جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر تحقیقی در باب نسبت بین تفکر بودیسم و اندیشه-ی هیدگر است که به روش تطبیقی انجام شده است. در این پژوهش به بررسی نقاط تشابه بین هیدگر و فلسفه‌های بودیسم پرداخته شده است. سیر مباحث این پژوهش بدین نحو است که ابتدا به بیان کلیاتی در باب تفکرات هیدگر و فلسفه‌های بودیسم پرداخته و در طی دو فصل به تفصیل ،نقاط تشابه آنها تبیین و بررسی خواهد شد. از جمله مباحثی که در این پژوهش بررسی شده است میتوان به ذکر نام و گزیده‌ای از اندیشه‌های برخی شاگردان آسیایی هیدگر و همچنین نحوه‌ی آشنایی او با این افراد وچگونگی مراودات فلسفی آنها با یکدیگر و نیز ذکر برخی مباحث که گمان ‌می‌رود در هر دو اندیشه به صورت مشابه وجودداشته باشد، اشاره کرد. هدف و اهمیت این پژوهش پاسخ به این پرسش است که آیا ‌می‌توان هماهنگی پیشین بنیادی بین فلسفه‌های بودیسم و تفکر هیدگر یافت؟ آیا هیدگر از شاگردان آسیایی خود و اندیشه‌های شرقی آنان تاثیر پذیرفته است؟

با توجه به جایگاه و اهمیت هزار و یک شب در معرفی و شناخت شرق و فرهنگ اساطیری آن، تحلیل این اثر از منظر یکی از برجسته ترین عناصر اسطوره ای با نام پیکرگردانی و با هدف شناخت هرچه بیشتر عوامل موثر در جذابیت اثر مورد پژوهش قرار گرفت. در بررسی هزار و یکشب پس از بکار گیری همزمان 3دیدگاه روان شناختی، اسطوره ای و دینی، از آغازین حکایت آشکار گردید که پیکرگردانی به عنوان یکی از عناصر خلّاق و فراگیتیگ، تأثیر بسیار زیادی در اصلاح ذهنیت منفی شهریار نسبت به زنان داشته است. همچنین، حضور پیکرگردانی تا پایان هزار و یکمین شب به عنوان یکی از موثرترین عوامل جذابیت و خیال انگیزی حکایات شناخته شد. جامعه ی آماری در این رساله،?53 حکایت از حکایات هزار و یکشب(با احتساب حکایات فرعی) از قصه ی آغازین مجموعه- قصه ی " شهریار و برادرش شاه زمان"- تا حکایت پایانی آن- "حکایت کنیز بی نظیر"- است.نتایج پژوهش حاکی از آن است که منشأ بسیاری از تغییر شکل ها و پیکرگردانی های هزار و یکشب را علاوه بر عامل جادو، باید در اعمال شیطانی همچون شرارت و حقه بازی جستجو کرد. از این منظر، پیکرگردانی های داستان های هزار و یکشب که با هدف ایجاد رعب و وحشت و ترس از نیروهای خارق العاده ی زنان و فریبکاری و اغواء صورت می گیرد، بیش از آنکه امری اهورایی باشد، وابسته به رفتارهای اهریمنی است؛ و آن دسته از پیکرگردانی ها که موجب جذّابیت داستانی می شوند، اکثراً نتایج نادلخواهی را برای فرد تغییر شکل دهنده به بار می آورند.

