جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از نظر ملاصدرا میان عقل و اخلاق دادوستد مؤثری وجود دارد و هردو کارکردهای گوناگونی دارند. منشاء رفتارهای آدمی، عقل عملی است که نفس را برمی انگیزد تا قوای عملی خود را برای صدور افعال جزئی به کار گیرد و این کار به واسطه آراء و عقایدی است که در حوزه عقل نظری پدید می آید و بادرک خیر و شر جزئی در حوزه عقل عملی، افعال انتخاب شده و به عنوان فضائل صادر می شوند. متناسب با هر مرتبه ای از ادراک ، افعال خاصی از نفس صادر می شود و صدور آن افعال با ارزش ها و فضائل خاصی ارتباط دارد. همانگونه که نفس دارای ادراکات حسی، خیالی و عقلی است، بر اساس آنها افعالی نیز پدید می آید و ارزش ها و فضائل خاصی هم متناسب با آن افعال در نفس حاصل می شود. ملاصدرا اعتقاد دارد با رشد و احاطه عقل دو وصف عدالت و حریت در نفس پدید می آید و موجب تعالی قوای نفس می شود و با مدیریت خواهش ها و تمایلات جسمانی، نفس به مقام آزادی از تمام اسارتها می رسد و این حکمت و حریت، سرچشمه صدور فضائل انسانی است. در پژوهش حاضر رابطه عقل نظری و عملی با فضائل اخلاقی بررسی وتحلیل شده ونشان داده می شود که میان درجات تجرد ادراکات و تعالی ارزشهای اخلاقی رابطه متقابلی وجود دارد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 7 تا 24

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقد عقل خودبنياد دينی

نویسنده:

حسن احمدی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

کمال عقل , مکتب تفکیک , مراتب عقل(اصطلاح وابسته) , عقل خودبنیاد دینی (تفکیک) , وحی و عقل

کلیدواژه‌های فرعی :

حجت باطنی و ظاهری , قوه عالمه , اقسام عقل , عقل و دین , محدودیت عقل , مکتب اخباری (اهل حدیث شیعه) , علم تام(مقابل علم ناقص) , قوای ادراکی(اصطلاح وابسته) , عقل نظری((مدرکات عقل نظری)، اصطلاح وابسته) , عقل عملی((مدرکات عقل عملی)، اصطلاح وابسته) / Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect) , تلفیق عقل و وحی , عقلانیت اسلام ,

چکیده :

چکيده استاد محمدرضا حکيمي را بايد يکي از ارکان مکتب تفکيک در دوران معاصر به‌شمار آورد؛ شخصيتي که اين مکتب را با آثار جذاب و خواندني خويش بيش از همه و هميشه بر سر زبان‌ها انداخت و برايش اعتبار و آبرويي درخور کسب کرد. طرح ديدگاه «عقل خودبنياد ديني» از سوي تفکيکيان و از جمله استاد حکيمي، تلاشي براي خالص‌فهمي گزاره‌هاي ديني و پيراستن آن از شوائب انديشه‌هاي التقاطي و وارداتي است. در اين ديدگاه، ابتدا عقل در تقسيمي کلي به دو قسم پيشاديني و پساديني تقسيم مي‌شود و سپس با استناد به اينکه عقل پساديني يا همان عقل خودبنياد ديني به دليل اتصال به کانون لايزال وحي الهي از تمامي انحاي احتياج مبراست، بر استقلال و خودبسندگي اين عقل از ديگر حوزه‌هاي معرفتي تأکيد مي‌شود. در پژوهش پيش رو با تمرکز بر آثار استاد حکيمي و با روش توصيفي و تحليلي به نقد و ارزيابي اين ديدگاه پرداختيم. نتيجه آن شد که اعتبار اين ديدگاه به دليل ضعف‌ها و کاستي‌هاي درخور توجهش از کفايت لازم برخوردار نيست؛ ضعف‌هايي نظير ابهام در ماهيت و عناصر هويت‌ساز عقل خودبنياد ديني و تعارضات موجود ميان تبيين استاد حکيمي و مباني مکتب تفکيک که نمي‌توان به‌سادگي از آنها عبور کرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 75 تا 86

