جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابنامه: ص. ۱۰۹-‎۱۰۴؛ همچنین بصورت زیرنویس // این پژوهش از سه فصل تشکیل یافته است که عبارت است از: الف) عقل ب) وحی ج) رابطه ی عقل با وحی. فصل اول: عقل؛ مفهوم واژه ی عقل؛ بازداشتن و حبس است و اما در تعریف اصطلاحی آن هر یک از فلاسفه، عرفا و متکلمین و همچنین متفکرین غربببی تفسیرهای خاصی از عقل ارائه نموده اند که در برخی جهات نیز متفاوتند از این میان امام خمینی عقل را ابتدا به دو بخش انسانی و غیر انسانی تقسیم نموده و پس از تعریف هر کدام، عقل غیر انسانی را به لحاظ رتبه و جایگاه برتر از عقل انسانی معرفی نموده است. هم چنین ایشان عقل را ره دو بخش نظری و عملی هم تقسیم کرده بیان می کند که، کمال انسان به عقل عملی اوست، نه عقل نظری. ایشان در توضیح ماهیت عقلی، آن را امری غیر جسمانی و مجرد دانسته که با ضعف قوای جسمانی رو به انحلال نمی رود و برای اثبات این مطلباز دلائلی عقلی و نقلی بهره گرفته است. در خصوص حجیت عقل نیز دیدگاه های مختلفی از دانشمندان اسلامی و غربی مطرح می شود که برخی افراطی و برخی تفریطی و عده ای نیز معتدل می باشد. از این بین امام دارای دیدگاهی اعتدالی است که حجیت عقل را نه بطور مطلق نفی می کند و نه به طور مطلق می پذیرد بلکه در قلمرو خاص آنرا حجت می داند. و اما در خصوص قلمرو عقل امام خمینی بر این عقیده است که از عقل می توان، در مسائل اعتقادی، فلسفی و کلامی بهره برد و نیز از آن می توان به عنوان یک منبع فقهی در کنار دیگر منابع استفاده کرد ولی نباید غافل شد که عقل در فهم بسیاری از فروعات فقهی ناتوان است. ایشان در کنار تمام مزایا و منابع عقل، آنرا عنصری آسیب پذیر می داند که دارای ضعف ها و کاستی های است که نباید مورد غفلت قرار بگیرد و ایمان را تکمیل کننده ی بسیاری از نقص های عقل می داند. فصل دوم: وحی، اشاره سریع و رمز گونه است و در قرآن نیز کاربردهای مختلفی این واژه داشته استکه یکی از آنها به معنای وحی رسالی است که البته آن نیز بسته به اختلاف انبیاء و همچنین اختلاف حالت آنها متفاوت بوده است، گاهی با واسطه و گاهی بی واسطه و گاهی نیز با خلق صوت، این ارتباط خدا با پیامبران تحقق می یافت. دربراه وحی متفکران اسلامی تعریف هایی ارائه داده اند و هم چنین ویژگی های برای آن بر شمرده اند که مهمترین این ویژگی ها یکی معلم داشتن وحی، دوم استشعار و سوم ادراک موجودی دیگر به عنوان واسطه ی وحی می باشد. درباره ماهیت وحی نیز دیدگاههای مختلفی وجود دارد. برخی از آنرا نبوغ پیامبر و حاصل شخصیت او معرفی کرده اند و برخی نییز تبیین فلسفی از آن ارائه داده اند و عده ای نیز آنرا امری مرموز دانسته که از درک غیر انبیا خارج است، امام(ره) اگر چه آنرا امری مرموز می داند ولی درک آنرا تا حدودی برای غیر انبیا البته با دستگیری آنها ممکن می داند. از جمله مباحثی که درباره ی وحی مطرح شده است بحث از ضرورت وحی و اثبات این ضرورت است که امام(ره) این مسئله را از طریق احتجاج نفوس انسان ها به آگهی از صحت و مرض و سعادت و شقاوت خویش اثبات می کند و اما در خصوص قلمرو وحی امام معتقد است که قلمرو وحی علاوه بر مسائل فردی نمی داند بلکه حکومت و سیاست هم جزو قلمرو وحی محسوب می شود و درباره ی غایت وحی امام بر این عقیده است که پیامبران برای تهذیب و تربیت نفوس و اجرای عدالت در جامعه و همچنین ایجاد معرفت نسبت به حق تعالی مبعوث شده اند که از این بین غابت اصلی وحی همان معرفت خداست. فصل سوم: در این فصل دیدگاه های مختلف درباره ی ارتباط عقل با وحی مورد بررسی واقع می شود که از نظر امام این ارتباط دو سویه و طرفینی است یعنی عقل وظیفه ی اثبات حجیت وحی را بر عهده دارد و علاوه بر این در برخی موارد در بیان مسائل فقهی نیز به کمک وحی می آید و در مقابل وحی علاوه بر تأیید احکام صادره از سوی عقل نقش مهمی نیز در شکوفایی عقل ایفا می کند.