موضوع پایان نامه، بررسی تطبیقی جامعه آرمانی از دیدگاه جامعه شناسان واندیشمندان و آیات و روایات می باشد. در این باره تحقیقات زیادی انجام گرفته است؛ که برخی از آنها به بعدی از ابعاد مختلف این تطبیق پرداخته اند. هدف اساسی در این پژوهش، ارائه تعریف جامع و دقیقی از فرهنگ و جامعه و آن گاه مقایسه جامعه آرمانی براساس دو نگاه یاد شده است.زندگی در جامعه ای ایده آل از آرمان های همیشگی بشر بوده و در طول تاریخ، فکر و ذهن متفکران، فیلسوفان اجتماعی و حتی مردم عادی را به خاطر داشتن خاصیت کمال طلبی که یکی از ویژگی های انسانی می باشد، به خود مشغول کرده است. نگارنده به ویژگی ها، مولفه ها، شرایط و زمان تحقق آن پرداخته است.این پایان نامهبه صورت کتابخانه ای و روشتحلیلی_تطبیقی تنظیم شده است. و در نتیجه با پرداختن به ماهیت انسان، جایگاه و نقش او در جامعه و ویژگی های جامعه آرمانی از دیدگاه متفکران جامعه شناسی، مکاتب فکری و اندیشمندان به این نکته پی بردیم که هرکدام برای جامعه آرمانی مولفه هایی آورده اند.همچنین درباره جایگاه انسان، هدف از آفرینش انسان، جامعه آرمانی قرآنی و روایی و مولفه های آن به بحث پرداخته شده است و به این نکته رسیدیم که جامعه آرمانی ترسیم شده توسط جامعه شناسان و اندیشمندان با جامعه آرمانی که در آیات و روایات ذکر گردیده، متفاوت است، از این لحاظ که جامعه شناسان و اندیشمندان بیشتر به جنبه مادی توجه نموده اند؛ ولی آیات و روایات عامل اصلی در رسیدن به جامعه آرمانی را قرار دادن معنویات به عنوان محور اصلی و نهایت کمال انسان را در تقرب به خداوند می داند.

میتوان گفت نوع نگرش و چشم انداز انسان به هستی و جهان سر منشأ بسیاری از تحولات تاریخی زندگی وی بوده است و بررسی دقیق این دیدگاه ها و جهان بینی ها لازمه فهم تغییراتی است که در طول تاریخ زندگی بشر صورت گرفته است. هنر یکی از حوزه هایی است که از دوران اولیه، در سیر ادواری تحول خود تغییرات گوناگونی را تحت تأثیر نگرش های موجود در محیط پیرامونی تجربه کرده است. شناخت، تجزیه و تحلیل این شرایط برای نزدیک شدن به هنرمند و درک عمیق تجربه هنری در هر دوره اهمیت بسزایی دارد.این رساله به بررسی فلسفه ابسوردیسم از منظر آلبرکامو و دیگر متفکران ابسورد (به عنوان یکی از نگرش های انسان غربی به هستی و جهان و تأثیرات آن بر زندگی، به ویژه پس از جنگ دوم جهانی) می پردازد و برخی از مهم ترین مولفه های آن را با توجه به آراء متفکران و هنرمندان این دیدگاه معرفی می کند و زمینه های فکری و هنری موثر در ظهور آن را نشان می دهد. همچنین برای فهم بهتر تأثیرات جهان بینی ابسوردیسم بر هنر معاصرش، به بررسی مولفه های آن در مصداق هایی از هنر غرب [تئاتر،نقاشی،عکاسی، مجسمه، چیدمان و هنر مفهومی] به ویژه پس از دهه 1960 پرداخته می شود که هدف از این بررسی، یافتن نگرشی نوین در نقد و تحلیل آثار هنری و فهم بهتر