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جايگاه عقل نظری و عملی در سعادت از ديدگاه ملاصدرا و ارزيابی قرآنی آن

نویسنده:

محسن ايزدی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

پژوهشنامه اخلاق ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حکمت عملی , حکمت نظری , اصطلاحنامه علوم قرآنی , قرآن مجید , سعادت قصوی , عقل نظری((مدرک مربوط به نظر)، مقابل عقل عملی) , عقل نظری((مدرکات عقل نظری)، اصطلاح وابسته) , عقل عملی((مدرکات عقل عملی)، اصطلاح وابسته) / Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect)

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

انديشمنداني که سعادتِ قصواي انسان را در کمال نهايي عقل نظري جستجو مي‌کنند، راه وصول به آن را نيز تقويت همين قوه و فعليت بخشيدن به مراتب مختلف آن مي‌دانند. ملاصدرا در بسياري از مباحث خود همين راه را طي مي‌کند؛ اما در برخي موارد، گامي فراتر نهاده و سعادت نهايي انسان را قرب الهي معرفي مي‌نمايد. هدف اين پژوهش بازخواني آثار ايشان با رويکرد قرآني است. بر اساس یافته‌های این پژوهش تعاريفي که وي از عقل نظري و عقل عملي ارائه مي‌کند، جامع همه شئون عقلي و فطري نيست؛ بلکه فقط حيثيت ادراکي امور فطري را شامل مي‌شود، ضمن آنکه ملاصدرا غايت عقل نظري را سعادت حقيقي، و غايت عقل عملي را سعادت وهمي و خيالي معرفي مي‌کند؛ بر همين اساس در نگرش و نگارش وي، علم حصولي و مباحث حکمت نظري جايگاهي بسيار رفيع‌تر از اعمال، اخلاق و حکمت عملي دارند. اما در قرآن کريم، شئون عقل عملي و مباحث حکمت عملي ـ به‌ويژه اخلاق و اعمال ـ بيش از عقل نظري و حکمت نظري مورد عنايت قرار گرفته‌اند. در اين مقاله به روش تحليلي و با استفاده از داده‌هاي برآمده از منابع كتابخانه‌اي به بازخواني انديشه صدرا و ارزيابي قرآني آن پرداخته‌ايم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 61 تا 78

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

أصول إستنباط العقائد و نظریة الإعتبار : دراسة تحلیلیة حول‌ منهج‌ الحکیم‌ الإصفها‌ني و العلامة الطبا‌طبا‌ئي (قدس‌ سرهما‌) في قضا‌یا‌ العقل‌ العملي

نویسنده:

محمد سند؛ تدوین: سيد محمد حسن رضوي

نوع منبع :

کتاب , درس گفتار،جزوه وتقریرات

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF فهرست

وضعیت نشر :

قم ایران: مدین,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

کلام و عقاید شیعه

کلیدواژه‌های فرعی :

1- قاعدة التحسین و التقبیح: قاعده حسن و قبح , قاعده حسن و قبح شرعی , قاعده حسن و قبح عقلی , ادراک حسن و قبح , حسن و قبح زیبا شناختی , حسن و قبح وجود شناختی , هستی شناسی حسن و قبح , توافقی بودن حسن و قبح , عقل عملی((مدرک کلیات مربوط به عمل)، مقابل عقل نظری)Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect) , عقل نظری((مدرکات عقل نظری)، اصطلاح وابسته) , معیار حسن و قبح عقلی , معناشناسی حسن و قبح ,

شابک (isbn):

964-6642-94-2

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

دراسات فی الأخلاق وشؤون الحكمة العملیة المجلد1

نویسنده:

الشیخ حسین المظاهری؛ اعداد الشیخ مجید هادی زاده

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

اصفهان: موسسه فرهنگی مطالعاتی الزهرا و دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه اصفهان,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

اخلاق اسلامی و دینی , 4. اصطلاحنامه سایر موضوعات , اصطلاحنامه اخلاق اسلامی , تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌) , کتب اخلاق اسلامی , 01- کافی : شیخ کلینی , من لا یحضره الفقیه , وسائل الشیعه , جامع السعادت (مهدی نراقی) , 02- نهج البلاغه , تحف العقول: ابن شُعبه حَرّانی , میزان الحکمه: ریشهری , بحار الانوار (علامه مجلسی)

کلیدواژه‌های فرعی :

وسوسه شیطان , حسن و قبح عقلی , شجاعت , علم اخلاق , تهذیب , توحید(اخلاق اسلامی) , خود سازی , خوش گمانی , تقوا , مراقبه , حب به خدا , حب فی الله , یقین , خوش گمانی به خدا , توحید ذاتی (اخلاق) , توحید صفاتی(اخلاق) , فرومایگی , غفلت , علم حضوری(مقابل علم حصولی) , وسوسه , عقل نظری((مدرکات عقل نظری)، اصطلاح وابسته) , عقل عملی((مدرکات عقل عملی)، اصطلاح وابسته) / Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect) , عالم بی عمل ,

شماره ديويي:

297 /61

چکیده :

دراسات في الأخلاق و شؤون الحكمة العملية، اثر حسین مظاهری، کتابی است پیرامون علم اخلاق و فضایل و رذایل اخلاقی. کتاب با مدخل و مقدمه‎ای از نویسنده در پنج فصل آغاز شده است. جلد اول این کتاب، به ده موضوع از موضوعات اسلامی پیرامون فضایل و رذایل اخلاقی پرداخته است و جلدهای بعدی آن به‎زودی منتشر خواهد شد. نویسنده با مراجعه به سرچشمه زلال «ثقلین» کوشیده است که مجموعه جدیدی درباره اخلاق اسلامی، با پرداختی استوار و دقیق، رقم زند. در این جلد، ابتدا سخنی کوتاه در جریان‎ها و مشرب‎های اخلاقی آورده شده و پس از آن، مقدمه کتاب است در پنج فصل درباره تعریف علم اخلاق، موضوع علم اخلاق، فوائد آن، دلایل وجوب تهذیب نفس و چگونگی تزکیه نفس و راه‎های آن. آنگاه متن کتاب آغاز می‎شود با فصل اول، در تبیین یقین و در مقابل آن شک و تردید. در فصول بعدی، از توحید و شرک و فکر و تفکر (غفلت، شجاعت، خوف و...) سخن رفته است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

سرچشمه حکمت : جستارهایی در باب عقل

نویسنده:

علی نقی خدایاری، رضا برنجکار

نوع منبع :

کتاب , مجموعه مقالات , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

متن

وضعیت نشر :

تهران: نبا,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

خداشناسی , انسان شناسی , حجیت عقل , 16. کلام عقلی , عقل , خداشناسی , عقل گرایی(مقابل تجربه گرایی) , نص‌گرایی , قرآن و عقل , تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌) , تفسیر کبیر : فلسفی و کلامی: فخر رازی , اسفار اربعه: ملاصدرا , شفاء: ابن سینا , اشارات و تنبیهات: ابن سینا , الشواهد الربوبیّة: ملاصدرا , فتوحات مکیه: ابن عربی , 01- کافی : شیخ کلینی , تفسیر مجمع البیان (اجتهادى‌) , مقالات الاسلامیین: ابوالحسن اشعری , شرح المقاصد: تفتازانی , اوائل المقالات: شیخ مفید , تحف العقول: ابن شُعبه حَرّانی , اصول فلسفه و روش رئالیسم (علامه طباطبایی/ مرتضی مطهری)