هدف پژوهش : اثبات علم غیب برای پیامبران و امامان علیهم السلام روش نمونه گیری : فیش برداری و خلاصه نویسی متون مرتبط با موضوع رساله روش پژوهش : تحقیق کتابخانه ای است ، ابزار اندازه گیری کتب تفاسیر و احادیث است طرح پژوهش : این تحقیق در پنج بخش اصلی طرح شده است . ابتدا لغت غیب و اقسام و مصادیق آن بررسی شده است ، سپس امکان راهیابی بشر به عالم غیب عنوان گشته است . آنگاه علم غیب انبیاآ و اوصیاآ و ارتباط آنان با جهان غیب مورد تحقیق و مطالعه قرار گرفته است و در انتها موضوع ایمان به غیب نوشته شده است نتیجه کلی : پیامبران و امامان (ع ) با تعلیم الهی و بنابر مصلحت و اذن خداوند عالم به غیب هستند مگر غیب هایی که در انحصار خداوند متعال باشد

هدف از این تحقیق ارایه تعریف و توصیفی دقیق پیرامون مسئله معاد در قرآن است. همچنین به بررسی نظرات مفسران قدیم و معاصر درباره جهان پس از مرگ می پردازد. در ابتدا امکان معاد را از طریق دلایل نقلی و عقلی به اثبات رسانده و سپس عقیده به معاد را از دیدگاه فطرت و ملل مختلف مورد بررسی قرار می دهد. بعد از آن علایم و نشانه های قیامت، نامهای قیامت و علت آن، معاد جسمانی و اینکه انسانها چگونه محشور می شوند و نامه اعمال آنها چگونه می باشد و شاهدان اعمالشان در قیامت چه کسانی هستند مورد بحث قرار می گیرد. سپس مسئله حسابرسی اعمال و گذراز پل صراط و شفاعت گنهکاران به تفصیل بیان می شود و در انتها به بررسی بهشت و جهنم می پردازد.

رساله حاضر شامل ده بخش به شرح ذیل است: 1- زندگینامه امام علی (ع) به اختصار و چند نکته از فضائل ایشان 2- خطبه در صدر اسلام و خطبای نامی 3- اظهار نظر مورخان و نویسندگان قدیم و جدید درباره سخنان امام (ع) 4- زندگینامه سیّد شریف رضی 5- تشکیک مورخان قدیم وجدید در صحت نهج البلاغه و انتساب آن به سیّد مرتضی 6- نظر شارحان نهج البلاغه درباره آن 7- مدارک واسناد نهج البلاغه 8- معرفی منابع و اسناد و رُوات کلمات 9- کارهایی که درباره نهج البلاغه انجام گرفته است 10- تنظیم تاریخی و موضوعی نهج البلاغه