هنر این دوران است. در ادامه برای دریافت میزان گستردگی و تأثیرگذاری این دیدگاه بر هنرمندان ایرانی، برخی از آثار دو تن از هنرمندان تجسمی [بهمن محصص و حسینعلی ذابحی]، مورد مطالعه قرار می گیرد. این رساله تلاش دارد به چیستی دیدگاه ابسوردیسم و ویژگی های خاص آن و چگونگی شکل گیری بستر مناسب برای ظهور آن بپردازد؛ نقش آلبر کامو را در این زمینه نشان دهد و در نهایت تأثیرات این نگرش را بر آثار هنری دوران ظهور ابسوردیسم بررسی کند.روش تحقیق در این رساله، روشی توصیفی، تطبیقی در راستای پژوهشی بنیادی است. در این راستا برای دست یابی به شناختی جامع از تفکر مورد نظر به بررسی آراء چند متفکر تأثیر گذار وجستجوی نمونه هایی از آثار هنری چند هنرمند (موردکاوی) پرداخته می شود. روش یافته اندوزی (روش گردآوری داده ها) به صورت مطالعه کتابخانه ای و فیش برداری از کتاب های مربوطه، مصاحبه و جمع آوری اطلاعات اینترنتی است که در این راه موضوعبصورت توصیفی و تطبیقی مورد پژوهش قرار گرفته است.در نهایت این نتیجه حاصل می آید که نگرش ابسوردیسم تحت تأثیر بسیاری از تحولات فلسفی، اجتماعی و سیاسی به صورت آشکار یا پنهان توانسته است بسیاری از مولفه های خود را در برخی از انواع هنری نیمه دوم قرن بیستم در غرب، به نمایش بگذارد. در ضمن باید توجه داشت که اگرچه برخی از انواع هنری در غرب می توانند مصداق عینی تفکر ابسورد در هنر باشند اما در باب دو هنرمند ایرانی مورد نظر در این رساله این مسئله با قدری مسامحه صورت می گیرد. در حقیقت در باب ایشان تنها مشاهده مولفه ها کافی نبوده و برای بررسی بهتر به مطالعه زندگی ایشان توجه شده است، چرا که ایشان تجربه فلسفی ابسورد را نه به عنوان فلسفه ای برآمده از جهان بینی ای موجود در جامعه، بلکه به صورت شخصی در طی بروز برخی حوادث در زندگی شان، تجربه کرده اند.

گادامر در پی هستی شناسی فهم و تامل در هستی از طریق هنر است. برای او نه زیباییشناسی بلکه پرداختن به ذات وهستی هنر خاستگاه و نقطه عزیمتی برای تبیین فهم و هستی شناسی آنست.گر چه او همچون برخی از فیلسوفان مدرن قصد پی افکنی ک نظام زیبایی شناسی یا فلسفه هنر مستقل را ندارد،با اینحال مباحث او را راهگشا قلمداد میکنند. او با طرح مفهوم بازی واحاطه آن بر سوژه راهی بسوی گشایش و تقرب هستی و حقیقت به انسان ترسیم میکند.بازی در هنر های نمایشی رکن اصلی است و گادامر با ریشه یابی این مفهوم در زندگی انسانی و تجلی آن در هنر،در ادامه وهمسو با هایدگر سعی در نقد شاخه زیبایی شناسی نظزیه شناخت و تامل در هستی شناسی هنر دارد.بازی از نظر او کلیدی برای تبیین فهم عالم هنری و گام نهادن در راه اتصال به حقیقت هستیست. او بازی را از هایدگر وام گرفته بدین معنا که بازی به تکامل حقیقی بودن هنر میانجامد.گادامر بازی را با هنر پیوند میزند چرا که افق کشف حقیقت هنر است وبازی راهنمای تبیین هستی شنا سانه برای ماست.

