بنیادین وفادار ماند. فلسفة هایدگر فلسفه ای است دربارة افق پرسش از هستی. مجموعه آثار او فقط این نکته را نشان می دهند که چگونه هایدگر از زوایای مختلف به هستی توجه کرده است. رسوخ او در پی گیری این راه حتی سخت ترین مخالفانش را به تحسین واداشته است. او سعی می کند تا تمام مسائل و مفاهیم را در پرتو آن مسألة بنیادین ببیند: زمان، دازاین، تاریخ، فلسفه، علم، تکنولوژی، شعر، زبان، و…. (چکیدة این رساله این است (:بی شک، «تفکر» نیز از این قاعده مستثنی نبود.

هدف از نگارش این رساله، بررسی ارتباط علم و دین در حوزة زیست شناسی جدید از نگاه فلسفة دین و به ویژه نظرات پرفسور پلانتینگا و باربور می باشد. این مسأله از جمله مسائل کلامی جدید است که بعد از قرون وسطی با پیدایش علم جدید در غرب بوجود آمده و در دامان الهیات مسیحی توسعه یافته است. چهار نظریه در زمینة ارتباط علم و دین مطرح است تعارض، استقلال گفتگو و یکپارچگی، در قرن نوزدهم با ظهور نظریه تکامل و داروینیسم نظریة تعارض به اوج شکوفایی خود رسید به طوری که قرن نوزدهم، قرن صجنگ میان علم و دین نامیده شد. اما کم کم دانشمندان و متکلمان به نظریة استقلال علم و دین روی آوردند، و در آستانة قرن بیست و یکم شاهد رویکرد نوین به دین و معنویات هستیم. امروزه علوم زیستی پرسشهای بنیادینی راجع به ماهیت زندگی، ذهن و نگرش ما نسبت به انسان، پیش کشیده است. بنابراین بررسی ملزومات الهیاتی نظریه های جدید زیست شناسی دارای اهمیت اساسی می باشد. در دو فصل اول بعد ازطرح مساله، چیستی علم و چیستی دین از نگاه فلسفه علم و فلسفه دین و سپس سیر تاریخی رابطة علم و دین، در مغرب زمین مورد بررسی قرار می گیرد. در فصل دوم با توضیح مفصل دیدگاههای کلی در باب رابطة علم و دین در دنیای معاصر تصویر روشنی از این بحث ارائه می گردد. در فصل سوم نظرات پلانتینگا و در فصل چهارم نظرات باربور را مطرح می کنیم.پلانتینگا صعلم آگوستینی و باربور صالهیات طبیعت را پیشنهاد می کنند. پلانتینگا تکامل را قبول ندارد اما معتقد است نظریه تکامل الحادی نیست. به نظر او هر چند طبیعت گرایی مستلزم تکامل است اما پذیرش تکامل و طبیعت گرایی خود متناقض بوده و غیر عقلانی است. باربور از کاربرد مقولات فلسفی در الهیات دفاع کرده و فلسفه پویش را برای بیان پیام دیانت پیشنهاد می کند. اوتکامل را پذیرفته و طبیعت را همچون یک روند پویا ارزیابی می کند. در این رساله به نظرات باربور در بارة بنیاد فیزیکی حیات و ذهن نیز خواهیم پرداخت. خلاصه، جمع بندی و نتیجه گیری در فصل پنجم آمده است. بعد از مقایسة اراء پلانتینگا و باربور، می گوییم که هر دو معتقدندنظریه تکامل الحادی نیست و سپس به نظرات متکلمان مسلمان دربارة تکامل اشاره می کنیم.

بررسی ادله امکان تناسخ و در نهایت اثبات استحاله وقوع آن است. این تحقیق در دو بخش به مفهوم شناسی تناسخ، مبانی اعتقاد به آن، دلایل قائلان به تناسخ، ادله نقلی و عقلی مربوط به آن، و دیدگاه فلاسفه مشهور درباره آن می پردازد و مبانی و دلایل مربوط به تناسخ را نقد می کند و ضمن ارائه مباحثی راجع به معاد جسمانی، امکان وقوع تناسخ را ردّ می نماید. نویسنده دلایل اقامه شده بر وقوع تناسخ مطلق، صعودی و نزولی را ضعیف دانسته و آن را مخالف با مسئله ثواب و عقاب و مستلزم پذیرش مقوله حلول معرفی کرده است. وی معتقد است بر اساس آموزه های عقلی و اسلامی، تناسخ ابدی محقق نشده و تحقق ثواب و عقاب الهی تنها به صورت احیای جسمانی در قیامت است که آن هم از مصادیق تناسخ می باشد نه تناسخ ابدی در حیات دنیوی