امانت یعنی درستکاری و صداقت، و آن بر دو نوع است خاص(ودیعه) و عام مثل عاریه و رهن، امانت در قرآن به معنای خلافت الهی، قوانین، احکام و تکالیف آمده است. که شرایط خاصی دارد و آن در زندگی اجتماعی به طرز آشکار تأثیراتی دارد که ازآن جمله باعث اعتمادسازی و همچنین جلب محبت بین افراد جامعه و کاهش هزینه های زندگی و از همه مهمتر اینکه باعث صداقت و راستی و علم آموزی در جامعه می گردد و بر اساس این اصول است که جامعه سیر تعالی خود را طی خواهد کرد و ذکر کلمه امانت در جای جای قرآن بیانگر اهمیت امانت داری در اسلام است.

این رساله دارای هفت فصل به شرح ذیل می باشد: 1. گفتگوی نوح و قومش 2. گفتگوی بین جهنمیان (ذکر آیات و ترجمه آن) 3. گفتگوی خداوند با اهل جهنم 4. ظالمین و منافقین در گفتگویی با مؤمنین 5. گفتگوی بین مؤمنین و مجرمین 6. ذکر خلاصه ای از قصه قارون 7. قصه هود پیامبرهمراه با قومش عاد ? در هر فصل به ذکر آیات، ترجمه، نظرات مفسرین پرداخته شده است.

در تحقیق حاضر اسلوب قصر که یکی از بابهای علم معانی در میان اقسام علم بلاغت است محور بحث واقع شده و نظرات ودیدگاههای علمای بلاغت اعم از قدیم و جدید درباره این اسلوب از جهات مختلف مورد نقد و بررسی قرار گرفته و در بخش اول این رساله در دو فصل به خوانندگان عرضه شده است. در بخش دوم که شامل چهار فصل است، اسلوب مذکور از جهات مختلف چون موضوع، غرض، نوع و .... در قرآن کریم بررسی و سپس با قواعد وضع شده از سوی بلاغیها مقایسه شده است. نتایج حاصل از تحقیق در بخش اول نشان داد که چارچوب مشخص شده برای این اسلوب از سوی بلاغیها کاملاً درست و منطقی نمی باشد و آنها در موارد مختلفی دچار خطا شده اند، در بخش دوم نیز روشن شد که اسلوب مذکور در موضوعات مختلفی به کار رفته است که سه اصل مهم دین اسلام (توحید، نبوت و معاد) در صدر آنها می باشند و بیشتر قصرهای قرآنی در خدمت این موضوعات قرارگرفته است. همچنین اهداف کاربرد این اسلوب در قرآن بررسی و براساس نتایج حاصله مشخص شد که قصر در قرآن برای اغراض مختلفی چون دفع انکار، اقرار، ارشاد، توبیخ، تشویق و ... به کار رفته است. بررسی انواع قصر به اعتبارات گوناگون در قرآن نشان داد که قصر صفت به موصوف بیشتر از قصر موصوف به صفت است وقصر مطلق و نسبی تقریباً برابر هستند. قصر به اعتبار اعتقاد مخاطب نیز بیشتر از نوع قصر قلب می باشد. همچنین نتایج تحقیق درباره قصر در آیات مکی و مدنی روشن کرد که این اسلوب بیشتر در آیات مکی به کار رفته و هر یک از دو قسم (مکی و مدنی) از جهات گوناگون دارای اختلافات و اشتراکاتی هستند.