دیرزمانی است که مسأله ی وحی و چگونگی ارتباط خداوندگار عالم با اشرف مخلوقاتش ، اذهان وافکار جمع کثیری از اندیشه ورزان را به خود معطوف نموده . صاحبان افکار روشن واذهان پژوهنده ، سعیدر تبیین کیفیت این مسأله نموده اند . جمعی هم فقط درباره ی آن به گفته ها وشنید ه ها ، بسنده نموده اندو اما عده ای بانگرش دنیابین خود ، سعی درپاک کردن صورت مسأله نموده اند و یا با درنظر گرفتن جانب انصاف ، این مسأله را به غلیان احساسات افراد روشن روان نسبت داده اندوجنبه ی ماورا ء طبیعی آنرا انکار کرده اند . دراین پژوهش ، سعی در بررسی ماهیت وحی ، ازدید فیلسوفان ومتکلمین تحت عنوان نقشعقل فعال دردریافت وحی از نظر فارابی ،فخررازی وملاصدرا شده است .هدف نگارنده ازگزینش این موضوع ، برطرف کردن اشکالات و نقص های دانش اندک خود بوده است ، تامبرهن شود که این موضوع دارای چه ابعاد وگستره ای است . دراین پژوهش که نقش معرفتی عقل فعال دردریافت وحی را از دیدگاه دوفیلسوف ، فارابی و صدرالمتألهین ومتکلم زبردست، فخررازی، بررسی می نماییم وتلاش خواهیم کرد تااز جنبه ی فلسفی به این مسأله نظرکنیم وباتوجه به اینکه درفلسفه همیشه به دنبال تحلیل ماهوی مفاهیم هستند،ما مبادی نظرات دوفیلسوف یعنی فارابی وصدرالمتألهینرااز جنبه فلسفی وبا توجه به تحلیل های فلسفی بررسی کرده ایم.اما برای بررسی آراء فخررازی، درباب وحی بعنوان یک متکلم ، بیشتر ذیل صفت تکلم و ضرورت ارسال رسل ، نظرات اورا جستجونموده ایم . وبه ایننتیجه می خواهیم برسیم که دریافت وحی را بعنوان مقام ومنزلتی خاص که حتما غیر از ارتباط با عقل فعال است ، وهم چنین به این مسأله پاسخ خواهیم داد که در میان فلاسفه ی مسلمان وحتی اندیشمند متکلم یعنی فخررازی ، اختلاف نظرات جدی وجودندارد .

یک تار مو کسی را از تاس بودن در نمی آورد و کاشتن یک تار مو بر سر کسی که تاس است او را غیر تاس نمی کند، پس فرد غیر تاسی وجود ندارد. زبان طبیعی مملو از محمول هایی مشابه تاس است. مهمترین ویژگی این عبارات داشتن مورد حاشیه ای است یعنی مواردی وجود دارد که نه تاس بر آن ها صادق است و نه غیر تاس. به چنین کلماتی مبهم گفته می شود. ویلیامسون نظریه ای شناختی برای کلمات مبهم ارائه می کند که مبتنی بر دو امر اساسی است: (1) استدلال وی برای دفاع از معناشناسی دو ارزشی (2) سعی در توضیح ابهام از با استفاده از نظریه ی دانش نا دقیق خود. ویلیامسون ادعا می کند در موارد دانش نادقیق حاشیه برای خطایی برای دانستن لازم است و صورتبندی از حاشیه برای خطا ارائهمی کند. گومز تورنته با پیش کشیدن گزاره های شفاف این صورتبندی از حاشیه برای خطا را مورد نقد قرار می دهد. ویلیامسون در دفاع از معرفت گرایی به ارائه ی نوع جدیدی از اصل حاشیه برای خطا می پردازد و مدعی است که نوع جدید نیز برای دفاع از معرفت گرایی بسنده است. نوع جدید نیز بنا به ادعای گومز تورنته دچار مشکلاتی از قبیل مغالطه ای بر مبنای عدم تمایز بین "دانستن" و "قابل دانستن" صورتبندی شده است. فارا گرف با تعمیم نتایج گومز تورنته بر مبنای مدل های معرفت گراگزینه های موجود بر سر راه معرفت گرا را بر می شمرد و معتقد است که هیچ یک بدون دردسر نخواهند بود. ویلیامسون در مقام پاسخ به نقدهای مطرح شده آن ها را بیشتر مربوط به ساختار یک نظریه ی خوب برای ابهام می داند که این نقدها قابل ترجمه به تمام نظریه های دیگر ابهام نیز هستند و دیدگاه شناختی هیچ جایگاه بدتری نسبت به دیگر نظریه های ابهام ندارد.