کلیدواژه‌های فرعی :

معاد در قرآن , جبر و اختیار(کلام) , ماتریدیه (اهل سنت) , امر بین امرین , هستی شناسی اسلامی , دلیل عقلی(مسائل جدید کلامی) , عقلانیت دینی , حکم عقلی , حرکت جوهری , عقل ( جوهر ) , آیات جبر و اختیار , عقل , اصل علّیت , عقل فطری , عقل عملی((مدرک کلیات مربوط به عمل)، مقابل عقل نظری)Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect) , عقل نظری((مدرکات عقل نظری)، اصطلاح وابسته) , عقل هیولانی , عقل مستفاد , امکان معاد , وحی و عقل , ایمان و عقل , عقل قرآنی ,

کد کنگره:

ع 7 خ 4 1388 / 104 BP

چکیده :

در مجموعه پيش‌رو كه به همت پژوهشگرانى دانشور سامان يافته است كوشش شده آراء مهم‌ترين جريانهاى فكرى جهان اسلام در باب آموزه پايه‌اى عقل عرضه شود. دو نكته در تدوين جستارهاى اين نوشتار مد نظر بوده است. نخست، پرداختن به حوزه‌هاى متنوع و جريانهاى مهم فكرى و گزينش عالمانى كه نماينده شاخص يك جريان معرفتى به شمار مى‌روند. و دوم، بهره‌گيرى از نويسندگانى كه در موضوع مورد نظر از دانش و توانايى لازم برخوردارند. گفتنى است براى آگاهى از ديدگاه قرآن و حديث درباره عقل، دو مقاله نخست به اين عرصه اختصاص يافته است. در مقاله سوم با عنوان عقل‌گرايى و نص‌گرايى در كلام اسلامى، گزارشى تاريخى از سير و سرگذشت گرايشهاى عقلى و نقلى در حوزه كلام ارائه شده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسى انتقادى حسن و قبح در انديشه محقق اصفهانى

نویسنده:

محمدعلى اسماعيلى

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

09. قواعد کلامی Basic Principles of Kalam , قاعده حسن و قبح عقلی , حسن و قبح اخلاقی , اصطلاحنامه اخلاق اسلامی , فلسفه اخلاق (عام) , محقق اصفهانی

کلیدواژه‌های فرعی :

حسن و قبح عقلی , معرفت حسن و قبح عقلی , گزاره اخلاقی , مصلحت عمومی , نسبیت گزاره‌های اخلاقی , حسن و قبح ذاتی , صدق گزاره‌های اخلاقی , استحقاق مدح و ذم , حسن و قبح فعلی , یقینیات , مشهورات (منطق) , مشهورات (معرفت شناسی) , عقل عملی((مدرک کلیات مربوط به عمل)، مقابل عقل نظری)Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect) , عقل نظری((مدرکات عقل نظری)، اصطلاح وابسته) , عوارض ذاتی فعل , قضایای مشهور بالمعنی الاخص , ذاتی به معنای عام , مبادی قضایای یقینی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , خواجه نصیرالدین طوسی , علامه حلی , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , جعفر سبحانی , محمدرضا مظفر , سید محمدباقر صدر

چکیده :

در مسئله حسن و قبح، سه محور اصلى مطرح است: حسن و قبح ذاتى؛ حسن و قبح عقلى؛ سنخ قضاياى حسن و قبح. پرسش اصلى اين است كه آيا حسن و قبح، ذاتى براى افعال اند؟ و آيا عقل انسان توان ادراك حسن و قبح افعال را دارد؟ و قضاياى حسن و قبح آيا جزء قضاياى يقينى اند كه ريشه در واقع و نفس الامر دارند يا جزء قضاياى مشهور بالمعنى الاخص اند كه تنها پشتوانه آنها توافق آراء عقلاست؟ اين پژوهش با هدف تبيين و ارزيابى ديدگاه هاى محقق اصفهانى و با روش توصيفى ـ تحليلى به اين مسئله پرداخته است. محقق اصفهانى، حسن و قبح به معناى استحقاق مدح و ذم ذاتى را جزء عوارض ذاتى افعال دانسته و در مقام اثبات، توانايى عقلا را بر ادراك حسن و قبح اشياء به نحو ايجاب جزئى مى پذيرد. ايشان قضاياى حسن عدل و قبح ظلم را جزء قضاياى مشهور بالمعنى الاخص دانسته و تنها پشتوانه آنها را توافق آراء عقلا مى داند. ديدگاه ايشان در كنار نقاط قوت، برخى كاستى ها نيز دارد كه در اين نوشتار تبيين مى شوند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 93 تا 108

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نظام فکری علامه طباطبایی: عقل‌گرایی اعتدالی و ایمان‌ورزی خردمندانه

نویسنده:

عصمت همتی؛ مهدی دهباشی

نوع منبع :

مقاله , مدخل اعلام(دانشنامه اعلام)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علامه طباطبایی , عقل گرایی اعتدالی , معرفت شناسی اسلامی , ایمان ورزی خردمندانه , درباره علامه طباطبایی

کلیدواژه‌های فرعی :

اصول فلسفه و روش رئالیسم , حجیت عقل , تاویل گرایی , حجیت وحی , ظاهرگرایی , حجیت ذاتی عقل , محدوده عقل , فهم متون دینی , ایمان گرایی (مسائل جدید کلامی) , عقل و ایمان , افعال واجب(حکمت نظری) , قرآن , مکتب اخباری (اهل حدیث شیعه) , معرفت شناسی عرفانی , عقل گرایی(مقابل تجربه گرایی) , عقل عملی((مدرک کلیات مربوط به عمل)، مقابل عقل نظری)Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect) , عقل نظری((مدرکات عقل نظری)، اصطلاح وابسته) , معیار فهم‌ متون‌ دینی , عقل گرایی افراطی , عقل مقید , تفسیر المیزان (کتاب) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , مرتضی مطهری , غلامحسین ابراهیمی دینانی

شاپا (issn):

2383-0689

چکیده :

علامه طباطبایی (1281- 1360 ش) اولین متفکر دوران معاصر است که به بحث‌های معرفت‌شناسی پرداخته است. او در کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم به شبهات مکاتب سوفسطایی، شکاکیت، و تجربه‌گرایی افراطی در عدم اعتماد به عقل در دریافت حقیقت پاسخ داده است و فلسفه اسلامی را نظام رئالیستی مبتنی بر عقل‌گرایی معرفی می‌کند. وی هم‌چنین به نقش بی‌بدیل عقل در فهم حقایق دینی توجه دارد و نکات مهمی را در این باره متذکر می‌شود. می‌توان گفت علامه در دو جبهه از خرد‌ورزی دفاع کرده است، اول: در برابر حس‌گرایی و تجربه‌گرایی افراطی که در غرب به شکاکیت و نسبیت‌گرایی در همه حوزه‌های اعتقادی و اخلاقی منجر شد و دوم: در برابر ظاهر‌گرایان و اخباریونی که با بی‌اعتبارکردن حجت عقل وحی را نیز بی‌اعتبار کردند و به تعطیلی دین و عقل با هم رسیدند. بررسی موضع علامه موضوع این نوشتار است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 121 تا 141

مشخصات اثر

ثبت نظر

1 2 3 4 5 6

تعداد رکورد ها : 54

درخواست مدرک

کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید

چنانچه قبلا عضو سایت شده‌اید ورود به سایت در غیر اینصورت عضویت در سایت را انتخاب نمایید

ورود به سایت

عضویت در سایت

ارسال نظر

نوع

توضیحات

آدرس پست الکترونیکی

کد امنیتی **

با موفقیت به ثبت رسید

كليه حقوق محفوظ است ، استفاده از مطالب با ذكر منبع بلامانع است.