مفهوم و مصادیق سعادت و شقاوت، ودیدگاههایی در مورد سعادت وشقاوت، رابطه سعادت با سرنوشت انسان، تغییرسرنوشت، مسیرسعادت وملاک ها واسباب خوشبختی موضوعات مطرح شده می باشند. سعادت به خوش فرجامی، بهترین حالات زندگی کردن و فراهم بودن اسباب نعمت تعریف می شود و شقاوت بد سرانجامی یا فراهم بودن اسباب گرفتاری و بلا است. مصادیق « سعادت» با توجه به نگرش انسان به هستی، متفاوت خواهند بود. رویکرد دینی، سعادت جاودانه را در عالم آخرت جستجو می کند و رویکرد غیردینی،می خواهد خوشبختی را با امکانات محدود این دنیا بدست آورد. انسانها از آن جهت که دارای استعدادهای یکسان هستند، سعادت یکسانی دارند. هم چنین سعادت به عنوان تنها مسیر کمال آدمی، او را به استعدادها و آنچه لایق وجودی اوست، می رساند. کامیابی و سعادت انسان، بدون تلاش اختیاری تحقق پذیر نیست و تنها با سعی خویش به کمال نهایی خود می رسد و دیگران نمی توانند سرنوشت او را تغییر دهند و سعادت و شقاوت او محصول اعمال خود اوست. این که خداوند علم به این موضوع دارد، از انسان، قدرت اختیار و اراده سلب نخواهد شد. البته در این راه و مسیر، نیازمند راهنمای جامع می باشد. بیان ملاکهای این مسیر و اسباب سعادت، فرع بر شناخت انسان و آشنایی با ظرفیتهای مختلف این موجود مرموز است که انسان غیر معصوم قادر به تشخیص آن نیست و خداوند با علم به این موجود و غرایز و خواسته های او، پیامبران و اولیای الهی را به رسالت برگزید تا با پیروی از دستورات آنان و طی کردن مسیرآنان به سعادت واقعی برسند.

بررسی این قاعده که هیچکس نباید به زبان دیگری دارا شود یا استفاده بدون جهت در قرآن و حقوق اسلامی نویسنده می خواهد به این سوالات که وضعیت این قاعده در حقوق دیگر کشورها چه صورت است و چه سیری داشته، ماهیت آن چیست. موارد و مصادیق آن کدام هاهستند و وضعیت آن در حقوق اسلام و ایران پاسخ دهد و قصد دارد آنرا با قاعده کلی بنام اکل مال به باطل در قرآن مقایسه نماید. ابتدا وضعیت قاعده استفاده بدون جهت در حقوق خارجی مثل حقوق روم، فرانسه، انگلیس، امریکا و... بررسی می کند (بیان سیر تاریخی قاعده) و سپس به بررسی وضعیت آن در ایران می پردازد. پس استفاده بدون جهت (اکل مال به باطل) را در حقوق اسلام بررسی می کند که شامل استناد به قرآن، روایات و احادیث و فقه راجع به این قاعده می باشد. در فصل آخر هم مبنا و ماهیت قاعده، بیان شرایط تحقق آن و آثارش و در نهایت تعدادی از موارد و مصادیق آن بررسی می شوند و به این نتیجه می رسد که این قاعده که در قوانین اسلام و ایران به صراحت قوانین حقوقی برای کشورها بیان شده است دارای مصداق اجرایی بهتری می باشد و در کشورهای خارجی، این قاعده علی رغم ذکر صریح آن در قوانین حقوقی با ضعفهای عمده ای همراه است

این تحقیق به بررسی راه های رسیدن به مغفرت و آثار و نتایج آن از دیدگاه قرآن پرداخته است، و به روش کتابخانه ای جمع آوری گردیده است. کتابهای لغوی، تفسیری، اخلاقی، عرفانی، تربیتی و روانشناسی از جمله منابع مورد استفاده این تحقیق بوده است. این اثر در چهار فصل جمع آوری شده: فصل اول آن تحت عنوان کلیات و مفاهیم است. در این فصل لفظ مغفرت، از نظر لغوی و اصطلاحی تعریف شده، و سپس به رابطه میان مغفرت با عفو و مغفرت با شفاعت پرداخته است. و بیان کرده که مغفرت از صفات فعل خداوند است. فصل دوم به اسباب و موجبات مغفرت در قرآن پرداخته است. و به راه های رسیدن به مغفرت که بعضی از آنها عوامل فردی و بعضی عواملی اجتماعی می باشد، و شرایط آنها اشاره شده، از جمله توبه، استغفار، قبول اسلام، و غیره از عوامل فردی، و احسان به والدین و صداقت در گفتار و غیره از عوامل اجتماعی دست یابی به مغفرت است. نخستین این راه ها توبه و جبران گناهان گذشته می باشد. لذا شرط اول این که انسان مورد مغفرت الهی قرار گیرد و گناهانش بخشوده شود همان توبه می باشد. فصل سوم آثار جلوه های مغفرت الهی از دیدگاه قرآن را بیان می کند. در این فصل، از آثار مغفرت خدا در دنیا و آخرت بحث می گردد. که شامل افزایش نیروی مادی و معنوی، آبادی جامعه، و افزایش رزق و روزی و ... در دنیا و دفع جهنم و اجابت خواسته های بهشتیان و غیره در آخرت می باشد. فصل چهارم به موانع مغفرت از دیدگاه قرآن اختصاص یافته که شامل موانعی همچون سد کردن راه خدا، نفاق، شرک، کفر، عناد، و غیره می باشد. و تبیین شده این امور مانع آمرزش انسان می باشد.

این پروژه به ریشه یابی سخنان حضرت فاطمه زهرا(س)، بعد از رحلت رسول خدا(ص)، در قرآن و سنت می پردازد. در قسمت مقدمه نگاهی گذرا به شناخت حضرت و مراحل زندگی ایشان داریم. در فصل اول، هجوم به بیت زهرا(س) و سخنان ایشان در برخورد مستقیم و غیر مستقیم با مهاجمان را، آورده و با آیات قرآن و سنت رسول خدا(ص)تطبیق می دهیم. فصل دوم به سرزمین فدک و مشخصات آن، اعطای فدک به فاطمه(س)، غضب فدک، مبارزات اولیه حضرت برای باز پس گیری آن، تصمیم به مبارزه نهایی، خطا به فدک در مسجد و بخشهای گوناگون آن و سرانجام فدک می پردازد. در این فصل حضرت آیا قرآن را به شکل دامنه داری، مستقیم و غیر مستقیم به کار می گیرد و امتی را که از کتاب خدا روی گردانده اند، مؤاخذه می کند و حکومتی را که مدعی تمسک به قرآن کریم است. با استدلالات قاطع به محاکمه می کشد. فصل سوم به بیماری حضرت و خطبه های کوتاهی که در بستر بیماری برای عیادت کنندگان، ایراد کردند، پرداخته و در آخر دعای نور را که به سلمان فارسی تعلیم دادند، آورده می شود. فصل چهارم به اشکهای زهرا(س) بعد از رحلت پدر و فلسفه این اشکها می پردازد و سپس اعتراض مردم به گریه های ایشان و حضور ایشان در بیت الاحزان و خواندن اشعاری در فراق پدر و شکوه از بی وفایی امت و انحراف آنان از مسیر قرآن و اهل بیت (علیهم السلام) و در آخر خراب کردن سایبان بیت الاحزان توسط حکومت نامشروع سقیفه. در فصل پنجم حالات و سخنان واپسین حضرت بیان می شود. وصایای ایشان به امام علی(ع) و اسماء بنت عمیس سپس بیان چگونگی شهادت حضرت و در آخر وصیت نامه مکتوبی که شامل بخشهای مختلف می باشد، آورده می شود. در قسمت نتیجه، اثرات مبارزات و سخنان حضرت فاطمه(س) تحلیل شده است و انطباق سخنان ایشان با قرآن و سنت نبوی به طور مطلق و از طریق شباهت به پیامبر و اثبات و حیانی بودن کلام پیامبر، آورده می شود و با اثبات نقش محوری حضرت در میان اهل بیت(علیهم السلام) و حیانی بودن کلام ایشان به کل اهل بیت عصمت(علیهم السلام) تسری و تعمیم داده می شود. و در آخر فاصله جهان امروز با شخصیت فاطمه(س) به چالش کشانده شده است.