برای شناخت هر اثر ادبی و پدید آورنده آن، می توان از ساحت های گوناگون تاریخی، اجتماعی، روان شناسی، فنی ، لغوی، علمی و اعتقادی بدان پرداخت هر کدام از این ساحت ها منجر به کشف زاویه ای از زوایای پنهان هر اثر وصاحبآن می شود که البته هر کدام شیوه خاص و گاه گوناگونی را در بررسی و تحقیق می طلبد. یکی از این شگردها، تتبع در اثر ادبی اوست.درواقع برخی از آثار می توانند صادق ترین ترسیم کننده واقعی زندگی فردی و اجتماعی پدیدآورنده آن باشد و تابلویی جاندار،متحرک و گویا از شخصیت نویسنده یا شاعر در مقابل دیدگان ما به نمایش بگذارد. در این تحقیق به عنوان فرهنگ تشبیه سعی شده است به بررسی تشبیه در دیوان شاعر پرداخته تا به شناخت بهتری از اثر و سازنده اش دست یافت. این پژوهش شامل بخش های زیر است: پس از ارائه سوالها ضرورت ، پیشینه،اهداف،کاربرد تحقیق و... وارد بخش بعدی شده و در آنجابه زندگینامه شاعر وفعالیتهای سیاسی،اجتماعی و ادبی او، بررسی افکار و شعر اوپرداخته و سپس تشبیه و انواع آن را توضیح داده و ابیات تشبیه دار دیوان به ترتیب صفحهآورده شد. بعد از ذکر ابیات تشبیه دار فراوانی انواع تشبیه را در نمودارهای مختلف نشان داده و با یکدیگر مقایسه شده است. در پایان بر اساس نمودارها و فراوانی داده ها نتیجه گیری کرده و به تواناییها و نمودهای مختلف ادبی وهنری شاعر پرداخته و انواع مشبه، مشبه به وادات تشبیه بر اساس ترتیب الفبایی در جدولهای مختلف برای دسترسی آسان دانش پژوهان ارائه شده است. 1-1-

قرن سيزدهم و چهاردهم هجرى عصر شكوفايى اشعار فقها مى‏باشد ، هم از نظر تعدادفقهايى كه ديوان اشعار عربى دارند و هم از جهت روانى و زيبايى اشعارشان . مؤسس ايننهضت مرحوم سيد مهدى بحرالعلوم (م 1212) مى‏باشد . پس از وى گروه زيادى از فقهاىحوزه علميه نجف اشرف به سرودن شعر و نظم قصايد در موضوعات مختلف روى آوردندو آثار ادبى فراوانى از خود باقى گذاشتند . جزء آثار بسيارى از فقهاى شيعه دو قرن اخير ديوان اشعار عربى ديده مى‏شود . اكنوناين سؤال مطرح مى‏شود : اين اشعار از نظر لفظى و معنوى چه جايگاهى در ادبيات عربىدارد ؟ پيرامون چه موضوعاتى مى‏باشد ؟ آيا نوآورى در آن ديده مى‏شود ؟ اهميت وضرورت تحقيق در اين مسأله را مى‏شود از اينجا فهميد كه برخى از ناآگاهان و يا مغرضانهرگاه مى‏خواهند كم ارزش بودن شعرى را بيان كنند مى‏گويند مانند اشعار فقها مى‏باشد . دراين پژوهش اولاً عدم مطابقت اين قضاوت نادرست با بسيارى از اشعار عربى فقهاى شيعهدو قرن اخير ثابت شده است . ثانيا گنجينه پنهان اين ميراث ادبى كه به عللى تاكنون موردتحقيق قرار نگرفته بود ، آشكار مى‏شود . در اين خصوص كارهاى زيادى انجام نشده است ؛تنها درباره اشعار سيد محمدحسين فضل اللّه‏ ، دو پژوهش در لبنان به زبان عربى