نقد و تحلیل شبهات مستشرقان پیرامون تناسب آیات است. پژوهش حاضر در دو بخش و هشت فصل تدوین شده است. نویسنده ضمن ارائه تقسیم بندی دیدگاه های مختلف در مورد تناسب آیات، به تحلیل هر یک از اقسام تناسب پرداخته و وجوه تناسب را نیز یادآور شده است. وی مجموع دیدگاه های مختلف را در دو دستة موافقان و مخالفان تناسب آیات قرار داده و با ارائه ادلة موافقان و نقد دلایل مخالفات ثابت می کند که تمام آیات قرآن از تناسب کامل برخوردارند و دربارة ادله و شبهات مخالفان چنین نتیجه گرفته که بیشتر مخالفت ها به علت عدم قدرت در یافتن ارتباط بین آیات قرآن بوده است. نویسنده در ادامه به بررسی برخی از شبهات مستشرقان از قبیل ساختگی بودن قرآن به دست پیامبر(ص)، گسیختگی و پراکندگی در عبارات قرآن و تکرارهای فراوان و ملال آور در قرآن، پرداخته و پاسخ داده است. در پایان نیز مصادیق آیاتی که از سوی مستشرقان و مخالفان، عدم تناسب آن ها ادعا شده است، مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.

موضوعی که در این رساله به آن پرداخته شده است، توضیح پیرامون امر تسبیح است که از طریق استناد به آیات قرآن کریم و نیز بهره گیری از روایات اهل بیت(ع) بررسی شده است. تسبیح در لغت به معنی منزه داشتن حق جلا و علا از نقائص و عیوب و منزه دانستن و مبرا داشتن خدا از هر نقصی است که معنای اصطلاحی این واژه نیز به همان معنای لغوی آن استعمال شده است، تسبیح به معنی گفتن سبحان الله نیز می باشد. هدف از نگارش این تحقیق، تبیین و روشن شدن حقیقت تسبیح و تذکر به این امر فطری ( امر تسبیح) در انسانها است. با این بیان که این امر فقط مختص انسانها نیست و تمامی سیطره ی هستی این کار را انجام می دهند، می باشد و نیز تا حدودی پاسخ به سؤالات گوناگونی که پیرامون این امر وجود دارد و بیان زیبایی ها و آثار این تسبیح. این پژوهش، سعی در تبیین حقیقت امر تسبیح و تفاوت آن با سایر امور عبادی از جمله ی حمد دارد، سپس بیان اینکه ملائکه، انسان، حیوان، نباتات و جمادات ( که می توان به کوه ها، سایه، رعد، آسمان و زمین اشاره کرد) همگی تسبیح الهی را می گویند، می کند و هم چنین بیان اینکه رکوع و سجود و قنوت از مصادیق بارز تسبیح می باشند و نیز امر تسبیح به تبع انجام آن، آثار و نتایج مفیدی نیز برای انسان خواهد داشت که از آنها در زندگی بهره خواهد گرفت. در راستای این تحقیق مسائل یاد شده ی در آن از منابع دینی استفاده شده که این امر از طریق روش کتابخانه ای صورت گرفته است. واژگان کلیدی: تسبیح، عالم، هستی.

پژوهش شامل موارد ذیل است : تاریخ علم اخلاق ، تاریخ اخلاق در جهان اسلام ، آثار علمی اخلاق ، تکامل اخلاقی در آینه مکاتب و اندیشه ها، آراآ مکاتب شرقی ، تکامل اخلاقی در مکاتب غربی ، تکامل اخلاقی در اندیشه متفکران اسلامی ، تکامل اخلاقی در آئینه قرآن و حدیث ، علم و تفکر، دستاوردهای علم در نگاه قرآن ، انحطاط اخلاقی در آینه قرآن و حدیث

کتابنامه: ص. ۱۹۳ - ‎۱۹۸؛ همچنین بصورت زیرنویس // کلی جیمز کلارک فیلسوف غربی معاصر در این کتاب رجوع به عقل تلاش می کند تا ارتباط بین عقل و ایمان را مشخص سازد ارتباطی که از قرن ‎۱۸ میلادی در ذهن روشنفکران قرینه گرا، متزلزل شده و بدین سان بذرهای الحادی را بر نسل امروز پاشیده که یادگار و میراث گذشته است قرینه گرایی، اعتقاد به عقلانیت یک امر، صرفا در پس پرده استدلال است و عقیده به خدا را فاقد گواه یا ادله کافی می داند. در مقابل این تفکر سه رویه وجود دارد: ‎۱- الهیات طبیعی که می کوشد تا عقلانیت باور دینی را از طریق استدلال ثابت کند. ‎۲- ایمان گرایی که در ضمن پذیرش ضرورت وجود قرینه در زمینه عقلانیت باور، به نبود دلیل کافی در اثبات خدا اذعان دارد. ‎۳- معرفت شناسی اصلاح شده که عقلانیت را به گونه ای غیر از استدلال خواهی، تفسیر می کند و بر پایه آرا پلنتینگا استوار است. مولف شقوق اول و دوم را مردود می داند و در طی دو بخش کتاب به اثبات گزینه سوم می پردازد. وی در بخش اول به نقد براهین الهیات طبیعی نشسته و مساله شر را به عنوان قرینه ای علیه خدا، اقامه می کند و در بخش دوم،دلایل خویش را بر پذیرش آراء پلنتینگا و نقدهای وارد بر قرینه گرایی ذکر می کند. و بدین سان تصویر جدیدی از عقلانیت ارائه می دهد. که نیازمند استدلال نیست. ما در این مختصر به ترجمه و نقد بخش اول کتاب به طور خاص و بیان فشرده ای از ترجمه و نقد بخش دوم می پردازیم. آنچه کلارک از کل بحث خود نتیجه می گیرد، پایه بودن باور خداست. او معتقد است که اشخاص، در رویارویی با استدلالها نتیجه ای را می پذیرند که با مبانی آن از قبل پذیرفته شده آنها هماهنگ است. به عبارت دیگر افراد در استدلال بر اثبات یا رد یک گزینه، بی طرفانه قضاوت نکرده و سعی در قبولاندن آن می کنند. بدین ترتیب برهان نسبی بوده و به اشخاص و پیش فرض آنها بتگی دارد کلارک در تایید نظر خود به هبراهینی استناد می کند که از مشهورترین براهین بوده و همچنان موافقان و مخالفانی دارد. وی این را دلیلی بر عدم قدرت برهان در اقناع همگان می داند. ما در این رساله درصدد بی نیاز نبودن باور خدا از استدلال و بیهوده نبودن آن بوده ایم و کوشیده ایم تا ثابت کنیم براهینی که کلارک به ذکر اشکالات آن می پردازد صرفا ناشی از نارسایی مفاهیم فلسفی غرب بوده و این مساله ایرادی به قدرت برهان در ارائه یک نتیجه یقینی وارد نمی کند. در نتیجه، استدلال بر وجود خدا نیز هیچ اشکالی ندارد و پایه بودن باور خدا آن گونه که کلارک معتقد است پذیرفتنی نیست. در قبال مساله شر نیز راه حلهایی ارائه می شود که نشان دهنده سازگاری وجود خدا با بحث شر است. مولف در پاسخ گویی به این مشکل از دفاعیه مبتنی بر اختیار پلنتیگا دفاع می کند لیکن با بررسی های انجام شده در این موضوع نارسایی دفاعیه پلنتینگا نیز روشن می شود. که کلارک از آن غفلت کرده است. آنچه ذکر شد تلاشی است که تحت عنوان مقدمه مترجم ارائه می شود و ادامه رساله،ترجمه صرف بخش اول کتاب بوده و در راستای امانت داری سعی در ارائه متنی سلیس و متناسب با توان مترجم، ضمن حفظ معنا و منظور مولف در نگارش متن بوده است. از آنجا که این کار، اولین قدم در مسیر ترجمه محقق و کارهای آغازین می باشد، حتما از کاستی هایی نیز برخوردار بوده است.

به عقیده نگارنده، پاسخ تمامی سوالاتی چون آیا خدای مجرد از ماده وجود دارد؟ آیا انسان دارای اختیار هست یا خیر؟ و آیا جهان پس از مرگ هم هست یا نه؟ را می توان با شناخت و کاویدن ابعاد وجودی انسان به دست آورد اساسا خداشناسی و پیامبرشناسی متکی و منوط به انسان شناسی (Anthropology) است اگر انسان بطور همه جانبه خصوصا جنبه روحی و روانی و عقلی کاویده شود، خواه و ناخواه در او امیالی و گرایشهایی و حالاتی دیده می شود که نمی توان آن را به جهان کور مادی ارجاع داد. دلیلش هم این است که هیچ فیزیکدان و شیمی دانی از وجود حالت خشم و عطوفت و عشق و زیبایی دوستی در قفلان ماده یا عنصر مادی خبر نداده است و این خود نشانگر این است که کانونی برای ارجاع این گونه حالات معنوی و مجحرد باید باشد چرا که مبدا این حالات بایستی خود دارای این حالات باشد و جهان مادی فاقد چنین کیفیاتی است و نکته دوم این که هدف از بیان تجربه دینی و ویژگیهای آن اثبات منطقی جهان ماوراء طبیعی نیست بلکه تنبه انسان معاصر درگیر با شک و تردید، به عالمی ماورای جهان حسی است و احتمال این که شاید عالمی در بطن و عمق این جهان حسی وجود داشته باشد، چنانچه نشانه های آن را در خودمان می یابیم. هدف از بحث تجربه دینی، اثبات منطقی وجود خدا و جهان ماوراء طبیعی نیست، بلکه تشویق انسان به همراهی با ذات بی نهایت خواه اوست، ذاتی که در خود تمایل و گرایشی به متعلق تجارب عرفانی و دینی می یابد، ولو به این معترف با واقف نباشد.

هدف هایدگر از تامل در زبان به هیچ وجه مطالعاتی فرازبانی که در نهایت به جمع آوری اطلاعاتی در باره زبان منجر شود، نمی باشد بلکه موضوعی است که مربوط به خود ماست. بنابراین پژوهش هایدگر همانند سایر تاملات زبانی فلسفه های جدید که نگاهی از بیرون به زبان دارند نمی باشد. در مطالعات مربوط به زبان دو طریق کاملا متمایزی در برابر ما گشوده می شود. در یکی همه کوشش محقق رسیدگی به هجاها، آواها، صوت ها، دال ها، نشانه ها و ساختارهای دستوری و ظاهری زبان است. اما در طریق دیگر، حقیقت کلام یعنی لوگوس و حقیقت تسمیه منظور نظر قرار می گیرد. برای اینکه ما به حقیقت و جنبه وحدانی زبان برسیم باید به ظهور وجود در خود مجال و امکان دهیم و این خود عین معنای لوگوس است. زیرا به زعم هایدگر شان لوگوس این است که به دیدار آمدن و ظهور یافتن چیزی امکان می بخشد و موجب می شود تا موجودات به ادراک آیند. هایدگر را پیوندی است وثیق با کلمات بنیادین کلماتی مانند لوگوس و فوزیس. در دید وی این کلمات جریان تفکر را معین می کنند. به نظر هایدگر زبان همراه با انکشاف وجود به حضور می آید توگویی زبان با پیش آمدن وجود در واژگان بنیادین یا اساسی ممکن می شود. از این روست که هایدگر این توجه اصیل به واژگان شعری نخستین را شعرسرایی اصیل یا آغازین می نامند. به بیان دیگر زبان، درون واژه آمدن خود وجود است و از این رو شاعری است . زبان صورت اولیه شاعری است که در آن هر قومی وجود را می سراید. شعر در معنای خاص خود، ذات زبان را آنچنانکه هست محفوظ می دارد . شعر طریقه سخن گفتنی است که می گذارد ذات زبان آشکار شود.

اندیشیدن یکی از اجزاء لاینفک زندگی بشری است. همه ما با اندیشه آشناییم، چه بطور آگاهانه و چه زمانی که به آن توجه نداریم. درواقع باید گفت وجه تمایز انسان از سایر موجودات در همین اندیشمند بودن اوست. از طرفی یکی از عرصه هایی که بطور جدی اندیشه انسان را به خود مشغول داشته "فلسفه" است. فلسفه و تفکر فلسفی درواقع این فرصت را برای آدمی فراهم می آورد که آگاهانه و هر چه بیشتر اندیشمندانه زندگی کند. چنانکه به جرأت می توان گفت؛ در هیچ برهه ای از تاریخ فرهنگی بشری نمی توان دوره ای را یاد کرد که انسان پس از روی آوردن به اندیشه به فلسفه بی اعتنا بوده باشد. در همین راستا و در جامعه امروز که تزاید و تناقض آراء بیش از هر زمان دیگری به چشم می خورد و بیانگر این نیاز است که تنها با مدد جستن از یک اندیشیدن جهت یافته و فعالانه است که می توان از آسیب های چنین فضایی در امان مانده و در عین حال گرفتار رکود و جزم اندیشی نشویم؛ باید راهی یافت که فلسفه را وارد زندگی روزمرّه نمود تا آموزش آن عمومیت پیدا کند. در واقع آنچه هدف نهایی ما می باشد، پرورش تفکر انسانی است. از همین رو با نظر به اهمیّت تفکر فلسفی و نقش مهارتهای تفکر اعم از انتقادی و خلاق در بهبود فضای فکری جامعه ی انسانی و برای اینکه این فرایند را سرعت بخشیم و بتوانیم استفاده بهینه ای از منابع انسانی یا درواقع فکری جامعه انسانی داشته باشیم، بهتر آن است که آموزش را از دوران کودکی آغاز کنیم تا بزرگسالانی آموزش دیده داشته باشیم. در همین راستا حرکت هایی برای آموزش دادن فلسفه به کودکان انجام شده است؛ جنبشی که تحت عنوان "فلسفه برای کودکان" در حدود نیم قرن است کار خویش را در سراسر جهان آغاز کرده است و در بیش از 102 کشور جهان در حال اجرا می باشد. در تحقیق حاضر که به روش کتابخانه ای انجام شده است با هدف معرفی و بررسی این جنبش در پی این هستیم تا امکانِ آموزش دادن فلسفه به کودکان، زمانِ مناسب برای آغاز آموزش فلسفه به کودکان، نتایج کاربردی آموزش فلسفه به کودکان و نیز روش ها و رویکردهای موجود آموزش فلسفه به کودکان را بررسی کنیم.

عنوان پژوهش بررسی و توصیف مراحل و صحنه های قیامت می باشد اعتقاد به معاد و روز جزا و پاداش، یکی از مهم ترین و بنیادی ترین مسائل در مکاتب و ادیان الهی به شمار می رود. مبنا و اساس بسیاری از آموزه های دینی و تعالیم اخلاقی، تربیتی، اجتماعی و ... در ایمان به رستاخیز و دنیای آخرت نهفته است. در حقیقت اعتقاد به قیامت، ضمانت اجرایی به ثمر رسیدن تمامی تعالیم در ادیان گوناگون الهی است و بر اساس شواهد، مدارک و مستندات موجود، اعتقاد به دنیای پس از مرگ، حسابرسی اعمال، جزا بدکاران و پاداش نیکوکاران و بهشت و دوزخ در میان تمامی اقوام، ملل، تمدن ها، ادیان شرک و ادیان الهی وجود دارد. در دین مقدس اسلام نیز، پس از توحید، مسئله مهم، معاد و اعتقاد به حیات پس از مرگ و اجرای عدالت با حسابرسی اعمال بندگان می باشد به طوری که در میان آیات قرآن مجید، بیش از 1600 آیه، اجمالاً و تفصیلاً به بحث مرگ، برزخ، قیامت، بهشت و جهنم پرداخته است. در این پژوهش با شیوه استنادی مرجعی و یا بهره گیری از معانی و تفاسیر آیات الهی و احادیث و روایات ائمه اطهار(ع) به بررسی مقدمات، مراحل و مواقف قیامت پرداخته شده است. نتایج حاصل از پژوهش به طور مختصر به شرح زیر می باشد: در میان تمدن های قدیم و جدید، ادیان شرک و ادیان الهی، مسئله اعتقاد به معاد از مهم ترین مباحث دینی اخلاقی بوده است. دین اسلام معاد را جسمانی و روحانی می داند و آن را از ضروریات برمی شمارد. یکی از مراحلی که موجودات برای بازگشت به سوی احادیث طی می کنند«نفخ صور» است که دو بار محقق می شود. در روز قیامت، همه موجودات اعم از انسان ها و فرشتگان الهی در برابر عظمت کبریایی حق، قیام و سر تسلیم فرود می آورند. قیامت دارای مواقف متعددی است. موقف شفاعت کبری آغاز حسابرسی است و در مواقف صراط، بدکاران از نیکو کاران جدا می شوند. مقام حضرت محمد(ص) در فناء فی الله و بقاء به حضرت حق، به قدی رفیع و عالی است که تمام انبیاء و مرسلین و بندگان مورد شفاعت ایشان قرار می گیرند. این مقام همان محمود است که به آن ولایت کبری نیز می گویند و به طور مطلق مربوط به خاتم النبیین است. قیامت وعده گاه همه خلائق است که در آن نیکوکاران از بدکاران جداشده و بدین لحاظ این روز را«یوم الفصل» می نامند. قیامت روز برپایی عدل است. میزانی که روز قیامت بر پا می شود، هم حق است و هم عدل و منظور از وزن عمل، تطبیق عمل است بر حق.