انجام گرفتهاست . بنابراين ضرورت نگارش اين رساله يكى رفع مجهوليت و ابهام از اشعار فقهايى استكه خود تمايل زيادى به ابراز اشعارشان نداشتند و ديگرى بيان موضوعات و ارزش ادبى اين اشعار مى‏باشد . اين رساله پژوهشى است در بررسى اشعار اين فقها . در اين راه دو مشكل اساسى وجودداشت . يكى احراز فقيه بودن شاعر و ديگرى دسترسى به اشعار وى . امّا موضوع اوّل ، فقاهت شاعر از چند راه قابل تشخيص است : 1 ـ مرجع تقليد بودن وى و شهرتش در اين جايگاه . 2 ـ تأليف كتابهاى فقهى استدلالى كه نشان از فقيه بودن نويسنده آن داشته باشد . 3 ـ داشتن اجازه اجتهاد از مجتهدانى كه نزد آنان علم فقه را آموخته است . 4 ـ شهادت سيره نويسان بر اجتهاد و فقاهت شاعر ، اين امر مستلزم بررسى كتابهايىاست كه شرح حال اين شاعر را نوشته‏اند . در اين زمينه تعابير آنان غالبا بر فقيه بودن شاعرصراحت ندارد . مثلاً خاقانى درباره سيد باقر موسوى هندى مى‏گويد : «شاعر شهير واديبكبير وعالم مرموق» (خاقانى ، 1408 : 1/376) وى از صاحب الحصون المنيعه نقل مى‏كند كهدرباره اين شاعر گفته است : «كان عالما فاضلاً» و السماوى در الطليعه مى‏گويد : «كان هذا السيدفاضلاً في جملةٍ من العلوم» (سماوى ، 1422 : 1/162) و سيد محسن أمين در اعيان الشيعهمى‏گويد : «عالم فاضل» . فقيه بودن شاعر از اين تعابير احراز نمى‏شود . ولى مرحوم آخوندخراسانى ، در نامه‏اى او را چنين توصيف كرده است : «سيد العلماء المجتهدين» (مقدمه ديوانسيد باقر موسوى هندى ، 1414 : 6) . 5 ـ اگر شاعر نزد فقهاى برجسته و مشهور زمان خود مانند صاحب جواهر يا شيخ اعظمانصارى ، علم فقه را فراگرفته باشد ، مى‏تواند دلالت كند بر فقاهت وى . مانند شيخ عباسملاعلى بغدادى نجفى . وى بنا به نقل شيخ آقا بزرگ تهرانى در الكرام البرره : «انّه كان من أبرزتلامذة الشيخ صاحب الجواهر» و همچنين قريب به اين مضمون را در الذريعه (ج9 ، ق1/248و ق2/679) ذكر كرده است . امّا موضوع دشوارى دسترسى به اشعار فقها عوامل متعددى دارد : 1 ـ بعضى از فقها اشعار خود را از ديد پژوهشگران مخفى مى‏كردند و حاضر نبودند آنها را منتشر كنند ، مانند مرحوم شيخ محمدتقى جواهرى . نويسنده شعراء الغرى در شرح حالوى مى‏نويسد : «پس از اطلاع از شاعر بودن اين فقيه ، از وى خواستم مجموعه اشعارش رابه من نشان دهد ، ولى او نپذيرفت . از وى سؤال كردم آيا به جز رثا در موضوعات ديگرىنيز اشعارى دارد ؟ پاسخ داد : آرى ، در غزل ، نسيب و وصف قصايدى دارد . بار ديگر از اوخواستم كه اجازه دهد برخى آنها را بنويسم ، باز هم نپذيرفت» (خاقانى ، 1408 : 7/338) 2 ـ گروهى از فقها ، سعى مى‏كردند كه اشعار و منظومه‏هايشان را پيش از مرگشان از بينببرند مانند داستانى كه خاقانى در شرح حال شيخ جعفر كاشف الغطاء نقل مى‏كند . وىمى‏گويد : «يكى از فضلايى كه مورد وثوق مى‏باشد از بعضى از علمايى كه از شاگردان وياران شيخ جعفر بودند نقل مى‏كند : دو روز پيش از فوت كاشف الغطاء نزد وى بودم ، ديدمشيخ به يكى از غلامانش گفت : آن سبدى كه در اتاق است بياور . سبد بزرگى بود پر از اوراقو نوشته‏هاى خود كاشف الغطاء . به غلامش دستور داد كه اين اوراق را در بحر نجف بيافكنو در راهت به كسى اين موضوع را خبر نده . پس از رفتن غلام از شيخ جعفر پرسيدم دردرون سبد چه بود ؟ پاسخ داد منظومه‏ها و قصايدى بود كه به نظم درآورده بودم . خواستمدر زمان حياتم آنها را نابود كنم تا پس از من چيزى از آنها باقى نماند !!» (همان : 2/42) 3 ـ جمله معروفى در ميان فقها شهرت داشت كه به مضمون آن عمل مى‏كردند . عبارت«الشعر ينقص الكامل ويكمل الناقص» . هرگاه زمينه فقاهت و مرجعيت آنان فراهم مى‏شد ، نظماشعار را رها مى‏كردند و به قصايد و منظومه‏هاى سابق خود و نشر آنها اهتمام نمى‏ورزيدند . 4 ـ بسيارى از فقها هزينه چاپ و انتشار ديوان خود را نداشتند و يا احتياط مى‏كردند كهوجوهات شرعيه را در اين راه مصرف كنند . به اين جهت مى‏بينيم كه ديوان مرحوم سيدمهدى بحرالعلوم ، پس از حدود دويست سال ، توسط ناشرى چاپ و منتشر مى‏شود و ياديوان اشعار فرطوسى را يكى از ثروتمندان نجف ، به هزينه شخصى خود چاپ مى‏كند . اين رساله در سه فصل تنظيم شده است : فصل اول : نخست شرح حال و ديوان اشعار ده تن از برجسته‏ترين فقهاى شاعر در اين دو قرن مورد بررسى قرار گرفته است آنگاه به بررسى چهل و دو تن ديگر از فقهايى كه اشعارآنان در يك موضوع خاص مانند مدح و رثا بوده و يا اين كه داراى منظومه‏اى در يكى ازعلوم فقه ، اصول ، كلام ، امامت و غيره بوده است ، پرداخته شده است . و در پايان اين فصلـبه خاطر اختصارـ فقط به ذكر اسامى حدود يكصد و هفتاد فقيه شاعر كه در اين دو قرنمى‏زيسته‏اند ، اكتفا شده است . فصل دوم : درون مايه‏ها و موضوعات اشعار فقهاى دو قرن أخير مانند مدح ، رثا ،وصف ، غزل و غيره با ذكر نمونه‏هايى مورد تحقيق قرار گرفته است . فصل سوم : بيان ويژگيهاى فنى و هنرى و نقد برخى از اشعار فقهاى شيعه در اين دو قرنمى‏باشد .

ناصر خسرو قبادیانی به عنوان گوینده‌ای حکیم، دیدگاهی متفاوت از بسیاری از همتایان خود ارائه می‌دهد. از عوامل موثر در این امر گرایشات شدید مذهبی وی به فرقه اسمعیلیه، مطالعات عمیق او در علوم دینی، تعمق و توجه او به فرهنگ عامه و دانش و تحصیلات وسیع ناصرخسرو و تتبع در زمینه بسیاری از علوم متداول زمان اعم از معقول و منقول و علی الخصوص علوم اوایل و حکمت یونان و علم کلام و حکمت متالهین است.این پژوهش به بررسی اشارات و تلمیحات قصاید ناصر خسرو (قصیده 200 تا آخر) با روش تحلیل محتوا پرداخته است. نتیجه نهایی این پژوهش به شرح ذیل است: